funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja gnieźnieńska i poznańska (aeque principaliter)
więcej na: www.archpoznan.pl [dostęp: 2012.11.23]
Polska Misja Katolicka we Francji
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30]

akademickie wyróżnienia

doktor filozofii

data i miejsce śmierci

11.11.1939

Bydgoszcz
pow. Bydgoszcz miasto, woj. kujawsko-pomorskie, Polska

szczegóły śmierci

Po niemieckim najeździe 01.09.1939 na Rzeczpospolitą (Rosjanie zaatakowali Polskę 17 dni później) i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu niemieckiej okupacji, aresztowany przez Niemców w 09.1939. Zamordowany prawd. w Bydgoszczy lub w okolicznych lasach — w ramach akcji „Intelligenzaktion” — likwidacji polskiej inteligencji na Pomorzu.

przyczyna śmierci

mord

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

17.04.1899

Strzelno
gm. Strzelno, pow. Mogilno, woj. kujawsko-pomorskie, Polska

alt. daty i miejsca urodzenia

17.04.1897

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

15.03.1924 (katedra gnieźnieńska)

szczegóły posługi

1932–1939 — kapelan {Prymasa Polski, Augusta kard. Hlonda}
1938–1939 — referent {Poznań, Sekretariat Prymasa Polski, Augusta kard. Hlonda}
1938–1939 — sekretarz {Poznań, pierwszy, Kancelaria, Ordynariat Biskupi}
do 1939 — redaktor {„Miesięcznik Kościelny Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej”}
od 1934 — profesor {Gniezno, Seminarium Duchowne}, filozofia
od 1931 — rektor {dom studentów filozofii, Seminarium Zagraniczne}
1930–1931 — doktorant {Rzym, filozofia}
od 1927 — duszpasterz {reg. Tournai, Belgia; polskiego wychodźctwa i emigracji}
1927–1930 — student {Lowanium, filozofia moralna i etyka, Katolicki Uniwersytet; Belgia}
1924–1927 — wikariusz {parafia: Poznań–Ostrów Tumski, archikatedra pw. Apostołów św. Piotra i św. Pawła}
1919–1924 — student {Poznań, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

inni związani szczegółami śmierci

GRUCHAŁA Edmund, JAKUBOWSKI Jan, KOŹLIK Stanisław, KUKUŁKA Łucjan, LEWICKI Antoni Seweryn, ROŻEK Aleksander, STEPCZYŃSKI Kazimierz, SZAREK Piotr, WAGNER Jan Franciszek, WIOREK Stanisław

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

IL Bydgoszcz-koszary: niem. „Internierungslager” (pl. „obóz dla internowanych”) założony 05.09.1939 — w dniu zdobycia Bydgoszczy przez Niemców — na terenach koszar wojskowych 15. Wielkopolskiego Pułku Artylerii Lekkiej przy ul. Gdańskiej 147 w Bydgoszczy. Tylko w 09.1939 więziono ok. 3,500 Polaków, w tym wielu księży. Więźniów przetrzymywano w b. stajniach lub b. zbrojowni. Traktowano ich brutalnie, torturowano. Dochodziło do mordów na miejscu (ok. 28 osób w 09.1939). Z obozu wysyłano ich do niemieckich obozów koncentracyjnych. Część wywieziono do pobliskich lasów i zamordowano w zbiorowych egzekucjach. 01.11.1939 obóz przeniesiono do b. magazynów amunicji na przedmieściu Jachcice. Zlikwidowany w 12.1939. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
www.wtg-gniazdo.org [dostęp: 2012.11.23], www.sacerdospolonus.pl [dostęp: 2014.08.14], www.straty.pl [dostęp: 2016.03.14], doczz.pl [dostęp: 2018.09.02], www.archiwum.archidiecezja.pl [dostęp: 2013.08.10]
oryginalnych zdjęć:
audiovis.nac.gov.pl [dostęp: 2016.08.14], audiovis.nac.gov.pl [dostęp: 2016.08.14], audiovis.nac.gov.pl [dostęp: 2016.08.14]