funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja gnieźnieńska i poznańska (aeque principaliter)
więcej na: www.archpoznan.pl [dostęp: 2012.11.23]

akademickie wyróżnienia

doktor filozofii
doktor habilitowany muzykologii

honorowe wyróżnienia

szambelan papieski
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.11.22]
kanonik honorowy (katedra palestryńska)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.11.14], pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.05.30]

data i miejsce śmierci

27.09.1943

Warszawa
pow. Warszawa miasto, woj. mazowieckie, Polska

szczegóły śmierci

Po niemieckim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej aresztowany przez Niemców 09.11.1939. Przez dwa dni przetrzymywany w obozie przejściowym na dworcu Poznań–Główna, po czym przewieziony do więzienia Gestapo w b. Domu Żołnierza w Poznaniu. Stamtąd przetransportowany do obozu przejściowego Kazimierz Biskupi. W czasie 8 miesięcy internowania w Kazimierzu Biskupim prawd. coś mu wstrzyknięto. W 05.1940 zwolniony, powrócił chory ale do 06.10.1941 — aresztowania większości kapłanów i zamknięcia większości kościołów w Poznaniu — posługiwał dalej przy katedrze w Poznaniu. Potem będąc kapelanem cmentarnym przy kościele pw. św. Wojciecha w Poznaniu pełnił służbę duszpasterską potajemnie. Wygnany z Poznania 18.11.1941, deportowany do zarządzanego przez Niemców Generalnego Gubernatorstwa. Osiadł w Warszawie u oo. pallotynów, chorował i tam też zmarł.

przyczyna śmierci

eksterminacja: zesłanie

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

06.02.1877

Bydgoszcz
pow. Bydgoszcz miasto, woj. kujawsko-pomorskie, Polska

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

01.12.1902 (katedra gnieźnieńska)

szczegóły posługi

1914–1939 — dyrektor {Poznań, chór archikatedralny}
do 1939 — profesor {Poznań, Seminarium Duchowne}, teoria muzyki
do 1939 — profesor {Poznań, teoria muzyki, Państwowe Konserwatorium Muzyczne}
do 1939 — profesor {Poznań, teoria muzyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (od 1955), Uniwersytet Polski (1945‑55, 1919‑1939), Akademia Królewska (1903‑1918)}
1909–1939 — wikariusz {parafia: Poznań–Ostrów Tumski, archikatedra pw. Apostołów św. Piotra i św. Pawła}
1909 — proboszcz {parafia: Łubowo, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Gniezno – Świętej Trójcy}
1905–1908 — proboszcz {parafia: Duszno, pw. św. Doroty Panny i Męczennicy; dek.: Trzemeszno}
1905–1908 — administrator {parafia: Kruchowo, pw. Wszystkich Świętych; dek.: Trzemeszno}
1905 — proboszcz {parafia: Wylatowo, pw. Apostołów św. Piotra i św. Pawła; dek.: Trzemeszno}
1904–1905 — wikariusz {parafia: Witkowo, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Gniezno – Świętej Trójcy}
1902–1904 — wikariusz {parafia: Wągrowiec, pw. św. Jakuba Apostoła; dek.: Łekno}
1912 — doktorant {Wrocław, Instytut Muzyki Kościelnej, Uniwersytet Wrocławski (od 1945), Królewski Uniwersytet — Wszechnica Wrocławska (1816‑1911), Śląski Uniwersytet Fryderyka Wilhelma (1911‑1945)}
1908 — student {Ratyzbona, muzyka kościelna}
{kompozytor}

inni związani szczegółami śmierci

ADAMSKI Ignacy, BINEK Sylwester, DĄBROWSKI Stefan, DUDZIŃSKI Stanisław, GRASZYŃSKI Alfons, HAŁAS Antoni, HEYDUCKI Czesław, KAŹMIERSKI Bolesław, KRUSZKA Stefan, MICHALSKI Stanisław, PANEWICZ Roman, PANKOWSKI Piotr Romuald Kazimierz, ROSENBERG Ludwik, SOŁTYSIŃSKI Romuald, ŚPIKOWSKI Marian, TACZAK Teodor, THEINERT Roman Zygmunt, WIERZCHACZEWSKI Maksymilian, WOLSKI Franciszek, ZWOLSKI Stefan, BAJEROWICZ Wojciech Stanisław, KANIEWSKI Zbigniew, NIKLEWICZ Czesław Stanisław, PACEWICZ Wacław, STEINMETZ Paweł, ZALEWSKI Edward

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Generalne Gubernatorstwo: Jednostka administracyjno–terytorialna utworzona przez Niemców w 1939 po agresji na Polskę, obejmująca część okupowanego przez Niemcy terytorium Polski, która nie została wcielona bezpośrednio do Rzeszy. Zarządzana przez Niemców do 1945 — do czasu ofensywy rosyjskiej — i stanowiąca część tzw. Wielkich Niemiec — Großdeutschland. Do 31.07.1940 zwane formalnie niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich) — później już tylko niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo). Od 07.1941 w jego skład wchodził też dystrykt Galicja. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.12.04])

Aresztowania 06.10.1941 (Kraj Warty): 13.09.1941 Gaulaiter niemieckiej prowincji niem. Reichsgau Wartheland (pl. Kraj Warty) w okupowanej przez Niemców Wielkopolsce (gdzie obowiązywały niemieckie prawa), Artur Greiser, prowadzący politykę „Ohne Gott, ohne Religion, ohne Priesters und Sakramenten” — „bez Boga, bez religii, bez kapłana i sakramentu” — wydał rozporządzenie formalnie delegalizujące Kościół katolicki, na jego miejsce powołując Kościół Rzymskokatolicki Narodowości Niemieckiej w Kraju Warty, organizację podlegającą prawu prywatnemu Niemiec. Zabroniono także wszelkich kontaktów ze Stolicą Apostolską. Jednocześnie zdelegalizowano wszystkie zakony. 06‑07.10.1941 nastąpiły masowe aresztowania polskich kapłanów. Wszystkich umieszczono w obozach przejściowych w Konstantynowie i Lądzie n. Wartą bądź w obozie koncentracyjnym KL Posen. Większość z nich 30.10.1941 wywieziono do obozu koncentracyjnego KL Dachau.

Kazimierz Biskupi: W ramach akcji związanej z programem likwidacji polskiej inteligencji niem. „Intelligenzaktion” w klasztorze ks. Misjonarzy Świętej Rodziny (MSF) w Kazimierzu Biskupim, wsi niedaleko Konina, Niemcy założyli obóz internowania dla łącznie 42 polskich kapłanów katolickich, głównie z Wielkopolski — działaczy organizacji katolickich, kanoników poznańskiej kapituły katedralnej, zakonników oo. dominikanów oraz oo. franciszkanów konwentualnych z Poznania. Obóz funkcjonował od 09.11.1939 do 26.08.1940. Część osób Niemcy zwolnili, pozostałych przetransportowali do innych obozów koncentracyjnych, gdzie 8 z nich zginęło. (więcej na: regionwielkopolska.pl [dostęp: 2013.10.05])

Poznań (Dom Żołnierza): Od 12.09.1939 więzienie – katownia – Polaków, w szczególności osób poderzewanych o prowadzenie działalności konspiracyjnej, w Poznaniu, zarządzana przez niemieckie Gestapo. Osławione miejsce przesłuchań i tortur. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
www.wtg-gniazdo.org [dostęp: 2012.11.23], pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.06.23], czechupck.neostrada.pl [dostęp: 2016.05.30], www.przewodnik-katolicki.pl [dostęp: 2013.06.23]
oryginalnych zdjęć:
czechupck.neostrada.pl [dostęp: 2016.05.30], www.lepszypoznan.pl [dostęp: 2016.05.30], commons.wikimedia.org [dostęp: 2016.05.30], www.swietywojciech.archpoznan.pl [dostęp: 2014.01.06]