funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja wileńskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2013.05.19]
ordynariat polowy Wojska Polskiego RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.12.20]

data i miejsce
śmierci

20.10.1942

Wilejkadziś: rej. Wilejka, obw. Mińsk, Białoruś
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.06]

alt. daty i miejsca
śmierci

20.10.1943, 1943

Kasutadziś: ssow. Krzywe Sioło, rej. Wilejka, obw. Mińsk, Białoruś
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.06]

szczegóły śmierci

alt. szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

WilejkaKliknij by przejść do opisu, «Polenaktion» 1942Kliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

10.12.1906

Białystokdziś: pow. Białystok miasto, woj. podlaskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

12.06.1932 (kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Wilniewięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2017.05.20])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

HLEBOWICZKliknij by wyświetlić biogram Henryk, JASICKIKliknij by wyświetlić biogram Władysław (ks. Jan od Krzyża), LUBIANIECKliknij by wyświetlić biogram Karol, MALINOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Józef, MIODUSZEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Antoni, BOHATKIEWICZKliknij by wyświetlić biogram Mieczysław, GLAKOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Stanisław, GODLEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Wincenty, KASZYRAKliknij by wyświetlić biogram Jerzy, LESZCZEWICZKliknij by wyświetlić biogram Antoni, MALECKliknij by wyświetlić biogram Dionizy, MARCINIAKKliknij by wyświetlić biogram Izydor, RYBAŁTOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Kazimierz, ŚWIATOPEŁK–MIRSKIKliknij by wyświetlić biogram Antoni, WIECZOREKKliknij by wyświetlić biogram Władysław, KOWSZKliknij by wyświetlić biogram Aleksander

miejsca i wydarzenia
opisy

Wilejka: W czasie rosyjskiej okupacji — po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej — największe więzienie na Wileńszczyźnie, początkowo usytuowane w budynkach dawnego aresztu, potem rozbudowane o budynki uprzedniego szpitala. Na terenie więzienia Rosjanie dokonywali masowych mordów aresztowanych, głównie Polaków. Szacuje się, że na terenie więzienia pochowano ogólnie ok. 1,200 zamordowanych. Po niemieckim ataku 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika, Rosjan, 24.06.1941 rozpoczęła się ewakuacja więzienia — część ludobójczego planu eksterminacji więźniów, zatwierdzonego przez najwyższe rosyjskiej władze — w trakcie której Rosjanie zamordowali 500‐800 gnanych w kierunku Borysowa więźniów. M.in. kilkudziesięciu zamordowano w lasku Kasuta, ok. 9 km od Wilejki. Później więzienie niemieckie, w którym również przetrzymywano Polaków oraz dokonywano na nich mordów, w tym kilku polskich kapłanów. Mordowano albo na dziedzińcu więziennym, albo we wspomnianym lesie k. wsi Kasuta. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2017.06.16])

«Polenaktion» 1942: Latem 1942 w okupowanym niem. Generalbezirk Weißruthenien (pl. Generalny Okręg Białoruś) — m.in. na Nowogródczyźnie — Niemcy przeprowadzili tzw. «Polenaktion»: określenie pochodzi od nazwy specjalnej rezolucji wydanej przez niemiecki Reichssicherheitshauptamt RSHA (pl. Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeczy). Akcja objęła m.in. usunięcie Polaków z aparatu cywilnego i policji okręgu i zastąpieniu ich Białorusinami. W jej ramach przeprowadzano m.in. deportacje Polaków na niewolnicze, przymusowe roboty do Niemiec. 26‐30.06.1942 natomiast we wszystkich powiatach okręgu, w dużej mierze w małych miasteczkach, aresztowano i następnie rozstrzelano ponad 1,000 przedstawicieli polskiej inteligencji. W okolicach Lidy aresztowano e.g. 16 polskich kapłanów. Zamordowano 5 kapłanów z dekanatów Głębokie i Postawy. Jednocześnie założono obóz koncentracyjny KL Koldichevo k. Baranowicz. Realizację tego ludobójczego przedsięwzięcia powierzono kolaboracyjnym białoruskim formacjom politycznym, administracyjnym — odpowiedzialnym m.in. za przygotowanie list proskrypcyjnych — i policyjnym, i.e. niem. Weißruthenische Hilfspolizei (pl. Białoruska Policja Pomocnicza), wspomaganym przez kolaborantów ukraińskich, litewskich, łotewskich oraz rosyjskich (RONA). Akcja skoordynowana była z likwidacją gett żydowskich na obszarze niem. Generalbezirk Weißruthenien.

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www.bialystok.opoka.org.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.06], www.wsm.archibial.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23]
bibliograficzne:
„Martyrologia duchowieństwa archidiecezji wileńskiej 1939‐1945”, ks. Tadeusz Krahel, Białystok, 2017