funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja lwowskawięcej na
www.rkc.lviv.ua
[dostęp: 2013.05.19]

honorowe wyróżnienia

prałatwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.14]
kanonik Rochettum et Mantolettumwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.14]
Złoty „Krzyż Zasługi”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]

data i miejsce
śmierci

16.04.1943

KL Flossenbürgobóz koncentracyjny
dziś: k. Weiden in der Oberpfalz, rej. Górny Palatynat, kraj Bawaria, Niemcy
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

szczegóły śmierci

numery obozowe

14895 (KL FlossenbürgKliknij by przejść do opisu), 1489 (KL Lublin (Majdanek)Kliknij by przejść do opisu)

przyczyna śmierci

eksterminacja

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

KL FlossenbürgKliknij by przejść do opisu, KL Lublin (Majdanek)Kliknij by przejść do opisu, KołomyjaKliknij by przejść do opisu, Lwów (Brygidki)Kliknij by przejść do opisu, VL BelzecKliknij by przejść do opisu, Pomoc ŻydomKliknij by przejść do opisu, GeneralgouvernementKliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

13.08.1889

Rojówkadziś: Skrzętla‐Rojówka, gm. Łososina Dolna, pow. Nowy Sącz, woj. małopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

07.07.1918 (katedra lwowskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2015.05.09])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

CHŁOPECKIKliknij by wyświetlić biogram Romuald, KOŚMIDERKliknij by wyświetlić biogram Wojciech, ARCHUTOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Roman, KAŚCIŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Leopold, KOWCZKliknij by wyświetlić biogram Emilian, KOZŁOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Walery, LESZCZYKKliknij by wyświetlić biogram Antoni, MODRZEWSKAKliknij by wyświetlić biogram Jadwiga Joanna Gabriela, NIEROSTEKKliknij by wyświetlić biogram Józef, OSIKOWICZKliknij by wyświetlić biogram Andrzej, TROCHAKliknij by wyświetlić biogram Piotr (br. Wojciech Marian)

miejsca i wydarzenia
opisy

KL Flossenbürg: Niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL, założony w 05.1938, w którym przetrzymywano w sumie ok. 96 tys. więźniów. W 1942 stał się obozem „macierzystym” dla wielu komand zewnętrznych i podobozów, których więżniowie niewolniczo pracowali na potrzeby niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. 09.04.1945 w obozie Niemcy dokonali egzekucji kilku osób związany z zamachem na Hitlera z 20.07.1944, w tym m.in. Wilhelma Canarisa, Hansa Ostera i Dietricha Bonhoeffera. 20.04.1945, wobec zbliżania się wojsk alianckich, ok. 22,000 więźniów zagnano w tzw. „marszu śmierci” do KL Dachau. Ponad 7,000 zginęło po drodze. Obóz wyzwolony został 23.04.1945 przez wojska amerykańskie. Razem w obozie zginęło 30,000‐77,000 więźniów, w tym do 17,000. Polaków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17])

KL Lublin (Majdanek): Funkcjonujący w latach 1941‐1944, w osadzie Majdanek k. Lublina niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL i jednocześnie obóz śmierci. Więźniowie pochodzili nie tylko z Lubelszczyzny, ale i całej Polski i zagranicy. Większość stanowili Żydzi, ale byli wśród nich także członkowie polskiego ruchu oporu (część Polskiego Państwa Podziemnego), inteligencja polska, jeńcy rosyjscy, mieszkańcy wysiedlonych wiosek Zamojszczyzny, zwykli ludzie brani w łapankach. 6% stanowiły dzieci poniżej 15 roku życia. Więźniowie pracowali niewolniczo w ok. 16 podobozach, na rzecz niemieckich spółek, takich jaki Deutsche Ausrüstungswerke (DAW). Razem przez obóz przeszło ok. 150,000 osób. Zamordowano ok. 78,000 więźniów, w tym ok. 59,000 Żydów. W obozie pracowało 5 komór, w których masowo mordowano ludzi, na gaz wpuszczany z butli bądź przewidzianych na zastosowanie granulek cyklonu B. (więcej na: www.majdanek.euKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

Kołomyja: Areszt śledczy w latach 1939‐1941 — po wybuchu II wojny światowej — oraz po 1944 zarządzany przez okupanta rosyjskiego. Ludobójcze NKWD „wymuszało zeznania torturami, jak bicie twardymi i ostrymi narzędziami, a także kopanie i spychanie ze schodów”. W latach 1941‐1944 zarządzane przez okupanta niemieckiego.

Lwów (Brygidki): Więzienie karne, wówczas przy ul. Kazimierzowskiej 34, we Lwowie — w budynkach b. klasztory ss. Zakonu św. Brygidy, 1784 — po pierwszym rozbiorze Polski i po kasacie zakonu w ramach tzw. kasat józefińskich — zamienionym przez zaborcze władze austriackie na więzienie. W latach 1939‐1941 Rosjanie przetrzymywali tysiące więźniów, w większości Polaków. Ok. 26.06.1941, wobec niemieckiej inwazji i ataku na uprzedniego sojusznika, Rosjan, w trakcie panicznej ucieczki (uciekli ze Lwowa właśnie 26.06.1941) Rosjanie ludobójczo zamordowali kilka tysięcy więźniów. W latach 1941‐1944 więzieniem zarządzali Niemcy i dochodziło do masowych mordów polskich, żydowskich i ukraińskich cywilów. Po rozpoczęciu kolejnej rosyjskiej okupacji w 1944 więzienie, w którym przeprowadzano wyroki śmierci. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17])

VL Belzec: Niemiecki niem. Vernichtungslager (pl. obóz zagłady) VL — oficjalnie zwany SS‐Sonderkommando Belzec — funkcjonujący od 03.1942 do 06.1943 k. wsi Bełżec, ok. 4 km na południe od Tomaszowa Lubelskiego, utworzony w ramach niemieckiej akcji ekstermnacji ludności żydowskiej „Reinhardt”. Ofiarami byli polscy Żydzi z gett i obozów w niemieckim Generalnym Gubernatorstwie, głównie z dystryktów Galicja, Kraków i Lublin; a także Żydzi austriaccy, czescy, niemieccy, słowaccy i węgierscy. Ofiary mordowano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. Liczbę zamordowanych szacuje się na ok. 450,000 osób. Obozem zarządzało przeciętnie ok. 20 funkcjonariuszy SS — Niemców i Austriaków. Wspomagała ich kompania straźników (niem. SS‐Wachmannschaften) — głównie byli rosyjscy jeńcy wojenni, którzy przeszli na stronę Niemiec, w większości narodowości ukraińskiej. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2020.02.08])

Pomoc Żydom: W czasie II wojny światowej Niemcy na okupowanych ziemiach polskich zabronili udzielania pomocy Żydom pod karą śmierci. Setki kapłanów i duchowieństwa mimo tego takiej pomocy Żydom udzielało. Wielu poniosło śmierć.

Generalgouvernement: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych rejonów. W dwóch z nich utworzyli nowe niemieckie prowincje, dwie wcielili do innych prowincji. Natomiast piąta część potraktowana została odrębnie, i w sensie politycznym odtwarzać miała niemiecki pomysł z 1915 (po klęsce Rosjan w bitwie pod Gorlicami w 05.1915 w czasie I wojny światowej) utworzenia polskiej enklawy w ramach Niemiec. Nielegalna w sensie prawa międzynarodowego, i.e. konwencji haskiej, i publicznego, zarządzana przez Niemców wedle odrębnych praw — specjalnie ustanowionych dla polskich niem. Untermenschen (pl. podludzie) — do czasu ofensywy rosyjskiej w 1945 stanowiła część niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Do 31.07.1940 zwana formalnie niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich) — później już tylko niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), tak jak w latach 1915‐1918. Od 07.1941, czyli po niemieckim ataku 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika Rosjan, w jego skład wchodził też dystrykt Galicja, czyli polskie przedwojenne południowo–wschodnie województwa. Wobec Polaków i Żydów stosowano specjalne prawo karne, umożliwiające dowolne wymierzanie kary śmierci niezależnie od wieku „sprawcy”, sankcjonujące stosowanie odpowiedzialności zbiorowej. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej rząd niem. Generalgouvernement uznano za organizację przestępczą, a jego przywódcę, gubernatora Hansa Franka, za zbrodniarza i stracono. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.12.13])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
cracovia-leopolis.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.06], www.sprawiedliwi.org.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.04.18], www.straty.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.04.18]
bibliograficzne:
„Lista strat wśród duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1939‐1945”, red. Józef Krętosz, Maria Pawłowiczowa, Opole, 2005
„Słownik biograficzny duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego ofiar II wojny światowej 1939‐1945”, Maria Pawłowiczowa (red.), ks. Józef Krętosz (red.), Wydawnictwo Świętego Krzyża, Opole, 2007
„Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archi Diaeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat.”, Kuria Metropolitalna Lwowska, od 1860 do 1938
„Misterium iniquitatis. Osoby duchowne i zakonne obrządku łacińskiego zamordowane przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1939‐1945”, ks. Józef Marecki, Instytut Pamięci Narodowej, Kraków 2020
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
audiovis.nac.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.11.06], www.lwowiacy.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2020.07.31]