funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja chełmińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]
ordynariat polowy Wojska Polskiegowięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.12.20]

data i miejsce
śmierci

24.10.1939

Rudzki Mostdziś: dzielnica w Tucholi, gm. Tuchola, pow. Tuchola, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

alt. daty i miejsca
śmierci

10.10.1939

VSH Resminareszt tymczasowy
dziś: Radzim, gm. Kamień Krajeński, pow. Sępólno Krajeńskie, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2017.01.21]
VSH Tuchelareszt tymczasowy
dziś: Tuchola, gm. Tuchola, pow. Tuchola, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]

szczegóły śmierci

alt. szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce
urodzenia

14.05.1907

Osiedziś: gm. Osie, pow. Świecie, woj. kujawsko–pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.09.02]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

19.12.1931 (Pelplindziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

KREFFTKliknij by wyświetlić biografię Konstantyn Franciszek, NOGALSKIKliknij by wyświetlić biografię Franciszek, PIĄTKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Konrad, SOSNOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Piotr

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

Rudzki Most: W Rudzkim Moście Niemcy, w ramach «Intelligenzaktion» — eksterminacji polskiej inteligencji na terenie Pomorza — w okresie 24.10‑10.11.1939 w sześciu masowych egzekucjach zamordowali ok. 560 Polaków z okolic Tucholi i Sępólna Krajeńskiego. Mordy ostentacyjnie były odwetem za pożar dwóch stodół i chlewa niemieckiego gospodarza, który prawd. sam w stanie nietrzeźwym zaprószył ogień rzucając w siano niedopałek cygara, i który w jego wyniku zmarł na zawał serca. Egzekucje miały trwać, wedle wyjaśnień Niemców, „do czasu ujęcia podpalacza”. W 11.1946 podczas ekshumacji odkryto 6 masowych grobów, w których zdołano wydobyć 227 ludzkich zwłok. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.07.06])

VSH Resmin: Niemiecki iem. Konzentrationslager der Volksdeutscher Selbstschutz (pl. obóz koncentracyjny Volksdeutscher Selbstschutz) VSH — zorganizowany dla mieszkańców ziemi krajeńskiej przez ludobójczą niemiecką paramilitarną organizację Volksdeutscher Selbstschutz — decyzję o utworzeniu Selbstschutzu na ziemiach polskich zajętych przez wojska niemieckie podjęto w Berlinie 08‑10.09.1939 na konferencji pod kierownictwem Reichsführera‑SS Heinricha Himmlera (rozkaz powołaniowy pochodzi z 20.09.1939), a powstające chaotycznie oddziały zostały bezpośrednio podporządkowane oficerom ludobójczej organizacji SS — w majątku ziemskim w wiosce Radzim, działający od 10.1939 do 12.1939. Więziono w nim wyłącznie mężczyzn (niewielką liczbę kobiet i dzieci, które znalazły się w nim przypadkowo, natychmiast likwidowano). M.in. ok. 15.10.1939 sprowadzono doń — i do niewielkiego podobozu w oddalonym o ok. 10 km Komierowie — wszystkich więźniów przetrzymywanych do tej pory w areszcie VSH Drausnitz w oddalonej o ok. 10 km Drożdzienicy. W ramach «Intelligenzaktion» — eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych Pomorza — Niemcy zamordowali ok. 5,000 osób przetrzymywanych w obozie. Byli mordowani na terenie majątku (najczęściej w pałacowym parku) lub rozstrzeliwani poza obozem, m.in. w miejscu masowych mordów w Rudzkim Moście k. Tuchola. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19])

VSH Tuchel: Niemiecki niem. Volksdeutscher Selbstschutzhaft (pl. areszt Volksdeutscher Selbstschutz) VSH dla mieszkańców ziemi tucholskiej, założony w 09/10.1939 przez Niemców, członków ludobójczej paramilitarnej formacji niem. Volksdeutscher Selbstschutz — decyzję o utworzeniu Selbstschutzu na ziemiach polskich zajętych przez wojska niemieckie podjęto w Berlinie 08‑10.09.1939 na konferencji pod kierownictwem Reichsführera‑SS Heinricha Himmlera (rozkaz powołaniowy pochodzi z 20.09.1939), a powstające chaotycznie oddziały zostały bezpośrednio podporządkowane oficerom ludobójczej organizacji SS. Polskich jeńców przetrzymywano w lokalnym areszcie (już od 02.09.1939, gdy Niemcy wkroczyli do Tucholi), w hali gimnastycznej polskiej organizacji społecznej i w gmachu Seminarium Nauczycielskiego. Początkowo były to osoby, których nazwiska znalazły się w opracowanej w Berlinie niemieckiej liście proskrypcyjnej niem. Sonderfahndungsbuch Polen (pl. specjalna księga poszukiwanych Polaków), zawierającej ponad 61,000 nazwisk. Później zatrzymywano wszystkich uznanych przez Niemców za zagrażające ich państwu, a także tych, wobec których Niemcy „wyrównywali rachunki osobiste”. Byli wśród nich nauczyciele, dyrektorzy szkół, kupcy, rzemieślnicy, rolnicy, księża, leśnicy, listonosze, kolejarze, policjanci i miejscowi urzędnicy. Część zatrzymanych Niemcy wywieźli do Niemiec, większość zamordowali w pobliskich lasach, m.in. w Rudzkim Moście. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano «AB‑aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop‑Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‑niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‑Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‑Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‑niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www.niedziela.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.18], www.kpbc.ukw.edu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04], www.straty.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.04.18]
bibliograficzne:
„Słownik biograficzny kapłanów wyświęconych w latach 1921‑1945 pracujących w diecezji chełmińskiej”, ks. prof. Anastazy Nadolny, wyd. Bernardinum 2021
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.ztn.com.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.11.18], www.katedrapolowa.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.01.16]