funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja chełmińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]

honorowe wyróżnienia

szambelan papieskiwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.22]
prałatwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.14]
protonotariusz apostolski (infułat) „na wzór” (ad instar)więcej na
silesia.edu.pl
[dostęp: 2023.07.16]
Krzyż Kawalerski „Polonia Restituta”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2019.04.16]
„Medal Niepodległości”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2019.02.02]
Srebrny „Krzyż Zasługi”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
Odznaka Organizacji Wojskowej Pomorza 1918‐1920więcej na
muzeum.olsztyn.pl
[dostęp: 2022.02.24]

data i miejsce
śmierci

29.09.1939

Bydgoszczdziś: pow. Bydgoszcz miasto, woj. kujawsko‐pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

alt. daty i miejsca
śmierci

20.09.1939, 27.09.1939, 10‑11.1939

Fordondziś: dzielnica w Bydgoszczy, pow. Bydgoszcz miasto, woj. kujawsko‐pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

FordonKliknij by przejść do opisu, TryszczynKliknij by przejść do opisu, IL BrombergKliknij by przejść do opisu, «Intelligenzaktion»Kliknij by przejść do opisu, Reichsgau Danzig‐WestpreußenKliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu, Towarzystwa Tomasza ZanaKliknij by przejść do opisu, Filomaci PomorscyKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

19.10.1871

Mikołajkidziś: gm. Kurzętnik, pow. Nowe Miasto Lubawskie, woj. warmińsko‐mazurskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2025.04.13]

alt. daty i miejsca
urodzenia

18.10.1871

rodzice

🞲 ?, ? — 🕆 ?, ?

ROSIŃSKA Anastazja
🞲 ?, ? — 🕆 ?, ?

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

23.03.1896

Pelplindziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

JAKUBOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Jan, ŁASKIKliknij by wyświetlić biogram Alojzy, SZAREKKliknij by wyświetlić biogram Piotr, WIOREKKliknij by wyświetlić biogram Stanisław, RASZKOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Hubert

miejsca i wydarzenia
opisy

Fordon: W „Dolinie Śmierci” w Fordonie, od 10.10.1939 do 11.11.1939, Niemcy zamordowali, w ramach «Intelligenzaktion» — akcji eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych Pomorza — 1,200‐3,000 mieszkańców Bydgoszczy, głównie inteligencji. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

Tryszczyn: W okolicy Tryszczyna (10 km od Bydgoszczy) Niemcy, od 09.1939 do 10.1939, w ramach «Intelligenzaktion» — akcji eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych Pomorza — zamordowali ok. 900 mieszkańców Bydgoszczy i okolic. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

IL Bromberg: niem. „Internierungslager” (pl. „obóz internowania”) założony 05.09.1939 — w dniu zdobycia Bydgoszczy przez Niemców — na terenach koszar wojskowych 15. Wielkopolskiego Pułku Artylerii Lekkiej przy ul. Gdańskiej 147 w Bydgoszczy. Tylko w 09.1939 więziono ok. 3,500 Polaków, w tym wielu księży. Więźniów przetrzymywano w b. stajniach lub b. zbrojowni. Traktowano ich brutalnie, torturowano. Dochodziło do mordów na miejscu (ok. 28 osób w 09.1939). Z obozu wysyłano ich do niemieckich obozów koncentracyjnych. Część wywieziono do pobliskich lasów i zamordowano w zbiorowych egzekucjach. 01.11.1939 obóz przeniesiono do b. magazynów amunicji na przedmieściu Jachcice. Zlikwidowany w 12.1939. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), gdzie nosił miano «AB‐aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Reichsgau Danzig‐Westpreußen: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych obszarów (i kilka mniejszych). Największy przekształcili w niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), przeznaczone wyłącznie dla Polaków i Żydów i stanowiące część tzw. niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Dwa przyłączyli do już istniejących niemieckich prowincji. Z dwóch utworzyli odrębne nowe prowincje. Jednym z nich było Pomorze Nadwiślańskie, już 08.10.1939, dekretem przywódcy niemieckiego Adolfa Hitlera wcielone do Niemiec (formalnie zaczął obowiązywać 26.10.1939), a 02.11.1939 przekształcone w prowincję niem. Reichsgau Danzig‐Westpreußen (pl. Okręg Rzeszy Gdańsk‐Prusy Zachodnie), w której obowiązywać miało prawo państwa niemieckiego. Główną osią polityki nowej prowincji, której obszar Niemcy uznali za niem. „Ursprünglich Deutsche” (pl. „rdzennie niemieckie”), mimo iż ok. 85% jej mieszkańców stanowili Polacy, było niem. „Entpolonisierung” (pl. „odpolszczenie”), czyli przymusowa germanizacja. Ok. 60,000 Polaków zamordowano w 1939‐1940, w ramach niem. „Intelligenzaktion”, i.e. eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych, w ok. 432 miejscach skrytobójczych mordów — w tym ok. 220 polskich kapłanów katolickich. Drugie tyle zesłano do niemieckich obozów koncentracyjnych, skąd wróciło niewielu (aresztowano ponad 300 kapłanów, z których w obozach koncentracyjnych zginęło ok. 130). Wysiedlono ok. 124,000‐170,000, przy czym ok. 90,000 do niem. Generalgouvernement. Masowo zmuszano Polaków do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej niem. Deutsche Volksliste (pl. folkslista) DVL. Dzieci polskie mogły się uczyć tylko po niemiecku. Zakazano używania języka polskiego podczas katolickich Mszy św., a także podczas spowiedzi. Konfiskowane polskie majątki ziemskie. By jeszcze bardziej ograniczyć liczbę ludności polskiej wysyłano Polaków na roboty przymusowe w głąb Niemiec. Pozostałych Polaków traktowano jako nisko wykwalifikowaną siłę roboczą, izolowano od Niemców i ściśle kontrolowano — legalnie spotykać mogli się najwyżej we trzech lub we troje, nawet we własnych mieszkaniach. Wielu wcielono do niemieckiej armii Wehrmacht. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej nadzorca tej prowincji, niem. Reichsstatthalter (pl. Namiestnik Rzeszy) i niem. Gauleiter (pl. naczelnik okręgu) niemieckiej partii narodowo–socjalistycznej, Albert Maria Forster, został stracony. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.24])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

Towarzystwa Tomasza Zana: Tajne związki polskiej młodzieży, mające na celu samokształcenie i samowychowanie w duchu patriotycznym, w buncie przeciw germanizacji i cenzurze kultury polskiej, działające głównie wśród szkół średnich — gimnazjów — głównie w Wielkopolsce, a później na Śląsku. Pierwsze powstały w 1817. W 1897 odbył się zjazd w Bydgoszczy, który wypracował zasady działalności konspiracyjnej. Na innym zjeździe w Poznaniu powołano „Czerwoną Różę”, nadrzędną organizację dla wszystkich kół gimnazjalnych i koordynującą ich pracę. W 1900 „Czerwona Róża” skupiła organizacje Filomatów z Pomorza. Po procesie toruńskim w 1901 organizacji Filomatów z Pomorza w 1903 Niemcy wytoczyli proces 24 członkom Towarzystwa Filomatów i Filaretów z Gniezna. 21 z uczniów skazanych zostało na kary od nagany do 6 tygodni więzienia. Najbardziej dotkliwe były karty relegacji ze szkół z zakazem kontynuacji nauczania w szkołach średnich i wyższych Prus. Mimo represji Towarzystwo działało do 1918 i odzyskania przez Polskę niepodległości. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

Filomaci Pomorscy: Tajne związki polskiej młodzieży, mające na celu samokształcenie i samowychowanie w duchu patriotycznym, działające głównie wśród szkół średnich — gimnazjów — na Pomorzu Nadwiślańskim (Pomorzu Gdańskim i ziemi chełmińskiej) w latach 1830‐1920, w zaborze pruskim (niemieckim). 08.01.1901 Niemcy przeprowadzili przesłuchania uczniów gimnazjów w Chełmnie, Brodnicy i Toruniu. 09‐12.09.1901 w Toruniu odbył się pierwszy procesów 60 polskich uczniów owych gimnazjów oraz studentów Seminarium Duchownego w Pelplinie. 1 osobę skazano na 3 miesiące więzienia, 1 na 2 miesiące, 3 na 6 tygodni, 7 na 3 tygodnie, 2 na 2 tygodnie, 19 na tydzień, 2 na 1 dzień, 10 udzielono nagany. 15 uniewinniono. Bardziej uciążliwe były kary wydalenia ze szkół z tzw. wilczym biletem, bez prawa studiowania w zakresie średnim i wyższym w zaborze pruskim (niemieckim). Wśród skazanych było kilku przyszłych kapłanów — ci mogli kontynuować edukację: ordynariusz diecezji chełmińskiej, bp Augustyn Rosentreter, odmówił bowiem wydalenia ze studiów skazanych kleryków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18])

źródła

osobowe:
pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.niedziela.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28], www.mikolaj.bydgoszcz.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.swzygmunt.knc.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.kpbc.ukw.edu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04], czasopisma.ukw.edu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.16]
bibliograficzne:
„Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821‐1920”, Henryk Mross, Pelplin, 1995
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
commons.wikimedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.mikolaj.bydgoszcz.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.31], pliki.divart.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18], www.mikolaj.bydgoszcz.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.31], www.mikolaj.bydgoszcz.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.31], libermortuorum.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18], commons.wikimedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.mikolaj.bydgoszcz.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.31], kpbc.umk.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.12.09]