Po wybuchu 28.07.1914 I wojny światowej Łódź, gdzie posługiwał, bardzo szybko znalazła się na linii frontu niemiecko–rosyjskiego. W pierwszych miesiącach przechodziła z rąk do rąk, w zależności od sytuacji na froncie. Rosjanie opuszczali miasto czterokrotnie, pozostawiając bez władzy państwowej (20‐21.08.1914 wykorzystali to Niemcy, by wtargnąć do miasta na parę dni). Wykorzystywali to też wysłannicy Polskich Legionów, walczących pod sztandarami Austro–Węgier, prowadząc kampanię propagandową. Spotykali się raczej z milczeniem albo nawet niechęcią przez prorosyjskie wówczas społeczeństwo. Podobnie było 08.10.1914, gdy po raz drugi władzę w mieście objęli Niemcy. Wówczas również na ulicach Łodzi po raz pierwszy pojawił się oddział Legionów, pierwszy polski oddział w jego miejskiej historii, nie wzbudzając jednak entuzjazmu.

Prawd. wówczas nawiązał kontakt z Legionami, pełniąc posługę duszpasterską wśród jego żołnierzy. Czynił to również później — Niemcy opuścili Łódź 28.10.1914, by powrócić do niej na dłużej 06.12.1914, po wielkiej, nierozstrzygniętej Bitwie pod Łodzią 11.11‐06.12.1914, w której straty Państw Centralnych (Niemiec i Austro–Węgier) wyniosły ok. 160,000, w tym 36,000 zabitych, a Rosjan 110,000‐280,000 — gdy Legiony próbowały przeprowadzać nabór do swych oddziałów, z niewielkim powodzeniem. Czynił to również po 03.05.1915, gdy Rosjanie ponieśli klęskę w bitwie pod Gorlicami, co spowodowało przesunięcie linii frontu dalego na wschód, na Białoruś i Ukrainę, i ucieczkę ok. 3 mln Rosjan — zaborczego aparatu urzędniczego, wojskowych, nauczycieli, duchowieństwa prawosławnego, etc., wraz z rodzinami — w głąb Rosji. Wówczas, od 05.1915 do 24.11.1916 południowa część regionu łódzkiego była głównym ośrodkiem legionowym w na obszarze byłego ros. Царство Польское (pl. Królestwo Polskie), części Imperium Rosyjskiego — znajdowała się bowiem na terytorium niem. Militärgeneralgouvernement Lublin (pl. Generalne Gubernatorstwo Wojskowe Lubelskie), kontrolowanym przez Austro–Węgry. Po akcie 05.11.1916, gdy Państwa Centralne obiecały powstanie niem. Königreich Polen (pl. Królestwo Polskie), pod zarządem Państw Centralnych, od 25.11.1916 Legiony zaczęły również otwarcie działać w Łodzi, na terytorium okupowanym przez Niemcy. Wówczas zapewne dalej posługiwał wśród ich oddziałów.

Aż do 07.1917, gdy wybuchł tzw. kryzys przysięgowy, i prawie całe Legiony — za radą ich przywódcy, Józefa Piłsudskiego — odmówiły złożenia przysięgi na wierność władcy Niemiec, cvesarzowi Wilhelmowi II. Zbuntowani żołnierze Legionów zostali internowani, a Józef Piłsudski został aresztowany. Prawd. wówczas zaczął wspólpracować z konspiracyjną Polską Organizacją Wojskową POW, założoną również przez Piłsudskiego. Występował pod pseudonimami „Władybój”, „Znicz” i „Kapelan”. Jednocześnie prowadził działalność charytatywną, wspomagając potrzebujących w czasach wojny, m.in. był członkiem „Komitetu Tanich Kuchni”.

Po podpisaniu 11.11.1918 przez Aliantów i Niemców, w wagonie sztabowym w Compiègne, w kwaterze marszałka Francji Ferdynanda Focha, rozejmu i zawieszenia broni — co oznaczało de facto zakończenie I wojny światowej; a także po przekazaniu 11.11.1918 przez Radę Regencyjną — działającą na terenie okupowanego przez Państwa Centralne (Niemcy i Austro–Węgry) tzw. niem. Königreich Polen (pl. Królestwo Polskie) — zwierzchniej władzy nad wojskiem brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu oraz zamianowaniu go naczelnym dowódcą wojsk polskich, co oznaczało de facto odrodzenie państwa polskiego; wstąpił do rodzącego się Wojska Polskiego. Prawd. został kapelanem 28. Pułku Piechoty „Dzieci Łódzkich”, którego formowanie rozpoczęło się w Łodzi już 12.11.1918. Już w 01.1918 jego 2. Batalion skierowano na Wołyń, na front walk ukraińsko–polskich, natomiast 3. Batalion na Śląsk Cieszyński, gdzie walczył ze zdradziecko atakującymi Czechami (m.in. 28‐30.01.1919 pod Skoczowem). Natomiast 1. Batalion, wraz z dowództwem Pułku, na front walk wojny polsko–ukraińskiej wyjechał w 06.1919. Tam, w Małopolsce Wschodniej, w Pałahiczach ok. 20 km na wschód od Stanisławowa, połączył się z 13. Pułkiem Strzelców Polski, by stworzyć 28. Pułk Strzelców Kaniowskich, którego został kapelanem. Pułk wziął udział w ostatnich bataliach wojny polsko–ukraińskiej, by po podpisaniu rozejmu w 09.1919 zostać przetransportowanym na Wileńszczyznę, gdzie pełnił służbę na linii demarkacyjnej między Polską a Litwą (m.in. Sałgudyszkach i Szyrwintach). Skomponował wówczas melodię marsza pułkowego.

14.05.1920 rozpoczęła się pierwsza wielka ofensywa rosyjska w wojnie polsko–rosyjskiej 1919‐1921, będą taktyczną odpowiedzią na polską wyprawę kijowską z 04‐05.1920. Rozpoczęła się Bitwa nad Berezyną. Pułk został wówczas przerzucony w okolice miasteczka Głębokie i 22.05.1920 wziął udział w krwawej bitwie na odcinku Głębokie–Borejki. Od 28.05.1920 walczył o miasteczko Koziany, które zdobył 01.06.1920. Odtąd polskie wojska zaczęły odbijać uprzednio utracone pozycje i 05.06.1920 Pułk zajął Szarkowszczyznę, by po przekroczeniu Berezyny dotrzeć ok. 16.06.1920 nad rzekę Autę, prawy dopływ Dzisny.

04.07.1920 ruszyła wielka ofensywa rosyjskiego Frontu Zachodniego. Mimo taktycznych sukcesów, Pułk — wraz z całym polskim wojskiem — zmuszony został wycofania się znad Berezyny, na zachód, by już nigdy tam nie powrócić. Tam się jednak wsławił, co tak opisano we wniosku o nadanie Krzyża Walecznych: „06.06.1920, w bitwie pod Paszkami, podczas […] akcji na Łużki, […] z całem samozaparciem się i poświęceniem spełniał pod ogniem karabinowym i karabinów maszynowych swe obowiązki duszpasterskie i pomagał wynosić z linji rannych […] Zawsze z poświęceniem się niósł nie bacząc na ogień nieprzyjacielski, z prawdziwą pogardą śmierci gorliwą pomoc żołnierzowi, dając piękny przykład spełnienia obowiązków”. Znad Auty Pułk, w ciągłych walkach odwrotowych pod Trokielami, Grodnem, Indurą, nad Narwią, pod Białymstokiem, Ostrowiem, dotarł 11.08.1920 do Jabłonny pod Warszawą.

Tam wziął udział w decydującej Bitwie Warszawskiej ok. 15.08.1920 (zwanej „Cudem nad Wisłą”). Walczył pod miasteczkiem Radzymin, którzy kilkukrotnie przechodził z rąk do rąk. Przełom nastąpił właśnie 15.08.1920, gdy dowodzący jednym z batalionów Pułku por. Stefan Pogonowski podjął decyzję o rozpoczęciu ataku przed przybyciem głównych sił. Gdy ruszał do walki, został śmiertelnie ranny. Przy konającym znalazł się również kapelan Pułku, któremu Pogonowski powiedział: „Waler, teraz pomóż mi nawiązać kontakt z niebem, jak ty często mawiałeś. Niechaj odejdą wszyscy, proszę. Zostań ze mną przez chwilę”. Dowodzący odcinkiem gen. Lucjan Żeligowski powiedział: „W tym miejscu odwróciła się karta wojny, nastąpił przełom psychiczny u nas i u Rosjan […] Pogonowski, wiedziony nadzwyczajnym instynktem, rozpoczął zwycięstwo […] na przyczółku warszawskim. Na tym polega wielkie znaczenie jego czynu i w tym chwała jego żołnierskiej śmierci”.

Następnie Pułk wziął udział w pościgu za uchodzącymi Rosjanami. Walczył m.in. pod Sokalem 11‐13.09.1920.

i na Wołyniu, gdzie zastało go zawieszenie broni. Przeszedł do odwodu, a następnie do miejsca stałej dyslokacji, do Łodzi.

Po powrocie pozostał w Wojsku Polskim jako kapelan.

Po przejściu w 1932 w stan spoczynku losy niejasne. Po krótkiej posłudze duszpasterskiej w diecezji pińskiej, nie powrócił — jak się wydaje — do rodzinnej archidiecezji warszawskiej, ani do Łodzi, wówczas już stolicy diecezji łódzkiej.

A po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej, po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, miał być przez Niemców aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym KL Stutthof.

I tam miał zginąć.