funkcja

brat zakonny (koadiutor)

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

zakon

Towarzystwo św. Franciszka Salezego SDBwięcej na
www.salezjanie.pl
[dostęp: 2012.11.23]
(i.e. Salezjanie)

diecezja / prowincja

inspektoria warszawska pw. św. Stanisława Kostki SDB

data i miejsce
śmierci

25.04.1945

KL Bergen‐Belsenobóz koncentracyjny
dziś: k. Bergen, pow. Celle, kraj Dolna Saksonia, Niemcy
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

alt. daty i miejsca
śmierci

Sandbosteldziś: pow. Rotenburg (Wümme), kraj Dolna Saksonia, Niemcy
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

alt. szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

eksterminacja: wycieńczenie

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

Stalag X‐B SandbostelKliknij by przejść do opisu, KL Bergen‐BelsenKliknij by przejść do opisu, KL NeuengammeKliknij by przejść do opisu, KL Groß‐RosenKliknij by przejść do opisu, PawiakKliknij by przejść do opisu, Aresztowania 07.02.1944Kliknij by przejść do opisu, GeneralgouvernementKliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

08.02.1903

Maków Podhalańskidziś: gm. Maków Podhalański, pow. Sucha Beskidzka, woj. małopolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.06.07]

śluby zakonne

07.08.1921 (czasowe)

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

DOBOSZKliknij by wyświetlić biogram Antoni, JĘDRAKliknij by wyświetlić biogram Marcin, KRAJEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Józef, PLUCIŃSKIKliknij by wyświetlić biogram Walenty, PYKOSZKliknij by wyświetlić biogram Jan, SZMERGALSKIKliknij by wyświetlić biogram Szymon, URASZEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Józef, WOJCIECHOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Stefan, WOJTKOWIAKKliknij by wyświetlić biogram Józef, WÓJCIKKliknij by wyświetlić biogram Władysław

miejsca i wydarzenia
opisy

Stalag X‐B Sandbostel: Niemiecki obóz jeniecki dla żołnierzy i podoficerów, 43 km na północny‐wschód od Bremy, jeden z najgorszych. Osadzeni przebywali przeważnie w namiotach, w bagnistym terenie o wilgotnym, zimnym klimacie. W latach 1939‐1945 przeszło przezeń ponad milion jeńców 46 narodowości. Ok. 50,000 zmarło z głodu, chorób, wycieńczenia, lub też zostało zamordowanych. W 10.1944, po upadku Powstania Warszawskiego, do obozu zwieziono żołnierzy Armii Krajowej AK, w tym ponad 1,000 kobiet‐żołnierzy. 01.11.1944 w obozie Niemcy przetrzymywali 4,895 Polaków, 11,337 Francuzów, 1,732 Belgów, 3,040 Jugosłowian, 20,169 Rosjan i 9,453 Włochów. Obóz został wyzwolony przez wojska brytyjskie 29.04.1945. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.10.13])

KL Bergen‐Belsen: Do 1944 KL Bergen‐Belsen był obozem jenieckim, w 1944 przekształcony w niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL, w 1945 zaczęły doń napływać tysiące więźniów gnanych w tzw. „marszach śmierci” z innych obozów, wówczas zginęło w nim ok. 50 tys. więźniów. Gdy obóz został wyzwolony przez wojska brytyjskie 15.04.1945 znaleziono w nim ok. 13,000 niepochowanych zwłok i ok. 60,000 więźniów, przez wiele dni głodujących, odwodnionych i chorych, głównie na tyfus. Ok. 14,000 z nich zmarło w ciągu następnych 2 miesięcy. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], bergen-belsen.stiftung-ng.deKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

KL Neuengamme: Niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL, początkowo podległy obozowi KL Sachsenhausen, od 1940 niezależny. Więźniowie wykorzystywani byli do niewolniczej pracy — do 1942 przy produkcji cegieł (e.g. wydobywaniu i transporcie gliny), a potem w różnych niemieckich, prywatnych zakładach zbrojeniowych. Wobec więźniów stosowano zasadę niem. „Vernichtung durch Arbeit” (pl. „eksterminacja przez pracę”), wskutek czego na ponad 100,400 więźniów zginęło, wedle różnych szacunków, 42,900‐55,000. Niektórych zamordowano podczas prób z gazem Cyklon B, który następnie wykorzystywany został do ludobójstwa Żydów w KL Auschwitz. 18.04.1945 rozpoczęła się ewakuacja obozu. Niemcy pozostałych przy życiu wygonili w tzw. „marszach śmierci” do innych obozów, a część umieścili w zamkniętych statkach stojących na redzie portu w Hamburgu. Dwa z nich zostały zbombardowane przez Aliantów i większość więźniów zginęła. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

KL Groß‐Rosen: Groß‐Rosen (dziś: Rogoźnica) był niemieckim niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL, założonym latem 1940 (pierwszy transport więźniów 02.08.1940). Początkowo filia obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen. W 1944 stał się centrum sieci ponad 100 podobozów. Więźniowie niewolniczo pracowali, przy głodowych racjach żywnościowych, przy wydobywaniu granitu z pobliskiego kamieniołomu. Przez obóz przeszło ok. 125,000 więźniów, z których ok. 40,000 zginęło. W 1945 — w tzw. „marszach śmierci” — Niemcy przegnali przez obóz tysiące więźniów z obozów położonych na wschód, na terenach zajmowanych przez Rosjan. Obóz został zdobyty przez Rosjan 14.02.1945. (więcej na: www.gross-rosen.euKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.07.18], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

Pawiak: Więzienie śledcze w Warszawie, zbudowane przez zaborcę rosyjskiego w latach 1830‐1835. W latach zaboru rosyjskie więzienie śledcze, zarówno kryminalne, jak i polityczne. W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej, największe niemieckie więzienie w Generalnym Gubernatorstwie. Początkowo podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa, a od 03.1940 niem. Sicherheitspolizei und des Sicherheitsdienst (pl. Policja Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa) Dystryktu Warszawskiego — w szczególności niemieckiej Tajnej Policji Politycznej Gestapo. Na Pawiaku przetrzymywano stale ok. 3,000 więźniów, z czego ok. 2,200 na oddziale męskim i ok. 800 na oddziale kobiecym (tzw. Serbia) — przy „pojemności” ok. 1000 więźniów. W sumie w latach 1939‐1944 przez więzienie przeszło ok. 100,000 więźniów, z czego ok. 37,000 Niemcy zamordowali w egzekucjach — od 10.1943 więźniów Pawiaka mordowano w jawnych egzekucjach na ulicach Warszawy (niekiedy kilka razy dziennie) — w czasie przesłuchań, w celach albo „szpitalu” więziennym, a ok. 60,000 wywieziono w 95 transportach do obozów koncentracyjnych (głównie KL Auischwitz), innych miejsc odosobnienia lub do pracy przymusowej. Więzienie Niemcy zburzyli w czasie Powstania Warszawskiego 08‐10.1944. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

Aresztowania 07.02.1944: Niemieckie gestapo aresztowało — prawdopodobnie w odwecie za udany zamach na szefa gestapo i SS w Warszawie, gen. Kutscherę (01.02.1944) — wielu kapłanów w Warszawie, Krakowie, Lublinie i Radomiu, w tym 17 księży, 14 braci zakonnych oraz wielu wychowanków i personel pomocniczy zakładu dla sierot im. ks. Siemca prowadzonego przez ks. salezjanów w Warszawie, oraz 14 księży, 5 braci zakonnych ze zgromadzenia misjonarzy Wincentego à Paulo (lazarystów) i 3 osoby świeckie, związanych z kościołem pw. Świętego Krzyża w Warszawie. W Warszawie przewieziono ich do więzienia Pawiak, a potem część z nich zesłano do obozu koncentracyjnego KL Groß‐Rosen.

Generalgouvernement: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych rejonów. W dwóch z nich utworzyli nowe niemieckie prowincje, dwie wcielili do innych prowincji. Natomiast piąta część potraktowana została odrębnie, i w sensie politycznym odtwarzać miała niemiecki pomysł z 1915 (po klęsce Rosjan w bitwie pod Gorlicami w 05.1915 w czasie I wojny światowej) utworzenia polskiej enklawy w ramach Niemiec. Nielegalna w sensie prawa międzynarodowego, i.e. konwencji haskiej, i publicznego, zarządzana przez Niemców wedle odrębnych praw  — specjalnie ustanowionych dla polskich niem. Untermenschen (pl. podludzie) — do czasu ofensywy rosyjskiej w 1945 stanowiła niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Do 31.07.1940 zwana formalnie niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich) — później już tylko niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), tak jak w latach 1915‐1918. Od 07.1941, czyli po niemieckim ataku 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika Rosjan, w jego skład wchodził też dystrykt Galicja, czyli polskie przedwojenne południowo–wschodnie województwa. Wobec Polaków i Żydów stosowano specjalne prawo karne, umożliwiające dowolne wymierzanie kary śmierci niezależnie od wieku „sprawcy”, sankcjonujące stosowanie odpowiedzialności zbiorowej. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej rząd niem. Generalgouvernement uznano za organizację przestępczą, a jego przywódcę, gubernatora Hansa Franka, za zbrodniarza i stracono. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
bws.sdb.org.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.05.30]
bibliograficzne:
„Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‐1945”, Wiktor Jacewicz, Jan Woś, tom I‐V, Akademia Teologii Katolickiej, 1977‐1981
„Martyrologium duchowieństwa polskiego pod okupacją niemiecką w latach 1939‐1945”, o. Szołdrski Władysław CSSR, Rzym 1965
„Towarzystwo Salezjańskie w Polsce w warunkach okupacji 1939‐1945”, o. Jan Pietrzykowski SDB, Instytut Pamięci Narodowej IPN, Warszawa, 2015
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.lad.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.02.15], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04]