funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja mohylewska
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.06.23]

data i miejsce śmierci

31.10.1937

Mińsk
obw. miasto Mińsk, Białoruś

alt. daty i miejsca śmierci

1937

Kuropaty-Mińsk
obw. miasto Mińsk, Białoruś

szczegóły śmierci

Po raz pierwszy aresztowany przez Rosjan w Czausach w 1928. Skazany na 2 miesiące domu poprawczego. Aresztowany ponownie w 05.1929. Oskarżony o „chuligaństwo, pijaństwo i napastowanie i gwałcenie kobiet”. Skazany na 8 miesięcy niewolniczej pracy przymusowej w domu poprawczym. Zwolniony w 1933. Aresztowany ponownie w Czausach 24.08.1937. 22.10.1937 zakazany na śmierć przez ludobójczą „Trojkę NKWD”, ostentacyjnie za przynależności do Polskiej Organizacji Wojskowej POW (tajnej organizacji polskiej istniejącej w latach I wojny światowej 1914‑8). Zamordowany w ramach represji przeciw Polakom i katolikom w 1937, prawd. w więzieniu w Mińsku lub w miejscu ludobójstwa w Kuropatach.

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Rosjanie

data i miejsce urodzenia

1877

Wajdaheny?
b. pow. Nowoaleksandrowsk/Jeziorosy

alt. daty i miejsca urodzenia

1868

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

1901

szczegóły posługi

1928–1937 — proboszcz {parafia: Czausy}
1925–1926 — administrator {parafia: Sieliszcze; dek.: Lepel}
1924–1925 — administrator {parafia: Zaskorki; dek.: Lepel}
1914–1928 — administrator {parafia: Zahacie; dek.: Lepel}
1911–1914 — administrator {parafia: Kołpino; dek.: Sankt Petersburg}
1909–1910 — administrator {parafia: Ufa}
1904–1909 — wikariusz {parafia: Tomsk}
do 1901 — student {Sankt Petersburg, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

inni związani szczegółami śmierci

ANDREKUS Konstanty, AWGŁO Piotr, BOROWIK Jan, FILIPP Adolf, JACZEJKO Antoni, JANUKOWICZ Piotr, JAROSZEWICZ Stanisław, KASZCZYC Adolf, PRYTUŁŁO Aleksander, RAJKO Stanisław

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Sądowe mordy 1937 Mińsk: W 1937 i 1938, w ramach realizacji „operacji polskiej” — rosyjskiego ludobójstwa na ludności polskiej w Rosji — w Mińsku, i szerzej: na Białorusi, odbył się szereg procesów Polaków, oskarżanych o przynależności do Polskiej Organizacji Wojskowej POW (tajnej organizacji polskiej istniejącej w latach I wojny światowej 1914‑8) oraz szpiegostwo na rzecz Polski. Razem od 08.1937 do 09.1938 na Białorusi aresztowano 23,429 osób, w tym 21,407 Polaków. Ludobójcze rosyjskie sądy kapturowe „Trójka NKWD” skazywały głównie na jeden wymiar kary: karę śmierci (tylko na Ukrainie podczas całej „operacji polskiej” 61.77% wyroków to wyroki śmierci). M.in. 25.08.1937 skazano w Mińsku co najmniej 7 polskich kapłanów: ks. Konstantego Andrekusa, ks. Piotra Awgło, ks. Jana Borowika, ks. Piotra Janukowicza, ks. Antoniego Jaczejko, ks. Aleksandra Prytułło i ks. Stanisławem Rajko. 20.10.1937 w Witebsku skazany został ks. Adolf Fillip. 22.10.1937 skazany został ks. Paweł Kaziunas. Tego samego dnia w Orszy Rosjanie skazali na śmierć ks. Adolfa Kaszczyca. Wreszcie 03.01.1938 skazany został ks. Stanisław Jaroszewicz. Wszyscy zostali zamordowani w rosyjskich więzieniach. (więcej na: pamiec.pl [dostęp: 2019.02.02])

Ludobójstwo rosyjskie 11.08.1937: 11.08.1937 rosyjski przywódca Józef Stalin nakazał, a szef NKWD Nikołaj Jeżow podpisał, rozkaz nr 00485 o przeprowadzeniu tzw. „operacji polskiej”. Na śmierć skazano 139,835 Polaków żyjących w Rosji. Zamordowano 111,091. 28,744 skazano na pobyt w obozach koncentracyjnych — łagrach Gułag. Razem jednak deportowano ponad 100 tys. Polaków, głównie do Kazachstanu, na Syberię, w rejony Charkowa i Dniepropetrowska. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.03.14])

Wielka Czystka 1937: Więzionych w obozach koncentracyjnych na Wyspach Sołowieckich, wyspie Anzer czy obozie koncentracyjnym BelBałtŁag polskich kapłanów Rosjanie latem 1937 przenieśli do więziennych cel (część w Sankt Petersburgu). Następnie w kilku odrębnych, kapturowych, bandyckich procesach prowadzonych przez tzw. „Trojkę NKWD” (m.in. 09.10.1937, 25.11.1937) wszystkich skazali na karę śmierci i zamordowali w zbiorowych mordach. Strzałami w tył głowy pozbawiono ich życia albo w więzieniu w Sankt Petersburgu, albo bezpośrednio na miejscach pochówku, m.in. w Sandarmoch, czy Lewaszowskim Pustkowiu k. Leningradu, gdzie ich ciała wrzucono do zbiorowych dołów. Innych kapłanów aresztowany w miejscach, gdzie posługali, a następnie mordowano w okolicznych centralach NKWD (np. w Mińsku na Białorusi), po równie ludobójczych procesach przeprowadzanych przez wspomniany sąd kapturowy „Trojka NKWD”.

Mińsk: Rosyjskie więzienie. W 1937 miejsce wielu mordów w czasie rosyjskiej „Wielkiej Czystki”. Po rosyjskiej inwazji na Polskę w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej miejsce przetrzymywania wielu Polaków. W 06.1941, po inwazji niemieckiej, Rosjanie wymordowali w nim część polskich więźniów osadzonych w Więzieniu Centralnym i tzw. Amerykance, a pozostałych pognano — w „marszu śmierci” (Rosjanie zamordowali ok. 10‑20 tys. więźniów) — w kierunku Czerwienia, w głąb Rosji. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.08.17])

Kuropaty: W 1940 roku Rosjanie prawdopodobnie rozstrzelali w Kuropatach k. Mińska nieznaną liczbę Polaków (na tzw. „kuropackiej liście śmierci” mowa jest o ok. 3870 osobach — czy były one zamordowane w Kuropatach — dokładnie nie wiadomo). Było to realizacją decyzji rosyjskich władz o eksterminacji dziesiątków tysięcy polskiej inteligencji i wojskowych przetrzymywanych w rosyjskich obozach po zaborze z 1939. Kuropaty to miejsce kaźni do 250,000 ofiar (lata 1937—41) (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.01.17], pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.08.10])

źródła

osobowe:
biographies.library.nd.edu [dostęp: 2014.12.20], www.geni.com [dostęp: 2021.05.06], gulags.wordpress.com [dostęp: 2016.03.14], ru.openlist.wiki [dostęp: 2019.02.02], nekropole.info [dostęp: 2016.03.14]
bibliograficzne:
„Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917‑1939. Martyrologium”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin
oryginalnych zdjęć:
ipn.gov.pl [dostęp: 2019.02.02]