• MATKA BOŻA CZĘSTOCHOWSKA: kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneMATKA BOŻA CZĘSTOCHOWSKA
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
link to OUR LADY of PERPETUAL HELP in SŁOMCZYN infoLOGO PORTALU

Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska

  • św. ZYGMUNT: kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
  • św. ZYGMUNT: XIX w., feretron, kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    XIX w., feretron
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
  • św. ZYGMUNT: XIX w., feretron, kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    XIX w., feretron
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
  • św. ZYGMUNT: XIX w., feretron, kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    XIX w., feretron
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
  • św. ZYGMUNT: XIX w., feretron, kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    XIX w., feretron
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
LINK do Nu HTML Checker

pełna lista:

wyświetlKliknij by wyświetlić pełną listę

displayClick to display full list in English


Martyrologium duchowieństwa — Polska

XX w. (lata 1914 – 1989)

dane osobowe

wersja:

EnglishClick to display this bio in English

link to PERSONAL RECORD - ENGLISH VERSIONClick to display this bio in English
  • TOKARZEWSKI Marian, źródło: wolynskislownikbiograficzny.blox.pl, zasoby własne; KLIKNIJ by POWIĘKSZYĆ i WYŚWIETLIĆ INFOTOKARZEWSKI Marian
    źródło: wolynskislownikbiograficzny.blox.pl
    zasoby własne
  • TOKARZEWSKI Marian, źródło: www.youtube.com, zasoby własne; KLIKNIJ by POWIĘKSZYĆ i WYŚWIETLIĆ INFOTOKARZEWSKI Marian
    źródło: www.youtube.com
    zasoby własne
  • TOKARZEWSKI Marian; źródło: Maria Pawłowiczowa (red.), ks. Józef Krętosz (red.), „Słownik biograficzny duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego ofiar II wojny światowej 1939—1945”, zasoby własne; KLIKNIJ by POWIĘKSZYĆ i WYŚWIETLIĆ INFOTOKARZEWSKI Marian
    źródło: Maria Pawłowiczowa (red.), ks. Józef Krętosz (red.), „Słownik biograficzny duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego ofiar II wojny światowej 1939—1945”
    zasoby własne
  • TOKARZEWSKI Marian, źródło: www.youtube.com, zasoby własne; KLIKNIJ by POWIĘKSZYĆ i WYŚWIETLIĆ INFOTOKARZEWSKI Marian
    źródło: www.youtube.com
    zasoby własne

nazwisko

TOKARZEWSKI

imiona

Marian

  • TOKARZEWSKI Marian - Pomnik, kościół pw. Przemienienia Pańskiego, Grodzisk Mazowiecki, źródło: www.parafia-przemienienia-grodzisk.pl, zasoby własne; KLIKNIJ by POWIĘKSZYĆ i WYŚWIETLIĆ INFOTOKARZEWSKI Marian
    Pomnik, kościół pw. Przemienienia Pańskiego, Grodzisk Mazowiecki
    źródło: www.parafia-przemienienia-grodzisk.pl
    zasoby własne
  • TOKARZEWSKI Marian - Tablica pamiątkowa, katedra polowa Wojska Polskiego, Warszawa, źródło: zasoby własne; KLIKNIJ by POWIĘKSZYĆ i WYŚWIETLIĆ INFOTOKARZEWSKI Marian
    Tablica pamiątkowa, katedra polowa Wojska Polskiego, Warszawa
    źródło: zasoby własne
  • TOKARZEWSKI Marian - Tablica pamiątkowa, kościół pw. św. Stanisława, Sankt Petersburg, źródło: ipn.gov.pl, zasoby własne; KLIKNIJ by POWIĘKSZYĆ i WYŚWIETLIĆ INFOTOKARZEWSKI Marian
    Tablica pamiątkowa, kościół pw. św. Stanisława, Sankt Petersburg
    źródło: ipn.gov.pl
    zasoby własne

funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki)więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja łuckawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2013.05.19]

diecezja kamienieckawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja żytomierskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.14]

ordynariat polowy Wojska Polskiegowięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.12.20]

honorowe wyróżnienia

protonotariusz apostolski (infułat)więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.22]

szambelan papieskiwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.22]

Krzyż Oficerski „Polonia Restituta"więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2019.04.16]

„Krzyż Niepodległości”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2019.02.02]

„Krzyż Walecznych”więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]

kanonik honorowywięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.14]
(katedra łuckawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.11.14]
)

data i miejsce
śmierci

01.04.1941

na drodze Łuck - Kijówdziś: Ukraina

szczegóły śmierci

W 1904 po raz kolejny? przebywał w klasztorze w Zasławiu, gdzie rosyjskie carskie władze zsyłały "nieprawomyślnych" kapłanów.

W 1909 skazany przez Rosjan na 5 lat izolacji – znów w zlikwidowanym klasztorze w Zasławiu.

Karę odbył.

Razem 6–krotnie skazywany przez władze carskie na odosobnienie.

W 1913 wydalony z diecezji żytomierskiej.

Posługiwał wśród zesłańców polskich w Rosji: w Jarosławiu n. Wołgą, Kostromie i Wołogdzie, a następnie w Taszkiencie w Turkiestanie.

W 1917 powrócił na Podole, do diecezji kamienieckiej.

Dwukrotnie skazany przez Rosjan–bolszewików na karę śmierci i dwukrotnie uwolniony dzięki interwencji parafian z Baru.

W latach 1918–20 pomagał prześladowanym przez Ukraińców rodzinom żydowskim.

Współdziałał z polskimi niepodległościowymi organizacjami podziemnymi.

W 1920, w czasie wojny polsko–rosyjskiej, wyjechał do Warszawy, gdzie 05.07.1920 został kapelanem Wojska Polskiego.

W 1927, w następstwie zamachu majowego, zrzekł się stanowiska kapelana Naczelnika Państwa i Prezydenta RP.

Po niemieckiej i rosyjskiej inwazji Polski w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej aresztowany 28/29.06.1940 przez Rosjan, wraz m.in. z ks. Władysławem Szpaczyńskim.

Przetrzymywany w więzieniu w Kowlu.

Następnie przeniesiony do więzienia w Łucku – tam przez 42 dni trzymany w celi, w której na podłodze stała woda.

01–02.11.1940 skazany w grupowym procesie 35 Polaków na śmierć, z zamianą na 10 lat niewolniczej pracy przymusowej.

Odmówił podpisania prośby o ułaskawienie.

Prawd. 01.04.1941 wywieziony z więzienia w Łucku do Kijowa.

Istnieje nie potwierdzona relacja, że zginął na etapie, pchnięty przez konwojenta do dołu z wapnem, jako niezdolny do dalszego marszu.

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Rosjanie

data i miejsce
urodzenia

02.02.1873

Szypinkidziś: grom. Kopajgród, rej. Żmerynka, obw. Winnica, Ukraina
więcej na
uk.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

1896

szczegóły posługi

1935 – 1940

dziekan {dek.: Koweldziś: grom. Kowel miasto, rej. Kowel, obw. Wołyń, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.11.27]
}

1931 – 1940

proboszcz {parafia: Koweldziś: grom. Kowel miasto, rej. Kowel, obw. Wołyń, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.11.27]
, pw. św. Anny; dek.: Koweldziś: grom. Kowel miasto, rej. Kowel, obw. Wołyń, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.11.27]
}

1930 – 1931

wykładowca {Łuckdziś: rej. Łuck miasto, obw. Wołyń, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
, homiletyka, teologia pastoralnej, Seminarium Duchowne}

do 1930

proboszcz {parafia: Nowy Dwór Mazowieckidziś: gm. Nowy Dwór Mazowiecki miasto, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
}

dziekan {dek.: Grodziskdziś: Grodzisk Mazowiecki, gm. Grodzisk Mazowiecki, pow. Grodzisk Mazowiecki, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
}

od 1926 – 1929

proboszcz {parafia: Grodziskdziś: Grodzisk Mazowiecki, gm. Grodzisk Mazowiecki, pow. Grodzisk Mazowiecki, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
, pw. św. Anny; dek.: Grodziskdziś: Grodzisk Mazowiecki, gm. Grodzisk Mazowiecki, pow. Grodzisk Mazowiecki, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
}

kapelan {korpus kapelanów zawodowych, Wojsko Polskie}

1926 – 1927

kapelan {Prezydenta RP, Ignacego Mościckiego}

1924 – 1926

kapelan {Prezydenta RP, Stanisława Wojciechowskiego}

1920 – 1923

kapelan {Warszawadziś: pow. Warszawa miasto, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
, Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego; Belweder}

1920

kapelan {Warszawadziś: pow. Warszawa miasto, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
, okręg Warszawa, Wojsko Polskie; zastępca dziekana}

1920

kapelan {Modlindziś: część Nowego Dworu Mazowieckiego, gm. Nowy Dwór Mazowiecki miasto, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
, Port Wojenny}, etatowy

1920

kapelan {Warszawadziś: pow. Warszawa miasto, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
, garnizon, Wojsko Polskie}

1920

kapelan {Toruńdziś: pow. Toruń miasto, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
, kadra, Marynarka Wojenna, Wojsko Polskie}

od 1917

proboszcz {parafia: Bardziś: grom. Bar miasto, rej. Żmerynka, obw. Winnica, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.17]
, pw. św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy; dek.: Mohylów Podolskidziś: grom. Mohylów Podolski miasto, rej. Mohylów Podolski, obw. Winnica, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.17]
}

kapelan {Taszkentdziś: wil. taszkencki, Uzbekistan
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]
}, wśród polskich zesłańców i uchodźców

kapelan {Jarosławdziś: obw. jarosławski, Rosja
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
; Rosja; polskich zesłańców i uchodźców}

kapelan {Kostromadziś: obw. kostromski, Rosja
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.08.05]
, Armia Monarchii Austro–Węgierskiej; polskich zesłańców i uchodźców}

od 1913

kapelan {Wołogdadziś: obw. wołogodzki, Rosja
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.08.05]
}, wśród polskich zesłańców i uchodźców

ok. 1907

administrator {parafia: Sokultakże: Sokól
dziś: grom. Sokul, rej. Łuck, obw. Wołyń, Ukraina

więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.17]
, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Łuckdziś: rej. Łuck miasto, obw. Wołyń, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
}

ok. 1905 – ok. 1906

administrator {parafia: Niewirkówdziś: grom. Wielki Międzyrzecz, rej. Równe, obw. Równe, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.12.11]
, pw. Trójcy Świętej; dek.: Nowogród Wołyńskidziś: Zwiahel, grom. Zwiahel miasto, rej. Zwiahel, obw. Żytomierz, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.11.27]
}

wikariusz {parafia: Bracławdziś: grom. Bracław, rej. Tulczyn, obw. Winnica, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.17]
, pw. Matki Bożej z Góry Karmel; dek.: Hajsyn–Bracław / Bracławnazwy/siedziby dekanatu
dziś: obw. Winnica, Ukraina
}

duszpasterz {Podole}, 27 różnych parafii, w ciągu pierwszych 20 lat posługi

do 1896

student {Żytomierzdziś: grom. Żytomierz miasto, rej. Żytomierz, obw. Żytomierz, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]
, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

inni związani
szczegółami śmierci

CZURKOKliknij by wyświetlić biografię Józef Kazimierz, GALICKIKliknij by wyświetlić biografię Bronisław, RUTKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Franciszek, SZPACZYŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

Łuck: W latach 1939‑41 więzienie zarządzane przez Rosjan. Po ataku niemieckim w 06.1941 Rosjanie zamordowali w nim ok. 2,000 więźniów. Ponownie wykorzystywane przez Rosjan po 1944. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2017.03.11]
)

Gułag: Sieć rosyjskich obozów koncentracyjnych niewolniczej pracy przymusowej. Jednorazowo przetrzymywano w nich do 12 mln więźniów, z których miliony zginęły. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09]
)

Proces 01–02.11.1940: 01—02.11.1940 (według innych źródeł 31.10.1940 lub 09.11.1940) 35 Polaków zostało przez Rosjan, w grupowym procesie, skazanych w Łucku na karę śmierci za „aktywną i podstępną antysowiecką działalność, utworzenie organizacji i uknucie spisku mającego na celu zbrojne oderwanie Wołynia od [Rosji]”. Było wśród nich co najmniej 6 katolickich kapłanów. Co najmniej jednemu zmieniono karę śmierci na niewolniczą pracę w rosyjskich obozach koncentracyjnych Gułag — prawd. zginął w czasie transportu do obozu. Prawd. czterech zostało przez Rosjan zamordowanych w Łucku podczas ludobójczej masakry ok. 2,000 więźniów po niemieckim ataku na Rosję w 06.1941. Jeden przeżył pod zwałami trupów… (więcej na: katolicy1844.republika.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19]
)

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro–Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30]
)

Wojna polsko-rosyjska 1919—21: Wojna o niepodległość i granice Rzeczpospolitej. Polska odzyskała niepodległość w 1918, ale o granice musiała walczyć z dawnymi potęgami imperialnymi, w szczególności z Rosją. Rosja planowała wzniecenie rewolucji bolszewickiej w krajach zachodu Europy, co stało się przyczyną rozpętania przez nią w 1920 wojny przeciw Polsce. Pokonana został w bitwie warszawskiej, zwanej „cudem nad Wisłą” (jednej z 10 najważniejszych bitew w historii świata, według niektórych historyków), w 08.1920, dzięki której Polska odzyskała część ziem utraconych w ramach rozbiorów Polski w XVIII w., a Europa ocalona została przed ludobójczym komunizmem. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.12.20]
)

źródła

osobowe:
www.kul.lublin.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23]
, www.klub-generalagrota.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.06]
, www.katolicy.euKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19]
, wolynskislownikbiograficzny.blox.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09]

bibliograficzne:, „Lista strat wśród duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1939‑1945”, red. Józef Krętosz, Maria Pawłowiczowa, Opole, 2005, „Słownik biograficzny duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego ofiar II wojny światowej 1939‑1945”, Maria Pawłowiczowa (red.), ks. Józef Krętosz (red.), Wydawnictwo Świętego Krzyża, Opole, 2007, „Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939‑1988”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin, „Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917‑1939. Martyrologium”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin,
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
wolynskislownikbiograficzny.blox.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09]
, www.youtube.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.10.13]
, www.youtube.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.10.13]
, www.parafia-przemienienia-grodzisk.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19]
, ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02]

LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA

Jeśli na Pana/Pani urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlook, opisanych m.in. WikipediiPatrz:
pl.wikipedia.org
 — proszę spróbować wybierając link poniżej:

LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORAKliknij i spróbuj wywołać własnego klienta poczty E-majlową

Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl do Kustosza/Administratora za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:

ADRES EMAJL

jako temat podając:

MARTYROLOGIUM: TOKARZEWSKI Marian

Powrót do przeglądania życiorysu:

kliknij by powrócić do życiorysuKliknij by powrócić do życiorysu