funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja żytomierska
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.11.14]

data i miejsce śmierci

25.09.1937

Joszkar-Oła
rep. Mari El, Rosja

szczegóły śmierci

Pierwszy raz resztowany przez Rosjan 19.12.1929 w Starokonstantynowie. Przetrzymywany w więzieniach w Szepietowce, Kijowie i Charkowie. W procesie kapłanów katolickich na Ukrainie 27‑30.06.1930 skazany na 5 lat niewolniczej pracy przymusowej w rosyjskich obozach koncentracyjnych. Zawieziony do więzienia w Jarosławiu n. Wołgą. W 05.1933 przetransportowany do obozu koncentracyjnego na Wyspach Sołowieckich. W 12.1933 zesłany do Azji Centralnej. Przebywał m.in. w Ałma Acie w Kazachstanie i od 01.1934 w Chelgirze (obw. Aktiubińsk). 28.01.1935 zwolniony. Powrócił do Janowa (k. Winnicy), a potem do Smili (k. Kijowa). Tam w 08.1935 znów aresztowany. W 1936 skazany na 3 lata zesłania. 15.04.1936 przewieziony do wioski Żukowka (rep. Komi), a potem ok. 12.1936 do wsi Berezowka k. Joszkar‑Oła (rep. Maryjska). Tam 13.07.1937 aresztowany jeszcze jeden raz. Przetrzymywany w więzieniu w Joszkar‑Oła. 13.09.1937 skazany na śmierć przez Specjalne Kolegium NKWD — rosytjski ludobójczy sąd kapturowy — i zamordowany w więzieniu.

przyczyna śmierci

mord

sprawstwo

Rosjanie

data i miejsce urodzenia

1872

Berdyczów
rej. Berdyczów, obw. Żytomierz, Ukraina

alt. daty i miejsca urodzenia

1873

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

1899

szczegóły posługi

1925–1929 — dziekan {dek.: Starokonstantynów}
1925–1929 — proboszcz {parafia: Starokonstantynów, pw. św. Jana Chrzciciela; dek.: Starokonstantynów}
1925–1929 — proboszcz {parafia: Butowce, pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; dek.: Starokonstantynów}
od 1922 — dziekan {dek.: Zasław}
od 1922 — administrator {parafia: Białogródka, pw. Przemienienia Pańskiego; dek.: Zasław}
1917–1922 — administrator {parafia: Łabuń, pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Zasław}
1913–1916 — administrator {parafia: Kutkowce, pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; dek.: Kamieniec Podolski}
1906–1914 — administrator {parafia: Janów, pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Winnica}
1904–1906 — administrator {parafia: Korytnica, pw. św. Antoniego z Padwy; dek.: Włodzimierz Wołyński}
ok. 1902–1904 — administrator {parafia: Młynów, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Dubno}
do 1899 — student {Żytomierz, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

inni związani szczegółami śmierci

BIENIECKI Józef, BORECKI Stanisław, KARPIŃSKI Józef, KASPRZYKOWSKI Stanisław, KOBEĆ Antoni, KOWALSKI Józef, KUROWSKI Antoni, MADERA Piotr, MARKUSZEWSKI Albin, MATUSZEWICZ Antoni, MIODUSZEWSKI Józef, PIETKIEWICZ Adolf, PROKOPOWICZ Teodor, STRONCZYŃSKI Wiktor, STRUSIEWICZ Mikołaj, SZYMAŃSKI Wacław, TUROWSKI Maksymilian, ŻMIGRODZKI Józef

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Ludobójstwo rosyjskie 11.08.1937: 11.08.1937 rosyjski przywódca Józef Stalin nakazał, a szef NKWD Nikołaj Jeżow podpisał, rozkaz nr 00485 o przeprowadzeniu tzw. „operacji polskiej”. Na śmierć skazano 139,835 Polaków żyjących w Rosji. Zamordowano 111,091. 28,744 skazano na pobyt w obozach koncentracyjnych — łagrach Gułag. Razem jednak deportowano ponad 100 tys. Polaków, głównie do Kazachstanu, na Syberię, w rejony Charkowa i Dniepropetrowska. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.03.14])

Wielka Czystka 1937: Więzionych w obozach koncentracyjnych na Wyspach Sołowieckich, wyspie Anzer czy obozie koncentracyjnym BelBałtŁag polskich kapłanów Rosjanie latem 1937 przenieśli do więziennych cel (część w Sankt Petersburgu). Następnie w kilku odrębnych, kapturowych, bandyckich procesach prowadzonych przez tzw. „Trojkę NKWD” (m.in. 09.10.1937, 25.11.1937) wszystkich skazali na karę śmierci i zamordowali w zbiorowych mordach. Strzałami w tył głowy pozbawiono ich życia albo w więzieniu w Sankt Petersburgu, albo bezpośrednio na miejscach pochówku, m.in. w Sandarmoch, czy Lewaszowskim Pustkowiu k. Leningradu, gdzie ich ciała wrzucono do zbiorowych dołów. Innych kapłanów aresztowany w miejscach, gdzie posługali, a następnie mordowano w okolicznych centralach NKWD (np. w Mińsku na Białorusi), po równie ludobójczych procesach przeprowadzanych przez wspomniany sąd kapturowy „Trojka NKWD”.

Zesłanie: Jedna ze standardowych represji rosyjskich. Skazańców zawożono zazwyczaj do niewielkiej miejscowości — na Syberii, na północy, na dalekim wschodzie — wyrzucano z wagonu czy wozu, i pozostawiano bez środków do życia, samym sobie. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.12.20])

Sołówki: Sołowiecki Obóz Specjalnego Przeznaczenia SŁON (ros. Солове́цкий ла́герь осо́бого назначе́ния) — rosyjski obóz koncentracyjny i pracy przymusowej na Wyspach Sołowieckich, funkcjonujący od 1923 i początkowo założony w słynnym prawosławnym monasterze. Działał do 1939 (od 1936 jako więzienie). W latach 1920 jeden z pierwszych i największy obóz koncentracyjny w Rosji. Miejsce niewolniczej pracy i mordów setek kapłanów katolickich i innych wyznań, głównie chrześcijańskich, szczególnie w latach 1920‑30. Koncepcja późniejszego systemu rosyjskich obozów koncentracyjnych Gułag swój początek prawd. bierze właśnie w obozach na Wyspach Sołowieckich — stamtąd przeniosła się na obszar objęty budową kanału Białomor (Morze Bałtyckie — Morze Białe), a stamtąd dalej, na cały obszar państwa rosyjskiego. Od sieci obozów na Wyspach Sołowieckich — zwanych także archipelagiem Wysp Sołowieckich — prawd. pochodzi też pojęcie „Archipelagu Gułag” stworzonego przez Aleksandra Sołżenicyna. Szacuje się, że przez obozy koncentracyjne Wysp Sołowieckich przeszło od dziesiątek do setek tysięcy więźniów. W latach 1937‑8 ok. 9.500 więźniów wywieziono z obozu i zamordowano w kilku miejscach zbiorowych egzekucji, w tym w Sandarmoch i Łodiejnoje Polie — w tym wielu kapłanów katolickich. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.05.09])

Gułag: Sieć rosyjskich obozów koncentracyjnych niewolniczej pracy przymusowej. Jednorazowo przetrzymywano w nich do 12 mln więźniów, z których miliony zginęły. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.05.09])

Jarosław n. Wołgą: Ciężkie rosyjskie więzienie polityczne — tzw. polit–izolator — w którym Rosjanie przetrzymywali wielu kapłanów katolickich, w pojedynczych celach, głównie w latach 1930., przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych na Wyspach Sołowieckich.

Proces 10—12.05.1930: Grupowy proces ok. 30 polskich kapłanów, w ramach szeregu procesów polskich kapłanów z Ukrainy, przed tzw. „Trojką OGPU”, rosyjskim zbrodniczym sądem kapturowym, który miał miejsce w Kijowie. Większość kapłanów skazano na lata niewolniczej prawy przymusowej w obozach koncentracyjnych i zesłano najpierw do więzienia w Jarosławiu n. Wołgą a potem do obozu koncentracyjnego na Wyspach Sołowieckich. Co najmniej 18 z nich nie wróciło i zginęło w rosyjskich obozach koncentracyjnych, miejscach kaźni, bądź na zesłaniu.

Charków (więzienie): Rosyjskie więzienie karne, gdzie w latach 1930–tych przetrzymywano wielu katolickich kapłanów, przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych.

Kijów (Łukianiwska): Rosyjskie więzienie polityczne w Kijowie, prowadzone przez zbrodnicze NKWD. (więcej na: en.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21])

źródła

osobowe:
przegladpolskopolonijny.files.wordpress.com [dostęp: 2014.12.20], christking.info [dostęp: 2018.09.02]
bibliograficzne:
„Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917‑1939. Martyrologium”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin
oryginalnych zdjęć:
www.russiacristiana.org [dostęp: 2014.12.20], ipn.gov.pl [dostęp: 2019.02.02]