funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja gdańskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2017.01.21]
diecezja chełmińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]

data i miejsce
śmierci

11.01.1940

KL Stutthofobóz koncentracyjny
dziś: Sztutowo, gm. Sztutowo, pow. Nowy Dwór Gdański, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

numery obozowe

3642Kliknij by wyświetlić stronę źródłową (KL StutthofKliknij by przejść do opisu)

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

KL StutthofKliknij by przejść do opisu, ZL NeufahrwasserKliknij by przejść do opisu, DL Victoriaschule (Gdańsk)Kliknij by przejść do opisu, «Intelligenzaktion»Kliknij by przejść do opisu, Reichsgau Danzig‐WestpreußenKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

05.04.1901

Domatówkodziś: gm. Puck, pow. Puck, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.28]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

27.06.1926 (katedra pelplińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.14])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

AELTERMANNKliknij by wyświetlić biogram Jan Paweł, BINNEBESELKliknij by wyświetlić biogram Brunon, GÓRECKIKliknij by wyświetlić biogram Marian, HOEFTKliknij by wyświetlić biogram Walter Józef, KOMOROWSKIKliknij by wyświetlić biogram Bronisław, MAJEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Jerzy Alfons, ROGACZEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Franciszek, WIECKIKliknij by wyświetlić biogram Bernard Antoni, WOHLFEILKliknij by wyświetlić biogram Robert, BOLTKliknij by wyświetlić biogram Feliks, BORKOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Paweł, BRUDNICKIKliknij by wyświetlić biogram Aleksander, BRZEZIŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Paweł Jan, CZAPLEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Jan Brunon, DOMACHOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Józef, FARULEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Tadeusz, GÓRECKIKliknij by wyświetlić biogram Marian, GRABOWSKI–WIDŁAKKliknij by wyświetlić biogram Kazimierz, GUMPERTKliknij by wyświetlić biogram Stefan Edward, KALINOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Antoni, KARBAUMKliknij by wyświetlić biogram Ernest, KOMOROWSKIKliknij by wyświetlić biogram Bronisław, KREFFTKliknij by wyświetlić biogram Konstantyn Franciszek, KUBICKIKliknij by wyświetlić biogram Telesfor, LESIŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Aleksy, LESIŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Jan, ŁĘGOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Władysław Leonard, MALINOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Tadeusz, MAŁKOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Juliusz, MAŃKOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Alfons, MATERNICKIKliknij by wyświetlić biogram Władysław, MAZELLAKliknij by wyświetlić biogram Jan, NIEMIRKliknij by wyświetlić biogram Józef, OSSOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Walerian, POŁOMSKIKliknij by wyświetlić biogram Leon, RODZIŃSKAKliknij by wyświetlić biogram Stanisława (s. Maria Julia), ROGACZEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Franciszek, RÓŻYCKIKliknij by wyświetlić biogram Mieczysław, RYGLEWICZKliknij by wyświetlić biogram Jan, SĄDECKIKliknij by wyświetlić biogram Bernard, SARNOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Józef, SCHULZKliknij by wyświetlić biogram Alfons Wacław, SEPEŁOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Wacław, SMOLEŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Bronisław, SROKAKliknij by wyświetlić biogram Leon Florian, SZWEDOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Ignacy Mieczysław, SZYMAŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Jan Damazy, WIECKIKliknij by wyświetlić biogram Bernard Antoni, WILMOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Jan

miejsca i wydarzenia
opisy

KL Stutthof: W niemieckim niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Stutthof (ówcześnie na terenie Wschodnich Prus należących do Niemiec, dziś: wieś Sztutowo), którego budowę rozpoczęto 02.09.1939, w dzień po niemieckim ataku na Polskę i rozpoczęciu II wojny światowej, Niemcy przetrzymywali razem ok. 110,000‐127,000 osób pochodzących z 28 krajów, w tym 49,000 kobiet i dzieci. Zamordowali ok. 65,000 osób. W dniach 25.01‐27.04. 1945, wobec nacierającej armii rosyjskiej, Niemcy przeprowadzili ewakuację obozu. 09.05.1945, gdy na teren obozu wtargnęli żołnierze rosyjskim, było w nim tylko 100 więźniów. W początkowym okresie (1939‐1940) w KL Stutthof przetrzymywano księży z obszaru Pomorza, by później wysłać ich do obozu koncentracyjnego KL Dachau. Część została zamordowana już w KL Stutthof lub okolicy (na przykład w lesie Stegna). Także w późniejszym czasie wśród więźniów pojawiali się duchowni. (więcej na: www.stutthof.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.07.06])

ZL Neufahrwasser: niem. Zivilgefangenenlager (pl. obóz jeniecki dla osób cywilnych) zorganizowany przez Niemców już w dniu wybuchu wojny, 01.09. 1939, w Gdańsku ‐ Nowym Porcie, w należących do Polski byłych koszarach artyleryjskich, dla Polaków z Pomorza aresztowanych w ramach akcji «Intelligenzaktion» — likwidacji polskiej inteligencji. Z ZL Neufahrwasser więźniowie — zdołano zidentyfikować 2,702 osoby, ale szacuje się, że przez obóz przeszło ok. 10,000 aresztowanych — wysyłani byli do obozu koncentracyjnego KL Stutthof albo bezpośrednio do miejsc zagłady. Obóz działał do 01.04.1940. (więcej na: stutthof.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10], ofiaromwojny.republika.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04])

DL Victoriaschule (Gdańsk): W dniach 01‐15.09.1939 Niemcy wykorzystali gmach szkoły jako niem. Durchgangslager (pl. obóz przejściowy) — podległy formalnie komendzie niem. Schutzpolizei (pl. Policja Ochronna) i. e. Schupo w Gdańsku, a faktycznie niemieckiej niem. Geheime Staatspolizei (pl. Tajna Policja Państwowa) i.e. Gestapo — dla aresztowanych Polaków z Gdańska. Aresztowani byli okrutnie bici i maltretowani. Liczbę zatrzymanych ocenia się na ok. 3,000. W dniach 07‐15.09.1939 więźniów przeniesiono do obozu przejściowego ZL Neufahrwasser i innych miejsc kaźni, w tym KL Stutthof. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10], ofiaromwojny.republika.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04])

«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano «AB‐aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Reichsgau Danzig‐Westpreußen: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych obszarów (i kilka mniejszych). Największy przekształcili w niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), przeznaczone wyłącznie dla Polaków i Żydów i stanowiące część tzw. niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Dwa przyłączyli do już istniejących niemieckich prowincji. Z dwóch utworzyli odrębne nowe prowincje. Jednym z nich było Pomorze Nadwiślańskie, już 08.10.1939, dekretem przywódcy niemieckiego Adolfa Hitlera wcielone do Niemiec (formalnie zaczął obowiązywać 26.10.1939), a 02.11.1939 przekształcone w prowincję niem. Reichsgau Danzig‐Westpreußen (pl. Okręg Rzeszy Gdańsk‐Prusy Zachodnie), w której obowiązywać miało prawo państwa niemieckiego. Główną osią polityki nowej prowincji, której obszar Niemcy uznali za niem. „Ursprünglich Deutsche” (pl. „rdzennie niemieckie”), mimo iż ok. 85% jej mieszkańców stanowili Polacy, było niem. „Entpolonisierung” (pl. „odpolszczenie”), czyli przymusowa germanizacja. Ok. 60,000 Polaków zamordowano w 1939‐1940, w ramach niem. „Intelligenzaktion”, i.e. eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych, w ok. 432 miejscach skrytobójczych mordów — w tym ok. 220 polskich kapłanów katolickich. Drugie tyle zesłano do niemieckich obozów koncentracyjnych, skąd wróciło niewielu (aresztowano ponad 300 kapłanów, z których w obozach koncentracyjnych zginęło ok. 130). Wysiedlono ok. 124,000‐170,000, przy czym ok. 90,000 do niem. Generalgouvernement. Masowo zmuszano Polaków do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej niem. Deutsche Volksliste (pl. folkslista) DVL. Dzieci polskie mogły się uczyć tylko po niemiecku. Zakazano używania języka polskiego podczas katolickich Mszy św., a także podczas spowiedzi. Konfiskowane polskie majątki ziemskie. By jeszcze bardziej ograniczyć liczbę ludności polskiej wysyłano Polaków na roboty przymusowe w głąb Niemiec. Pozostałych Polaków traktowano jako nisko wykwalifikowaną siłę roboczą, izolowano od Niemców i ściśle kontrolowano — legalnie spotykać mogli się najwyżej we trzech lub we troje, nawet we własnych mieszkaniach. Wielu wcielono do niemieckiej armii Wehrmacht. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej nadzorca tej prowincji, niem. Reichsstatthalter (pl. Namiestnik Rzeszy) i niem. Gauleiter (pl. naczelnik okręgu) niemieckiej partii narodowo–socjalistycznej, Albert Maria Forster, został stracony. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.24])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www.studiagdanskie.diecezja.gda.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.sopocianie.muzeumsopotu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.04.18], de.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], www.wiadomosci24.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30]
bibliograficzne:
„Słownik biograficzny kapłanów wyświęconych w latach 1921‐1945 pracujących w diecezji chełmińskiej”, ks. prof. Anastazy Nadolny, wyd. Bernardinum 2021
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.sopocianie.muzeumsopotu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.04.18], konzentrazionlager.blogspot.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.01.06], de.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.04.18], www.panoramio.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.04.18], www.panoramio.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.04.18]