funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki)więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja gnieźnieńska i poznańska (aeque principaliter)więcej na
www.archpoznan.pl
[dostęp: 2012.11.23]

data i miejsce
śmierci

11.04.1940

KL Stutthofobóz koncentracyjny
dziś: Sztutowo, gm. Sztutowo, pow. Nowy Dwór Gdański, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

eksterminacja: mord / wycieńczenie

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce
urodzenia

21.02.1875

Strumianydziś: gm. Kostrzyn, pow. Poznań, woj. wielkopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.07.25]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

25.11.1900 (Gnieznodziś: gm. Gniezno miasto, pow. Gniezno, woj. wielkopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

CIEMNIAKKliknij by wyświetlić biografię Ludwik, DEMSKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław, FARULEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Tadeusz, GOTOWICZKliknij by wyświetlić biografię Alojzy, KOMPFKliknij by wyświetlić biografię Janusz, KUBICKIKliknij by wyświetlić biografię Telesfor, KUBSKIKliknij by wyświetlić biografię Stanisław, LUDWICZAKKliknij by wyświetlić biografię Antoni Jan, ŁÓJKliknij by wyświetlić biografię Jan, MATUSZEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Franciszek, MĄKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan, MULLERKliknij by wyświetlić biografię Józef Stanisław Kostka, POMIANOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław, SCHOENBORNKliknij by wyświetlić biografię Stefan, SKOWRONKliknij by wyświetlić biografię Kazimierz, STREHLKliknij by wyświetlić biografię Mieczysław, SZUKALSKIKliknij by wyświetlić biografię Jan, WĄSOWICZKliknij by wyświetlić biografię Zygmunt, WŁODARCZYKKliknij by wyświetlić biografię Ignacy

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

KL Stutthof (nr więźnia: 9097Kliknij by wyświetlić biografię): W obozie koncentracyjnym KL Stutthof (ówcześnie na terenie Wschodnich Prus należących do Niemiec, dziś: wieś Sztutowo), którego budowę rozpoczęto 2.ix.1939, w dzień po niemieckim ataku na Polskę i rozpoczęciu II wojny światowej, Niemcy przetrzymywali razem ok. 110‑127 tys. osób pochodzących z 28 krajów, w tym 49 tysięcy kobiet i dzieci. Zamordowali ok. 65 tys. osób. W dniach 25.01–27.04. 1945, wobec nacierającej armii rosyjskiej, Niemcy przeprowadzili ewakuację obozu. 09.05.1945, gdy na teren obozu wtargnęli żołnierze rosyjskim, było w nim tylko 100 więźniów. W początkowym okresie (1939‑40) w KL Stutthof przetrzymywano księży z obszaru Pomorza, by później wysłać ich do obozu koncentracyjnego KL Dachau. Część została zamordowana już w KL Stutthof lub okolicy (na przykład w lesie Stegna). Także w późniejszym czasie wśród więźniów pojawiali się duchowni. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.07.06])

Neufahrwasser: Neufahrwasser (Gdańsk — Nowy Port) był obozem przejściowym zorganizowanym przez Niemców w 1939 dla Polaków, głównie w ramach akcji „Intelligenzaktion” — likwidacji polskiej inteligencji na Pomorzu. Z Neufahrwasser więźniowej wysyłani byli do obozu koncentracyjnego KL Stutthof albo bezpośrednio do miejsc zagłady. Obóz działał do 04.1940. (więcej na: ofiaromwojny.republika.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04])

Górna Grupa: Od 10.1939 do ok. 04.1940 w Górnej Grupie w klasztorze werbistów Niemcy zorganizowali — w ramach akcji „Intelligenzaktion”, eksterminacji polskiej inteligencji na Pomorzu — obóz dla Polaków, w tym 95 polskich duchownych, z okolic Świecia, Bydgoszczy, Chełmna, Grudziądza i Starogardu Gdańskiego na Pomorzu. Ok. 50 z nich zginęło, w tym znacząca część została zamordowana na miejscach straceń w Mniszku–Grupie. W tym samym miejscu w 1945 Rosjanie urządzili obóz koncentracyjny dla Niemców. Wśród nich byli kapłani katoliccy, z których dwóch poniosło śmierć. (więcej na: www.kpbc.ukw.edu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.27])

Świecie: Areszt śledczy zarządzany przez Niemców. Z więzienia dużą część więźniów Niemcy wywieźli w 1939 do miejsca straceń w Mniszku–Grupie. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

Świecie (instytut): Jesienią 1939 Niemcy w ramach — w ramach „Aktion T4” — wymordowali prawie wszystkich pacjentów szpitala psychiatrycznego w Świeciu. W dniach 15‑21.10.1939 ok. 1,000 osób zostało zamordowanych w lasach k. Mniszka, partiami po 60 ofiar. Wśród ofiar znajdowało się 120 dzieci. Był też polski dyrektor szpitala, który pozostał ze swoimi pacjentami do końca. Ofiary spychano chorych trójkami do wykopanych wcześniej dołów i mordowano strzałami z karabinów. Ok. 300 pacjentów zawieziono do szpitala w Kocborowie i zamordowano później w lesie Szpęgawskim. (więcej na: ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.05.09])

Inowrocław: Niemieckie więzienie i areszt śledczy. W 1939 Niemcy przetrzymywali w nim setki Polaków z Inowrocławia i okolic aresztowanych w ramach akcji „Intelligenzaktion” — fizycznej eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych. Do 11.1939 w więzieniu i okolicach zamordowano 546 z nich, w tym 56 osób w nocy 22‑23.10.1939. Także później było to miejsce kaźni wielu Polaków. Po rozpoczęciu okupacji rosyjskiej w 1945 komunazistowskie więzienie, m.in. dla kobiet. (więcej na: www.inowroclawfakty.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19])

Aresztowania 02.11.1939 (Inowrocław): Ok. 01.11.1939 Niemcy „zaprosili” lokalnych duchownych z Inowrocławia i okolic na spotkanie w dniu 02.11.1939, w celu „omówienia współpracy z nowymi władzami”. Na miejscu wszyscy zebrani — 39 kapłanów — zostali aresztowani i przewiezieni do obozów koncentracyjnych lub na miejsca kaźni.

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro–Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www.wtg-gniazdo.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.opatrznosc.gda.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.13]
bibliograficzne:, „Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‑1945”, Wiktor Jacewicz, Jan Woś, tom I‑V, Akademia Teologii Katolickiej, 1977‑1981