funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja mohylewskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2013.06.23]

data i miejsce
śmierci

04.11.1937

Witebskdziś: obw. Witebsk, Białoruś
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]

alt. daty i miejsca
śmierci

27.08.1937

Mińskdziś: obw. miasto Mińsk, Białoruś
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

alt. szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Rosjanie

data i miejsce
urodzenia

05.01.1885

Zabołociepołożenie niejasne
dziś: rej. Lepel, obw. Witebsk, Białoruś

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

1909

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

ANDREKUSKliknij by wyświetlić biografię Konstanty, AWGŁOKliknij by wyświetlić biografię Piotr, BOROWIKKliknij by wyświetlić biografię Jan, JACZEJKOKliknij by wyświetlić biografię Antoni, JANUKOWICZKliknij by wyświetlić biografię Piotr, JAROSZEWICZKliknij by wyświetlić biografię Stanisław, KASZCZYCKliknij by wyświetlić biografię Adolf, KAZIUNASKliknij by wyświetlić biografię Paweł, PRYTUŁŁOKliknij by wyświetlić biografię Aleksander, RAJKOKliknij by wyświetlić biografię Stanisław, GRABOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Franciszek, MICHASIONEKKliknij by wyświetlić biografię Mikołaj

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

Sądowe mordy 1937 Mińsk: W 1937 i 1938, w ramach realizacji „operacji polskiej” — rosyjskiego ludobójstwa na ludności polskiej w Rosji — w Mińsku, i szerzej: na Białorusi, odbył się szereg procesów Polaków, oskarżanych o przynależności do Polskiej Organizacji Wojskowej POW (tajnej organizacji polskiej istniejącej w latach I wojny światowej 1914‑1918) oraz szpiegostwo na rzecz Polski. Razem od 08.1937 do 09.1938 na Białorusi aresztowano 23,429 osób, w tym 21,407 Polaków. Ludobójcze rosyjskie sądy kapturowe «Trojka NKWD» skazywały głównie na jeden wymiar kary: karę śmierci (tylko na Ukrainie podczas całej „operacji polskiej” 61.77% wyroków to wyroki śmierci). M.in. 25.08.1937 skazano w Mińsku co najmniej 7 polskich kapłanów: ks. Konstantego Andrekusa, ks. Piotra Awgło, ks. Jana Borowika, ks. Piotra Janukowicza, ks. Antoniego Jaczejko, ks. Aleksandra Prytułło i ks. Stanisławem Rajko. 20.10.1937 w Witebsku skazany został ks. Adolf Fillip. 22.10.1937 skazany został ks. Paweł Kaziunas. Tego samego dnia w Orszy Rosjanie skazali na śmierć ks. Adolfa Kaszczyca. Wreszcie 03.01.1938 skazany został ks. Stanisław Jaroszewicz. Wszyscy zostali zamordowani w rosyjskich więzieniach. (więcej na: pamiec.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02])

Ludobójstwo rosyjskie 11.08.1937: 11.08.1937 rosyjski przywódca Józef Stalin nakazał, a szef NKWD Nikołaj Jeżow podpisał, rozkaz nr 00485 o przeprowadzeniu tzw. «operacji polskiej». Na śmierć skazano 139,835 Polaków żyjących w Rosji. Według danych Międzynarodowego Stowarzyszenia Historyczno‑Oświatowego, Dobroczynnego i Obrony Praw Człowieka „Memoriał” (ros. Международное историко‑просветительское, правозащитное и благотворительное общество „Мемориал”), zajmującego się badaniami historycznymi i propagowaniem wiedzy o ofiarach represji rosyjskich — zamordowano 111,091. 28,744 skazano na pobyt w obozach koncentracyjnych — łagrach Gułag. Razem jednak deportowano ponad 100 tys. Polaków, głównie do Kazachstanu, na Syberię, w rejony Charkowa i Dniepropetrowska. Według niektórych historyków liczbę ofiar należy pomnożyć przez co najmniej dwa, bowiem mordowano nie tylko wymienione z nazwiska osoby, ale całe rodziny polskie (wystarczało samo podejrzenie o narodowość polską). Gdy uwzględnić fakt, że podana liczba w zasadzie nie obejmuje ludobójstwa na wschodnich obszarach Rosji (Syberia), to liczba ofiar może wynosić nawet 500,000 Polaków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14])

Wielka Czystka 1937: „Wielki terror” (również «Wielka Czystka», zwana także od nazwiska ówczesnego szefa NKWD „Jeżowszczyzną”) — rosyjska państwowa akcja terroru politycznego, zaplanowana i skierowana przeciw milionom niewinnych ofiar — mniejszościom narodowym, bogatszym chłopom (kułacy), osobom uznanym za przeciwników politycznych, oficerom armii, której największe nasilenie miało miejsce od 09.1936 do 08.1938. Szczytowy punkt osiągnęła poczynając od lata 1937, gdy do Kodeksu Karnego wprowadzono art. 58‑14 o „kontrrewolucyjnym sabotażu”, co stało u podstaw „legalizacji” mordów, i 02.07.1937, gdy najwyższe władze Rosji, pod przywództwem Józefa Stalina, wydały dekret o rozpoczęciu akcji przeciw kułakom. Następnie wydano szerego rozkazów wykonawczych NKWD, w tym Nr 00439 z 25.07.1937, rozpoczynający likwidację 25,000‑42,000 Niemców żyjących Rosji (głównie tzw. Niemców nadwołżańskich); Nr 00447 z 30.07.1937 rozpoczynający likwidację „elementów antyrosyjskich”, oraz 00485[2] z 11.08.1937 nakazujący mord 139,835 osób narodowości polskiej (ta ostatnia była największą operacją tego typu — objęła 12.5% wszystkich zamordowanych podczas «Wielkiej Czystki», podczas gdy Polacy stanowili 0.4% populacji). Więzionych w obozach koncentracyjnych na Wyspach Sołowieckich, wyspie Anzer czy obozie koncentracyjnym ITŁ BelBałtŁag polskich kapłanów Rosjanie latem 1937 przenieśli do więziennych cel (część w Sankt Petersburgu). Następnie w kilku odrębnych, kapturowych, bandyckich procesach prowadzonych przez tzw. «Trojkę NKWD» (m.in. 09.10.1937, 25.11.1937) wszystkich skazali na karę śmierci i zamordowali w zbiorowych mordach. Strzałami w tył głowy pozbawiono ich życia albo w więzieniu w Sankt Petersburgu, albo bezpośrednio na miejscach pochówku, m.in. w Sandarmoch, czy Lewaszowskim Pustkowiu k. Leningradu, gdzie ich ciała wrzucono do zbiorowych dołów. Innych kapłanów aresztowany w miejscach, gdzie posługali, a następnie mordowano w okolicznych centralach NKWD (np. w Mińsku na Białorusi), po równie ludobójczych procesach przeprowadzanych przez wspomniany sąd kapturowy «Trojka NKWD».

Mińsk: Rosyjskie więzienie. W 1937 miejsce wielu mordów w czasie rosyjskiej „Wielkiej Czystki”. Po rosyjskiej inwazji na Polskę w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej miejsce przetrzymywania wielu Polaków. W 06.1941, po inwazji niemieckiej, Rosjanie wymordowali w nim część polskich więźniów osadzonych w Więzieniu Centralnym i tzw. Amerykance, a pozostałych pognano — w „marszu śmierci” (Rosjanie zamordowali ok. 10‑20 tys. więźniów) — w kierunku Czerwienia, w głąb Rosji. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17])

Zesłanie: Jedna ze standardowych represji rosyjskich. Skazańców zawożono zazwyczaj do niewielkiej miejscowości — na Syberii, na północy, na dalekim wschodzie — wyrzucano z wagonu czy wozu, i pozostawiano bez środków do życia, samym sobie. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20])

Proces 05.07.1932: Proces wytoczony przez Rosjan katolickim kapłanom przetrzymywanym w obozach koncentracyjnych na Wyspach Sołowieckich i wyspie Anzer, z oskarżenia o „utworzenie anty‑rosyjskiego ugrupowania i prowadzenie działalności anty‑rosyjskiej, potajemne odprawianie Mszy św. i innych nabożeństw, utrzymywanie kontaktów z pracownikami na wolności w celu przekazywania informacji o charakterze szpiegowskim na temat sytuacji katolików w Rosji, z zamiarem ich przekazania za granicę”. Więźniom już odbywającym kary w obozach koncentracyjnych je przedłużono i rozproszono ich po różnych obozach.

OŁP AnzerŁag: Rosyjski ros. Отдельный лагерный пункт (pl. Wyodrębniona Jednostka Obozowa) OŁP na wyspie Anzer na Morzu Białym. Na wyspie, o powierzchni ok. 47 km2, należącej do Wysp Sołowieckich, Rosjanie zorganizowali jeden z pierwszych obozów koncentracyjnych w Rosji (należący do obozów koncentracyjnych Wysp Sołowieckich ITŁ SŁON). Przetrzymywano w nim w latach 1930. ok. 32 księży katolickich, z których większość zginęła. (więcej na: www.gulagmuseum.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20])

Gułag: Akronim Gułag pochodzi od ros. Главное управление исправительно‑трудовых лагерей и колоний (pl. Główny Zarząd Poprawczych Obozów Pracy). Sieć rosyjskich obozów koncentracyjnych niewolniczej pracy przymusowej formalnie założony został decyzją najwyższych władz rosyjskich 27.06.1929. Kontrolę przejęło OGPU, poprzednik ludobójczego NKWD (od 1934) i MGB (od 1946). Poszczególne łagry (obozy) powstawały często w oddalonych, słabo zaludnionych obszarach, na których budowano ważne dla rosyjskiego państwa obiekty przemysłowe lub transportowe. Modelem stała się pierwsza „wielka budowa komunizmu”, czyli Kanał Białomorsko‑Bałtycki (1931‑1932), a za twórcę ukształtowanego tam systemu wykorzystania niewolniczej pracy przymusowej w ramach Gułagu, uznawany jest Naftali Frenkel, żydowskiego pochodzenia, który przeszedł do historii jako autor zasady „Z więźnia musimy wycisnąć wszystko w ciągu pierwszych trzech miesięcy — potem nic nam po nim”. Miał być twórcą, wg Aleksandra Sołżenicyna, tzw. „systemu kotłów”, czyli uzależnienia racji żywnościowych od wypracowania określonej liczby procent normy. W zarządzanym przez niego obozie ITŁ BelBałtŁag ukuto pojęcie ZEK — więzień — i.e. ros. заключенный‑каналоармеец (pl. kanałowy żołnierz), które przyjęło się jako określenie więźnia rosyjskich obozów niewolniczej pracy przymusowej. Jednorazowo w obozach Gułag przetrzymywano do 12 mln więźniów, czyli ok. 5% ludności Rosji. Sołżenicyn w książce „Archipelag GUŁag” szacował, że w Gułag do 1956 uśmiercono ok. 60 mln ludzi. Formalnie rozwiązany 20.01.1960. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09])

źródła

osobowe:
biographies.library.nd.eduKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20], parafialugarosja.blogspot.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20], cyclowiki.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02], ru.openlist.wikiKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02], pl.catholicmartyrs.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20], belarusguide.livejournal.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02], www.iwieniec.euKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28]
bibliograficzne:
„Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917‑1939. Martyrologium”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
cyclowiki.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02], belarusguide.livejournal.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02]