funkcja

biskup (superintendent generalny)

wyznanie

Kościół Ewangelicko–Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej EA

akademickie wyróżnienia

doktor teologii

honorowe wyróżnienia

Order „Orła Białego”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2019.04.16]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą „Polonia Restituta”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2019.04.16]
doktor honoris causawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.12.20] (Uniwersytet Warszawskiwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19])

narodowość

niemiecka

data i miejsce
śmierci

20.02.1942

Berlindziś: kraj Berlin, Niemcy
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

alt. daty i miejsca
śmierci

1942

KL Sachsenhausenobóz koncentracyjny
dziś: Sachsenhausen‐Oranienburg, pow. Oberhavel, kraj Brandenburgia, Niemcy
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

szczegóły śmierci

numery obozowe

166, 14966Kliknij by wyświetlić stronę źródłową (KL SachsenhausenKliknij by przejść do opisu)

przyczyna śmierci

mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

Berlin (Moabit)Kliknij by przejść do opisu, KL SachsenhausenKliknij by przejść do opisu, RadomKliknij by przejść do opisu, «Intelligenzaktion»Kliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, ZesłanieKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

19.09.1862

Kaliszdziś: pow. Kalisz miasto, woj. wielkopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

30.11.1884 (Warszawadziś: pow. Warszawa miasto, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

BANSZELKliknij by wyświetlić biogram Karol, BIELIŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Józef, BURSCHEKliknij by wyświetlić biogram Edmund, FALZMANNKliknij by wyświetlić biogram Aleksander Karol, FREYDEKliknij by wyświetlić biogram Alfred, GNIDAKliknij by wyświetlić biogram Franciszek, GUMPERTKliknij by wyświetlić biogram Stefan Edward, GUTKNECHTKliknij by wyświetlić biogram Brunon, GUTSCHKliknij by wyświetlić biogram Zygmunt, HAUSEKliknij by wyświetlić biogram Paweł Henryk, KAHANEKliknij by wyświetlić biogram Jerzy, KOŻUSZNIKKliknij by wyświetlić biogram Stanisław, KULISZKliknij by wyświetlić biogram Karol, KUŹWAKliknij by wyświetlić biogram Zygmunt, LEHMANNKliknij by wyświetlić biogram Jerzy, MAYKliknij by wyświetlić biogram Leon Witold, MAMICAKliknij by wyświetlić biogram Józef, MANITIUSKliknij by wyświetlić biogram Gustaw, NIEROSTEKKliknij by wyświetlić biogram Józef, NITSCHMANNKliknij by wyświetlić biogram Adam Robert, OŻANAKliknij by wyświetlić biogram Gustaw, PASZKOKliknij by wyświetlić biogram Ryszard, PAWLASKliknij by wyświetlić biogram Władysław, WAGNERKliknij by wyświetlić biogram Ryszard Ernest, ZMEŁTYKliknij by wyświetlić biogram Adolf

miejsca i wydarzenia
opisy

Berlin (Moabit): Więzienie w Berlinie przy ul. Lehrter Straße, zwane niem. Zellengefängnis (pl. więzienie komórkowe), wybudowane w latach 1842‐1849 z rozkazu króla Prusa Fryderyka Wilhelma IV. W czasie II wojny światowej areszt śledczy niemieckich sił zbrojnych Wehrmacht, a później niemieckiej policji politycznej Gestapo. Miejsce wykonywania wyroków, m.in. przez ścięcie. Miejce kaźni wielu Polaków. Zamknięte w 1957‐1958. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

KL Sachsenhausen: Przez niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Sachsenhausen, założony na terenach byłej wioski olimpijskiej w 07.1936, przeszły w 1940 setki polskich kapłanów. Zanim zostali przetransportowani to obozu koncentracyjnego KL Dachau, część z nich zginęła w KL Sachsenhausen. W obozie dokonywano zbrodniczych eksperymentów medycznych na więźniach. W latach 1942‐1944 ok. 140 więźniów pracowało nad fałszowaniem funtów brytyjskich, paszportów, wiz, pieczęci i innych dokumentów. Także i innych więźniów wykorzystywano do pracy niewolniczej, m.in. w zakładach lotniczych firmy Heinkel, w fabrykach firm AEG i Siemens. Przeciętnie w obozie przebywało ok. 50,000 więźniów. Razem przez KL Sachsenhausen i jego filie przeszło ponad 200,000, z których zginęły dziesiątki tysięcy. Tuż przed nadejściem Rosjan dokonano masowej ewakuacji obozu i jego filii (razem ok. 80,000 więźniów) na zachód — w tzw. „marszach śmierci” do innych obozów, m.in. do KL Mauthausen‐Gusen oraz KL Bergen‐Belsen. Obóz funkcjonował do 22.04.1945. Po zakończeniu działań wojennych Rosjanie zorganizowali tam tajny obóz dla jeńców niemieckich i „podejrzanych” żołnierzy rosyjskich. (więcej na: www.stiftung-bg.deKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

Radom: Więzienie w Radomiu powstało 1817, z zarządzenia rozbiorowych władz rosyjskich, i funkcjonowało w gmachu b. klasztoru ss. Benedyktynek. Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej w 09‐10.1939 Niemcy więzienie radomskie zostało zaliczone do kategorii tzw. sądowych więzień samodzielnych, nadzorowanych ogólnie przez Wydział Sprawiedliwości Rządu Generalnego Gubernatorstwa, a w ramach dystryktu — przez Wydział Sprawiedliwości Urzędu Gubernatora Dystryktu Radomskiego. Zwane było, wymiennie, „Gefängnis Radom” (pl. „więzienie w Radomiu”) i „Deutsche Strafanstalt Radom” (pl. „niemieckie więzienie w Radomiu”). Więzienie miało trzy oddziały: kobiecy, kryminalny, niemiecki, a od końca 1942 „Sonderabteilung” (pl. „oddział specjalny”) zarządzany przez niemiecką policję polityczną Gestapo. Przez okres II wojny światowej przeszło przezeń ok. 18,000 osób — w dużej mierze więźniów politycznych (zachowało się 14,170 teczek osadzonych). Co najmniej kilka tysięcy zamordowano lub wywieziono do obozów koncentracyjnych. Pod niemieckim nadzorem więzienie działało do ok. 15.01.1945 (ostatni transport wysłany w kierunku KL Auschwitz wyjechał 14.01.1945 — dotarł tylko do Częstochowy, a resztę więźniów Niemcy zamordowali). Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej i rozpoczęciu w 1945 okupacji rosyjskiej w więzieniu przetymywano członków polskich organizacji niepodległościowych. 09.09.1945 oddziały konspiracji zbrojnej (Wolność i Niezawisłość WiN oraz Narodowej Organizacji Wojskowej NOW, składających się z byłych członków Armii Krajowej AK, regionu „Jodła” — części b. Polskiego Państwa Podziemnego) dowodzone przez Stefana Bembińskiego „Harnasia”, uwolniły 292 osoby, w tym 60 byłych żołnierzy AK, zatrzymanych przez zbrodniczą jednostkę komunanistowskiego Urzędu Bezpieczeństwa UB (podległą rosyjskiemu NKWD). (więcej na: www.polskaniezwykla.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17])

«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano «AB‐aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Zesłanie: Jedna ze standardowych represji rosyjskich. Skazańców zawożono zazwyczaj do niewielkiej miejscowości — na Syberii, na północy, na dalekim wschodzie — wyrzucano z wagonu czy wozu, i pozostawiano bez środków do życia, samym sobie. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20])

źródła

osobowe:
old.luteranie.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.niedziela.diecezja.torun.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10]
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.polacyzwyboru.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.audiovis.nac.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], sluzyliniepodleglej.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], polona.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], edukacja.ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.03.15], edukacja.ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.03.15], archiwum.niemczyk.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], www.trojca.waw.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], wisla.luteranie.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], radom.cityKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.miejscapamiecinarodowej.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04], infobeskidy.euKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2020.05.25]