funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja chełmińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]

honorowe wyróżnienia

radca duchowny Ad Honores
Złoty „Krzyż Zasługi”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]

data i miejsce
śmierci

11.1939

Wielka Piaśnicapot. Piaśnica
dziś: gm. Puck, pow. Puck, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.10.09]

alt. daty i miejsca
śmierci

29.10.1939—11.11.1939

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce
urodzenia

04.02.1872

Prątnicadziś: gm. Lubawa, pow. Iława, woj. warmińsko–mazurskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.02]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

01.04.1900 (Pelplindziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

ANGRYKKliknij by wyświetlić biografię Ludwik, BIEŃKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan Antoni, BLAJERKliknij by wyświetlić biografię Błażej, BŁAŻEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Ignacy, BORYSIAKKliknij by wyświetlić biografię Jan, BRODOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan, DUNAJSKIKliknij by wyświetlić biografię Piotr Paweł, FIEREKKliknij by wyświetlić biografię Anastazy, FITTKAUKliknij by wyświetlić biografię Edmund, GASIŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Ludwik, GLISZCZYŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan, GŁOWAKliknij by wyświetlić biografię Czesław, HEINIGKliknij by wyświetlić biografię Juliusz, HOEFTKliknij by wyświetlić biografię Walter Józef, JAKUBOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan Stanisław, JAMRÓGKliknij by wyświetlić biografię Witold (o. Henryk), JÓŹWIAKKliknij by wyświetlić biografię Joanna, KALISZKliknij by wyświetlić biografię Kazimierz Franciszek, KASZUBOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Alojzy, KITZERMANNKliknij by wyświetlić biografię Franciszek, KNITTERKliknij by wyświetlić biografię Alojzy Bernard, KONEWECKIKliknij by wyświetlić biografię Józef, KOTOWSKAKliknij by wyświetlić biografię Maria Jadwiga (s. Alicja), KRĘCKIKliknij by wyświetlić biografię Anastazy, LABUDAKliknij by wyświetlić biografię Bronisław, LEHMANNKliknij by wyświetlić biografię Józef, MOJKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Julian, NIKLEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Feliks, OLKIEWICZKliknij by wyświetlić biografię Brunon, PRONOBISKliknij by wyświetlić biografię Wojciech, PRZYBYSZKliknij by wyświetlić biografię Franciszek, RACKIKliknij by wyświetlić biografię Czesław, ROMPCAKliknij by wyświetlić biografię Leon, SARNOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Robert Józef, SUDYKliknij by wyświetlić biografię Karol, SZYNALEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Franciszek Ksawery Aleksy, TURZYŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Teodor Emilian, UGOFOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Franciszek, WARCZAKKliknij by wyświetlić biografię Augustyn, WĄTRÓBSKIKliknij by wyświetlić biografię Wojciech, WIELEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław Sylwester, WILEMSKIKliknij by wyświetlić biografię Czesław Kazimierz, WILEMSKIKliknij by wyświetlić biografię Paweł Feliks, WITKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Bolesław, WOHLFEILKliknij by wyświetlić biografię Edmund Kazimierz, ZAKRZEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan, ZĄBEKKliknij by wyświetlić biografię Edmund Leopold, ŻUREKKliknij by wyświetlić biografię Mieczysław

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

Piaśnica: W lasach piaśnickich, ok. 1 km od centrum wsi Wielka Piaśnica w pobliżu Wejherowa na Pomorzu, w ramach niem. «Intelligenzaktion», od 10.1939 do 04.1940 Niemcy zamordowali, w masowych egzekucjach, 12,000‑14,000 Polaków z Pomorza Gdańskiego, w większości polskiej inteligencji. Ludobójstwa dokonywały jednostki SS (m.in. z oddziału Wachsturmbann „Eimann”) z pomocą członków paramilitarnej organizacji Volksdeutscher Selbstschutz, zdradzieckich obywateli Polski niemieckiego pochodzenia. Mordowano aresztowane osoby, które znalazły się na wcześniej przygotowanej w Niemczech tzw. niem. „Sonderfahndungsbuch Polen” — imiennej liście proskrypcyjnej „wrogów Rzeszy”. Ofiary dowożono zazwyczaj pociągami do Wejherowa, w doczepionych do zwykłego pojazdu kursowego zamkniętych wagonach. Tam wagony odczepiano i ofiary, po brutalnej selekcji z rodzielaniem rodzin i dzieci, ładowany na samochody ciężarowe i autobusy. Na miejscu czekały na nich doły, wykopywane wcześniej najpierw przez lokalnych niemieckich rolników, a później przez Polaków‑więźniów z obozu niem. Neufahrwasser w Gdańsku, zwanych niem. „Himmelfahrtskommando” (pl. „Komando Wniebowstąpienia”), których po jakimś czasie mordowano i sprowadzano nowych. Ofiary musiały się rozebrać do bielizny, a następnie w grupach po 5‑6 osób były mordowane strzałem w tył głowy, w pozycji stojącej lub klęczącej nad wykopanym dołem. Ranni byli dobijani — niektórzy ciosami kolb karabinowych. Groby zakopywano, a w 1940 zasadzono na nich sadzonki drzew i krzewów. W 1944, wobec zbliżającej się klęski wojennej Niemcy zmusili polskich więźniów z obozu koncentracyjneg KL Stutthof do rozkopania grobów i spalenia zwłok, po czym więźniów zamordowali. Piaśnica określana jest jako „pomorski Katyń” lub „Kaszubska Golgota”. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

Wejherowo: Areszt śledczy zarządzany przez Niemców. W 1939 miejsce masowych mordów Polaków i ostatecznej selecji przed wywiezieniem do Piaśnicy, miejsca mordów Polaków w ramach «Intelligenzaktion» — akcji eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych Pomorza. (więcej na: www.sw.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17])

«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano «AB‑aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop‑Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‑niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‑Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‑Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‑niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

Filomaci Pomorscy: Tajne związki polskiej młodzieży, mające na celu samokształcenie i samowychowanie w duchu patriotycznym, działające głównie wśród szkół średnich — gimnazjów — na Pomorzu Nadwiślańskim (Pomorzu Gdańskim i ziemi chełmińskiej) w latach 1830‑1920, w zaborze pruskim (niemieckim). 08.01.1901 Niemcy przeprowadzili przesłuchania uczniów gimnazjów w Chełmnie, Brodnicy i Toruniu. 09‑12.09.1901 w Toruniu odbył się pierwszy procesów 60 polskich uczniów owych gimnazjów oraz studentów Seminarium Duchownego w Pelplinie. 1 osobę skazano na 3 miesiące więzienia, 1 na 2 miesiące, 3 na 6 tygodni, 7 na 3 tygodnie, 2 na 2 tygodnie, 19 na tydzień, 2 na 1 dzień, 10 udzielono nagany. 15 uniewinniono. Bardziej uciążliwe były kary wydalenia ze szkół z tzw. wilczym biletem, bez prawa studiowania w zakresie średnim i wyższym w zaborze pruskim (niemieckim). Wśród skazanych było kilku przyszłych kapłanów — ci mogli kontynuować edukację: ordynariusz diecezji chełmińskiej, bp Augustyn Rosentreter, odmówił bowiem wydalenia ze studiów skazanych kleryków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18])

źródła

osobowe:
www.ppaczewo.pelplin.opoka.org.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.ppaczewo.pelplin.opoka.org.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.02.09], baza-nazwisk.deKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.02.09], biblioteka.wejherowo.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19]
bibliograficzne:
„Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821‑1920”, Henryk Mross, Pelplin, 1995
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
biblioteka.wejherowo.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19], biblioteka.wejherowo.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19]