funkcja

ojciec zakonny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

zakon

Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych OFMConvwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]
(i.e. Franciszkanie Konwentualni, Franciszkanie Czarni)

diecezja / prowincja

prowincja Matki Bożej Niepokalanej OFMConvwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.08.18]
prowincja św. Antoniego z Padwy i bł. Jakuba Strzemię OFMConvwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.08.18]

data i miejsce
śmierci

07.07.1942

KL Posenobóz koncentracyjny
dziś: Poznań, pow. Poznań miasto, woj. wielkopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

alt. daty i miejsca
śmierci

22.09.1942, 10.06.1943, 02‑03.11.1943

Poznańdziś: pow. Poznań miasto, woj. wielkopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

alt. szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

Mord 07.07.1942 KL PosenKliknij by przejść do opisu, Poznań (Dom Żołnierza)Kliknij by przejść do opisu, Poznań (ul. Młyńska)Kliknij by przejść do opisu, KL PosenKliknij by przejść do opisu, PawiakKliknij by przejść do opisu, GeneralgouvernementKliknij by przejść do opisu, Reichsgau WarthelandKliknij by przejść do opisu, Aresztowania 03.1941 (Kalisz)Kliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

31.08.1903

Bochniadziś: gm. Bochnia miasto, pow. Bochnia, woj. małopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

śluby zakonne

26.10.1919 (czasowe)

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

06.06.1926 (Krakówdziś: pow. Kraków miasto, woj. małopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

BARTCZAKKliknij by wyświetlić biogram Władysław (br. Teodor), BINIEWICZKliknij by wyświetlić biogram Jan, GOŁĘBIOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Józef, GORAJECKIKliknij by wyświetlić biogram Michał, HERBICHKliknij by wyświetlić biogram Henryk Józef Adam, ŁOPUSZYŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Kazimierz Roman, MAKOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Franciszek (br. Szymon), MOŻEJKOKliknij by wyświetlić biogram Józef (br. Albert Maria), NIEWĘGŁOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Stanisław, NOWACKIKliknij by wyświetlić biogram Oktawian Mieczysław Bolesław, ŚWIEŻEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Kazimierz, ZABOROWICZKliknij by wyświetlić biogram Stanisław, ZAWADZKIKliknij by wyświetlić biogram Józef

miejsca i wydarzenia
opisy

Mord 07.07.1942 KL Posen: 07.07.1942, wieczorem o 20:00, z cel obozu koncentracyjnego KL Posen wywołano nazwiska ok. 20 polskich działaczy niepodległościowych i wezwanych, skutych kajdankami wywieziono na ciężarówce w nieznanym kierunku. Nazajutrz do więziennego magazynu trafiły ubrania wywiezionych. Wśród nich znajdował się Adolf hr. Bniński, prezes Akcji Katolickiej i Główny Delegat Rządu RP (wówczas na uchodźstwie) dla ziem polskich wcielonych w 1939 do Niemiec, reprezentujący konspiracyjny Związek Walki Zbrojnej ZWZ (część Polskiego Państwa Podziemnego), grupujący takie organizacje konspiracyjne, jak „Ojczyzna”, Narodowa Organizacja Bojowa NOB, Poznańska Organizacja Zbrojna POZ, Wielkopolska Organizacja Wojskowa (WOW), Tajna Polska Organizacja Wojskowa (TPOW), terytorialnie obejmujący Okręg Poznański (mniej więcej obszar przedwojennego woj. poznańskiego). Był także o. Stefan Maria Mirochna. Struktury kierownicze Polskiego Państwa Podziemnego w Wielkopolsce Niemcy rozbili w 09‐12.1941. Aresztowanych osadzono w obozie koncentracyjnym KL Posen (Fort VII) w Poznaniu. Tam w wyniku niemieckiego bestialstwa zginęło kiku aresztowanych. Co najmniej jeden został zamordowany podczas przesłuchań i tortur w Domu Żołnierza i areszcie przy ul. Młyńskiej w Poznaniu. Miejsce śmierci pozostałych, wywiezionych z KL Posen, pozostaje nieznane. Jeden z Niemców miał twierdzić, że „umierali dzielnie, ale śmiercią gorszą niż chrześcijanie w czasach Nerona”. Stąd jedna z wersji — niepotwierdzona — głosi, że zostali rzuceni na pożarcie przez dzikie zwierzęta w poznańskim ZOO. Najprawdopodobniej zostali rozstrzelani —bez wyroku sądowego, bo doraźne sądy zaczęły funkcjonować w Wielkopolsce dopiero w 08.1942 — w lasach stęszewskich, a w 1944 ich ciała Niemcy wydobyli i spalili. (więcej na: poznan.ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16])

Poznań (Dom Żołnierza): Od 12.09.1939 więzienie ‐ katownia ‐ Polaków, w szczególności osób poderzewanych o prowadzenie działalności konspiracyjnej, w Poznaniu, zarządzana przez niemieckie Gestapo. Osławione miejsce przesłuchań i tortur. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Poznań (ul. Młyńska): niem. Untersuchungshaftanstalt Posen — niemiecki areszt śledczy zarządzany niemiecką policję polityczną Gestapo przy ul. Młyńskiej 1 w Poznaniu. Wykonywano w nim też wyroki śmierci przez gilotynowanie i powieszenie — razem w ciągu II wojny światowej Niemcy zamordować mieli tam ok. 1,600 osób. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.10.05])

KL Posen: Niemiecki obóz Posen — Fort VII — założony ok. 10.10.1939 w Poznaniu do połowy 11.1939 funkcjonował formalnie jako niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Posen, i takie określenie używane jest w Białej Księdze także dla późniejszego okresu działania obozu. Był pierwszym takim obozem założonym przez Niemców na ziemiach polskich — w przypadku Wielkopolski włączonych bezpośrednio do Niemiec. Już w 10.1939 w KL Posen Niemcy po raz pierwszy użyli gazu do mordowania ludności cywilnej, w szczególności pacjentów szpitali psychiatrycznych. Od 11.1939 obóz funkcjonował jako więzienie policji politycznej Gestapo oraz obóz przejściowy (niem. Übergangslager), przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych, takich jak KL Dachau czy KL Auschwitz. Od 28.05.1941 obóz został przemianowany na więzienie policyjne i korekcyjny obóz niewolniczej pracy (niem. Arbeitserziehungslager). W szczycie w obozie dokonywano od 7 do 9 egzekucji dziennie, masowo wieszano więźniów, część wyprowadzając także na egzekucje poza terenem obozu. Razem Niemcy zamordowali w KL Posen ok. 20 tys. mieszkańców Wielkopolski, w tym wielu przedstawicieli polskiej inteligencji, pacjentów i personel szpitali psychiatrycznych oraz kilkunastu kapłanów. Setki kapłanów katolickich przeszło przez obóz przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych, głównie KL Dachau. Od 03.1943 rozpoczyna się okres przekształcenia obozu w zakłady przemysłowe (od 25.04.1944 — fabryka fimy Telefunken, produkująca radio dla łodzi podwodnych i samolotów). (więcej na: www.wmn.poznan.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.02.02], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

Pawiak: Więzienie śledcze w Warszawie, zbudowane przez zaborcę rosyjskiego w latach 1830‐1835. W latach zaboru rosyjskie więzienie śledcze, zarówno kryminalne, jak i polityczne. W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej, największe niemieckie więzienie w Generalnym Gubernatorstwie. Początkowo podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa, a od 03.1940 niem. Sicherheitspolizei und des Sicherheitsdienst (pl. Policja Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa) Dystryktu Warszawskiego — w szczególności niemieckiej Tajnej Policji Politycznej Gestapo. Na Pawiaku przetrzymywano stale ok. 3,000 więźniów, z czego ok. 2,200 na oddziale męskim i ok. 800 na oddziale kobiecym (tzw. Serbia) — przy „pojemności” ok. 1000 więźniów. W sumie w latach 1939‐1944 przez więzienie przeszło ok. 100,000 więźniów, z czego ok. 37,000 Niemcy zamordowali w egzekucjach — od 10.1943 więźniów Pawiaka mordowano w jawnych egzekucjach na ulicach Warszawy (niekiedy kilka razy dziennie) — w czasie przesłuchań, w celach albo „szpitalu” więziennym, a ok. 60,000 wywieziono w 95 transportach do obozów koncentracyjnych (głównie KL Auischwitz), innych miejsc odosobnienia lub do pracy przymusowej. Więzienie Niemcy zburzyli w czasie Powstania Warszawskiego 08‐10.1944. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

Generalgouvernement: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych rejonów. W dwóch z nich utworzyli nowe niemieckie prowincje, dwie wcielili do innych prowincji. Natomiast piąta część potraktowana została odrębnie, i w sensie politycznym odtwarzać miała niemiecki pomysł z 1915 (po klęsce Rosjan w bitwie pod Gorlicami w 05.1915 w czasie I wojny światowej) utworzenia polskiej enklawy w ramach Niemiec. Nielegalna w sensie prawa międzynarodowego, i.e. konwencji haskiej, i publicznego, zarządzana przez Niemców wedle odrębnych praw  — specjalnie ustanowionych dla polskich niem. Untermenschen (pl. podludzie) — do czasu ofensywy rosyjskiej w 1945 stanowiła niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Do 31.07.1940 zwana formalnie niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich) — później już tylko niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), tak jak w latach 1915‐1918. Od 07.1941, czyli po niemieckim ataku 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika Rosjan, w jego skład wchodził też dystrykt Galicja, czyli polskie przedwojenne południowo–wschodnie województwa. Wobec Polaków i Żydów stosowano specjalne prawo karne, umożliwiające dowolne wymierzanie kary śmierci niezależnie od wieku „sprawcy”, sankcjonujące stosowanie odpowiedzialności zbiorowej. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej rząd niem. Generalgouvernement uznano za organizację przestępczą, a jego przywódcę, gubernatora Hansa Franka, za zbrodniarza i stracono. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04])

Reichsgau Wartheland: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych obszarów (i kilka mniejszych). Największy przekształcili w niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), przeznaczone wyłącznie dla Polaków i Żydów i stanowiące część tzw. niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Dwa przyłączyli do już istniejących niemieckich prowincji. Z dwóch utworzyli odrębne nowe prowincje. Jednym z nich była Wielkopolska, już 08.10.1939, dekretem przywódcy niemieckiego Adolfa Hitlera wcielona do Niemiec (formalnie zaczął obowiązywać 26.10.1939), a 24.01.1940 przekształcona w prowincję niem. Reichsgau Wartheland (pl. Okręg Rzeszy Kraj Warty), w której obowiązywać miało prawo państwa niemieckiego. Główną osią polityki nowej prowincji, której obszar Niemcy uznali za niem. „Ursprünglich Deutsche” (pl. „rdzennie niemieckie”), mimo iż 90% jej mieszkańców stanowili Polacy, było niem. „Entpolonisierung” (pl. „odpolszczenie”), czyli przymusowa germanizacja. Ok. 100,000 Polaków zamordowano w ramach niem. „Intelligenzaktion”, i.e. eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych. Ok. 630,000 przymusowo przesiedlono do niem. Generalgouvernement, a na ich miejsce sprowadzano Niemców z innych terenów okupowanych przez Niemcy (e.g. z krajów bałtyckich, Besarabii, Bukowiny, etc.). Zmuszano Polaków do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej niem. Deutsche Volksliste (pl. folkslista) DVL. W ramach polityki „Ohne Gott, ohne Religion, ohne Priesters und Sakramenten” (pl. „Bez Boga, bez religii, bez kapłana i sakramentu”) większość kapłanów katolickich aresztowano i wysłano do obozów koncentracyjnych. Zamknięto wszystkie szkoły nauczające w języku polskim, polskie biblioteki, teatry i muzea. Konfiskowane polskie majątki ziemskie. By jeszcze bardziej ograniczyć liczbę ludności polskiej wysyłano Polaków na roboty przymusowe w głąb Niemiec, podwyższono dozwolony wiek zawierania małżeństw dla Polaków (25 dla kobiet, 28 dla mężczyzn). Niemiecki urząd państwowy niem. Rasse‐ und Siedlungshauptamt (niem. Główny Urząd Rasy i Osadnictwa) RuSHA w majestacie prawa niemieckiego uprowadził kilkanaście tysięcy dzieci, spełniających określone kryteria rasowe, z polskich rodzin i poddał je przymusowej germanizacji, przekazując rodzinom niemieckim. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej nadzorca tej prowincji, niem. Reichsstatthalter (pl. Namiestnik Rzeszy) i niem. Gauleiter (pl. naczelnik okręgu) niemieckiej partii narodowo–socjalistycznej, Arthur Karl Greiser, został stracony. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.21])

Aresztowania 03.1941 (Kalisz): W 02‐03.1941 w Kaliszu i okolicach Niemcy przeprowadzili akcję aresztowań Polaków (objęły ok. 400 osób). Pretekstem było pobicie niemieckiego policjanta, o które Niemcy oskarżyli miejscową ludność polską. Wśród aresztowanych było ok. 85 osób podejrzewanych o udział w polskiej podziemnej Organizacji Jedności Narodowej OJN, wchodącej w skład Narodowej Organizacji Bojowej NOB (część szeroko rozumianego Polskiego Państwa Podziemnego). Wśród zatrzymanych w dniach 04‐06.03.1941 było co najmniej 9 księży i 4 zakonników i wielu ich parafian. Co najmniej dwóch z nich sądzonych było przez niemiecki Sondergericht (pl. sąd specjalny) i skazanych na karę śmierci. 204 więźniów, wśród których było ok. 65 związanych z działalnością OJN, wywieziono 02.05.1941 do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Tylko 34 doczekało się wyzwolenia. Wszyscy aresztowani księża i zakonnicy zginęli. W odwecie Niemcy zakazali też działalności zakonu franciszkanów konwentualnych w prowincji Warthegau (Wielkopolska). (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14], www.info.kalisz.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www.franciszkanie-warszawa.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19], www.archiwum.kalisz.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], www.panstwo.netKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], prawy.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], poznan.ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16]
bibliograficzne:
„Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‐1945”, Wiktor Jacewicz, Jan Woś, tom I‐V, Akademia Teologii Katolickiej, 1977‐1981
„Patriota do końca”, p. Rafał Sierchuła, „Nowe Państwo”, 11/2018
„Słownik biograficzno–bibliograficzny polskich franciszkanów konwentualnych zamordowanych i tragicznie zmarłych w latach 1939‐1945”, Łukasz Janecki, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów, 2016
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.franciszkanie-warszawa.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19], www.miejscapamiecinarodowej.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.01.16], www.sowiniec.com.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.07.11]