funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja warmińska
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2018.09.02]

data i miejsce śmierci

09.03.1945

na trasie Wystruć - Ural
Rosja

szczegóły śmierci

W trakcie rosyjskiej ofensywy pod koniec w II wojny światowej, rozpoczętej niemieckim i rosyjskim najazdem na Rzeczpospolitą w 09.1939, Świątki Rosjanie zdobyli 24.01.1945. Bity i znieważany. Zagnany przez Rosjan — poprzez Rogiedle — do Olsztyna. Tam po kilku dniach w piwnicy wywieziony do obozu przejściowego w Wystruci. Stamtąd prawd. wywieziony w wagonie towarowym, z ok. 100 osobami na wagon, drogą poprzez Smoleńsk, w głąb Rosji, na północny Ural. Zginął w czasie transportu — widziano, jak jego ciało wyrzucano z pociągu. W transporcie, acz prawd. w innych wagonach, było jeszcze co najmniej pięciu kapłanów: ks. Wilhelm Schnarkowski, o. Herbert Schulz, ks. Gerard Thidigk i ks. Hugo Wessolek zginęli w czasie transportu. Jeden, ks. Feliks Zimmerman, zginął w rosyjskim obozie koncentracyjnym.

przyczyna śmierci

eksterminacja

sprawstwo

Rosjanie

data i miejsce urodzenia

09.03.1889

Wystruć
obw. królewiecki, Rosja

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

17.12.1911

szczegóły posługi

1937–1945 — proboszcz {parafia: Świątki}
1927–1937 — proboszcz {parafia: Morąg}
1916–1927 — wikariusz {parafia: Elbląg, pw. św. Mikołaja}
1911–1916 — wikariusz {parafia: Nowy Staw}
prefekt {Elbląg, gimnazjum(a)}

inni związani szczegółami śmierci

BILITEWSKI Paweł, SCHNARKOWSKI Wilhelm, SCHULZ Herbert, THIDIGK Gerard, WESSOLEK Hugon August, ZIMMERMANN Feliks, BOCK Gilbert, ZIEGLER Ryszard

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Ural: W górach Ural znajdowało się wiele rosyjskich obozów koncentracyjnych i pracy przymusowej (w ramach Gułagu), m.in. SiewUralŁag, TagiłŁag, WosUralŁag, etc., a także obozów jenieckich. (więcej na: www.gulagmuseum.org [dostęp: 2014.11.28])

Gułag: Sieć rosyjskich obozów koncentracyjnych niewolniczej pracy przymusowej. Jednorazowo przetrzymywano w nich do 12 mln więźniów, z których miliony zginęły. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.05.09])

Wystruć: Rosyjski obóz przejściowy, zorganizowany w 1945, dla niemieckiej ludności z Prus Wschodnich — jedno z centrów gromadzenia pokonanych Niemców przeznaczonych do niewolniczej pracy w Rosji. W Wystruci (dziś: Czerniachowsk), a także sąsiednim Jurborku, przetrzymywano ok. 60 tys. osób: mężczyzn, kobiet, dziewcząt i starców. Wszystkich Rosjanie wysłali — transportami kolejowymi trwającymi 4‑7 tygodni, bez ciepłej strawy i odpowiednich warunków sanitarnych — do rosyjskich obozów pracy niewolniczej. Wielu zmarło już w drodze… (więcej na: bazhum.muzhp.pl [dostęp: 2018.09.02])

Deportacje Niemców do Rosji w 1945: 06.02.1945 rosyjski Państwowy Komitet Obrony wydał nakaz internowania wszystkich zdolnych do pracy Niemców, głównie mężczyzn, na niemieckich terenach zdobywanych przez rosyjską armię i następnie skierowania ich w głąb Rosji — do obozów pracy w Donbasie na Ukrainie, do ośrodków przemysłowych na Uralu, na tereny okupowanej przez Rosjan Białorusi, etc. — w celu odbudowy zniszczonej działaniami wojennymi Rosji. Planowano wykorzystać ok. 500,000 Niemców, w wieku 17‑50 lat, choć w praktyce aresztowano i wysyłano starszych. Tylko ze Śląska wywieziono do ok. 90,000, z których wróciło ok. 20% — byli wśród nich Niemcy i Polacy, w tym członkowie kospiracyjnej Armii Krajowej AK (część Polskiego Państwa Podziemnego) walczącej z Niemcami. Dziesiątki tysięcy wywieziono z Warmii i Mazur. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2018.11.18])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
gross-kleeberg.de [dostęp: 2013.05.19], files.bildarchiv-ostpreussen.de [dostęp: 2018.11.18]
bibliograficzne:
„Leksykon duchowieństwa represjonowanego w prl w latach 1945‑1989”, praca zbiorowa pod redakcją Jerzego Myszora, Warszawa, 2002
oryginalnych zdjęć:
www.bildarchiv-ostpreussen.de [dostęp: 2018.11.18]