funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja chełmińska
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23]

data i miejsce śmierci

11.1939

Klamry
pow. Chełmno, woj. kujawsko-pomorskie, Polska

alt. daty i miejsca śmierci

07.11.1939

szczegóły śmierci

Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej aresztowany przez Niemców w 10.1939 w Grudziądzu (według innych źródeł w Chełmnie). Osadzony prawd. w więzieniu w Grudziądzu (m.in. w budynku Internatu Kresowego). Stamtąd prawd. 15.11.1939 wywieziony do Chełmna. W końcu wywieziony do Klamr (5 km od Chełmna) i zamordowany w zbiorowej egzekucji.

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

30.12.1906

Kinice
pow. Chojnice, woj. pomorskie, Polska

alt. daty i miejsca urodzenia

31.12.1906

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

19.12.1931 (Pelplin)

szczegóły posługi

ok. 1937–1939 — wikariusz {parafia: Grudziądz, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Grudziądz – Łasin}
1932–ok. 1936 — wikariusz {parafia: Grudziądz, pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; dek.: Grudziądz – Łasin}
do 1931 — student {Pelplin, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

inni związani szczegółami śmierci

BROCKI Antoni, DRĄŻKOWSKI Walerian, GREGORKIEWICZ Leon, JARZĘBOWSKI Stanisław, MARCINKOWSKI Antoni, ODYA Józef, PUTYNKOWSKI Maksymilian, RYNGWELSKI Józef, SADOWSKI Anastazy, SCHMELTER Henryk, SOWIŃSKI Emil Bronisław, WILCZEWSKI Franciszek, ŻYNDA Franciszek

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Klamry: Od 12.10 do 11.11.1939 Niemcy zamordowali w Klamrach ok. 2,000‑2,500 mieszkańców ziemi chełmińskiej, głównie polskiej inteligencji, w masowych egzekucjach. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23])

Chełmno: Areszt śledczy zarządzany przez Niemców. Prawdopodobnie wykonywano w nim wyroki śmerci. W szczególności wykorzystywany w latach 1939–40 do przetrzymywania, w ramach akcji „Intelligenzaktion” – likwidacji polskiej inteligencji na Pomorzu – polskiej inteligencji z okolic Chełmna przed wysłaniem do zbiorowych miejsc egzekucji i obozów koncentracyjnych. (więcej na: www.sw.gov.pl [dostęp: 2013.10.05])

Grudziądz: W ramach „Intelligenzaktion” — akcji eksterminacji polskiej inteligencji na Pomorzu — Niemcy początkowo w 1939 przetrzymywali więźniów w więzieniu sądowym w Grudziądzu. Po jego przepełnieniu zorganizowano obóz przejściowy w budynku tzw. Internatu Kresowego przy ul. Chopina. Przez obóz przeszło ok. 4,000‑5,000 Polaków, w tym ok. 150 księży. Większość zamordowano w pobliskich lasach (Księże Góry, Mniszek–Grupa), część przewieziono następnie do obozów koncentracyjnych. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.01.13])

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.01.13], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
www.niedziela.diecezja.torun.pl [dostęp: 2012.11.23], www.niedziela.pl [dostęp: 2013.01.13], www.kpbc.ukw.edu.pl [dostęp: 2014.10.04], www.geni.com [dostęp: 2015.09.30]
oryginalnych zdjęć:
gdansk.ipn.gov.pl [dostęp: 2020.10.02]