funkcja

ojciec zakonny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

zakon

Zgromadzenie Misji (lazaryści, misjonarze św. Wincentego à Paulo - CM)
więcej na: www.misjonarze.pl [dostęp: 2012.11.23]

diecezja / prowincja

archidiecezja gnieźnieńska i poznańska (aeque principaliter)
więcej na: www.archpoznan.pl [dostęp: 2012.11.23]

data i miejsce śmierci

09.09.1939

Bydgoszcz
pow. Bydgoszcz miasto, woj. kujawsko-pomorskie, Polska

szczegóły śmierci

Po niemieckim najeździe 01.09.1939 na Rzeczpospolitą (Rosjanie zaatakowali 17 dni później) i rozpoczęciu II wojny światowej zatrzymany na ulicy wraz z ks. Stanisławem Wiorkiem w tzw. łapance. W odwecie za wydarzenia tzw. „krwawej niedzieli” 03.09.1939, gdy po ostrzelaniu opuszczającego Bydgoszcz polskiego wojska przez przedstawicieli niemieckiej V kolumny i nieudanej dywersji — próby zbrojnego opanowania przez Niemców miasta — polskie władze krwawo rozprawiły się z niemieckimi zdrajcami, rozstrzelany przez Niemców w publicznej egzekucji 50 Polaków — w tym z ks. Wiorkiem — na Starym Rynku w Bydgoszczy. Po salwie jeszcze żył, więc Niemcy zatłukli go kolbami strzelb na śmierć — według relacji miał „wbito mu okulary w twarz, rozbito nos i szczękę, wykłuto oczy, złamano bark, po czym zastrzelono”. Mord należy uznać za część „Intelligenzaktion”, czyli niemieckiej akcji eksterminacji polskiej inteligencji na Pomorzu — dlatego też Niemcy pozostawili ciała na widoku publicznym na Starym Rynku przez 6 godzin, jako przestroga mająca sterroryzować miasto. Upadając podczas egzekucji miał pozostawić ślad dłoni na murze kościoła jezuickiego (lub ks. Wiorek). Niemcy zasmarowali go smołą, ale ślad znów się pojawił. Wówczas Niemcy kazali wybić mur, na nowo zamurować i otynkować, bezskutecznie — ślad znów się pojawił. Niemcy kazali więc zburzyć cały kościół…

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

07.05.1908

Złotniki
pow. Jędrzejów, woj. świętokrzyskie, Polska

alt. daty i miejsca urodzenia

05.05.1908, 08.05.1908

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

03.06.1934

szczegóły posługi

wikariusz parafii pw. św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy–Bielawach (1935‑9), w Zgromadzeniu od 14.10.1926

inni związani szczegółami śmierci

JAKUBOWSKI Jan, ŁASKI Alojzy, SZYDZIK Józef, WIOREK Stanisław, GRUCHAŁA Edmund, KOŹLIK Stanisław, KUKUŁKA Łucjan, LEWICKI Antoni Seweryn, ROŻEK Aleksander, STEPCZYŃSKI Kazimierz, WAGNER Jan Franciszek, WOJCIECHOWSKI Czesław Wojciech

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Łapanka: Zatrzymywanie przez Niemców na ulicach okupowanych polskich miast większej liczby przypadkowych przechodniów w celu uwięzienia ich (co niekiedy kończyło się publicznymi egzekucjami), przesiedlenia, umieszczenia w obozach koncentracyjnych bądź skierowania na przymusowe roboty do Niemiec. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.04.18])

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.04.18], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23], www.zs33.bydgoszcz.pl [dostęp: 2021.05.06], en.wikipedia.org [dostęp: 2016.08.14], grant.zse.bydgoszcz.pl [dostęp: 2013.08.31], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23]
oryginalnych zdjęć:
stvincentimages.cstcis.cti.depaul.edu:8181 [dostęp: 2016.08.14], naszaprzeszlosc.pl [dostęp: 2019.10.13], www.pomorska.pl [dostęp: 2014.01.06], www.forum.bsmz.org [dostęp: 2014.01.06], grant.zse.bydgoszcz.pl [dostęp: 2014.01.06]