data beatyfikacji

13.06.1999

Jan Paweł II

funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja częstochowska
więcej na: www.kuriaczestochowa.pl [dostęp: 2012.11.23]
ordynariat polowy Wojska Polskiego
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.12.20]

akademickie wyróżnienia

magister świętej teologii

data i miejsce śmierci

24.06.1942

KL Dachau
Dachau, rej. Górna Bawaria, Bawaria, Niemcy

szczegóły śmierci

Po niemieckim ataku na Rzeczpospolitą 01.09.1939 (Rosjanie zaatakowali Polskę 17 dni później) i rozpoczęciu II wojny światowej przeżył nalot 01.09.1939 niemieckiego lotnictwa na Wieluń, który zniszczył 75% miasta. Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej objął, po aresztowaniu przez Niemców jej proboszcza, parafię w Konopnicy. Został kapelanem konspiracyjnego Związku Walki Zbrojnej ZWZ (część Polskiego Państwa Podziemnego). Aresztowany przez Niemców 06.10.1941. Przetrzymywany w obozie przejściowym w Konstantynowie. W końcu 30.10.1941 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie — całkowicie wyczerpany — zginął pobity przez niemieckiego strażnika.

przyczyna śmierci

eksterminacja: wycieńczenie i głód

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

21.02.1908

Żarnowiec
pow. Zawiercie, woj. śląskie, Polska

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

21.06.1931 (Sanktuarium Jasna Góra w Częstochowie)

szczegóły posługi

1939–1941 — administrator {parafia: Konopnica, pw. św. Rocha Wyznawcy; dek.: Wieluń}
1934–1939 — rektor {parafia: Wieluń, pw. św. Michała Archanioła; kościół: pw. św. Józefa; dek.: Wieluń}
1934–1939 — prefekt {parafia: Wieluń, pw. św. Michała Archanioła; kościół: pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Wieluń}, Prywatne Gimnazjum Biskupie im. Tadeusza Kościuszki, Gimnazjum Humanistyczne Żeńskie Pelagii Zasadzińskiej
1933–1934 — prefekt {parafia: Sosnowiec, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Będzin}, [III Państwowe Gimnazjum im. Emilii Plater /do 1937/, III Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Emilii Plater /od 1937/], Prywatne Gimnazjum Żeńskie Heleny Rzadkiewiczowej, Szkoła Podstawowa nr 20
1931–1933 — prefekt {Kraków, Seminarium Duchowne diecezji częstochowskiej}
1931–1933 — student {Kraków, teologia moralna, Wydział Teologiczny, Uniwersytet Jagielloński UJ}
1926–1931 — student {Kraków, filozofia i teologia, Wydział Teologiczny, Uniwersytet Jagielloński UJ; i.e. Seminarium Duchowne diecezji częstochowskiej}

biografia (zasoby własne)

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

KL Dachau (nr więźnia: 28450): KL Dachau w niemieckiej Bawarii, założony w 1933, stał się głównym obozem koncentracyjnym dla księży katolickich w czasie II wojny światowej: Niemcy więzili w nim ok. 3,000 kapłanów, w tym ok. 1,800 polskich. Kapłanów zmuszano do niewolniczej pracy na tzw. „Plantagach”, czyli placach polowych, przy budowach, m.in. krematorium. W barakach więziennych panował głód, szczególnie w latach 1941‑2, zimą przejmujące zimno a latem nieznośny upał. Więźniowie zapadali na choroby, w szczególności gruźlicę. Na wielu przeprowadzano zbrodnicze „eksperymenty medyczne” — in 11.1942 ok. 20 kapłanów otrzymało zastrzyki z flegmony; od 07.1920 do 05.1944 ok. 120 poddanych zostało eksperymentom malarycznym. Ponad 750 polskich duchownych zostało przez Niemców zamordowanych, w tym wielu zagazowanych w ośrodku eutanacyjnym Scholoss Hartheim w Austrii. System obozów KL Dachau w szczytowym momencie miał ok. 100 podobozów niewolniczej pracy przymusowej — w południowych Niemczech i Austrii. Udokumentowanych zostało ok. 32,000 przypadków śmierci w obozie, tysiące zginęło bez śladu. W momencie oswobodzenia 29.04.1945 przez wojska USA ok. 10,000 na 30,000 więźniów było chorych… (więcej na: www.kz-gedenkstaette-dachau.de [dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.org [dostęp: 2016.05.30])

Konstantynów: Koncentracyjny obóz przejściowy, założony 05.01.1940, działający do 16.08.1943. Do obozu kierowano więźniów z terenów Wielkopolski, Pomorza i Polski Centralnej. Przez obóz przeszło ok 42 tys. osób, zginęło tysiące, z których zidentyfikowano ok. 700. W okresie 10.1941‑12.1941 ok. 450 więziono w obozie polskich kapłanów z diecezji częstochowskiej, łódzkiej i włocławskiej oraz archidiecezji poznańskiej przed wysłaniem do obozu koncentracyjnego KL Dachau. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.08.10], ipn.gov.pl [dostęp: 2021.09.20])

Aresztowania 06.10.1941 (Kraj Warty): 13.09.1941 Gaulaiter niemieckiej prowincji niem. Reichsgau Wartheland (pl. Kraj Warty) w okupowanej przez Niemców Wielkopolsce (gdzie obowiązywały niemieckie prawa), Artur Greiser, prowadzący politykę „Ohne Gott, ohne Religion, ohne Priesters und Sakramenten” — „bez Boga, bez religii, bez kapłana i sakramentu” — wydał rozporządzenie formalnie delegalizujące Kościół katolicki, na jego miejsce powołując Kościół Rzymskokatolicki Narodowości Niemieckiej w Kraju Warty, organizację podlegającą prawu prywatnemu Niemiec. Zabroniono także wszelkich kontaktów ze Stolicą Apostolską. Jednocześnie zdelegalizowano wszystkie zakony. 06‑07.10.1941 nastąpiły masowe aresztowania polskich kapłanów. Wszystkich umieszczono w obozach przejściowych w Konstantynowie i Lądzie n. Wartą bądź w obozie koncentracyjnym KL Posen. Większość z nich 30.10.1941 wywieziono do obozu koncentracyjnego KL Dachau.

Naloty 1939: W czasie najazdu na Polskę rozpoczętego 01.09.1939 Niemcy planowo atakowali cele cywilne. Bombardowano, głównie z powietrza ale nie tylko, miasta (Wieluń, Frampol, Warszawa, Lwów, Łomża, Puck, etc.), niszcząc je totalnie, nie oszczędzając szpitali i kościołów, dobrze zazwyczaj oznakowanych jako takie. Niemieckie samoloty atakowały zatłoczone, tysięczne kolumny uciekających ludzi, siejąc spustoszenie. Ocenia się, że w 09.1939 Niemcy zabili bądź zamordowali ok. 150,000–200,000 osób cywilnych. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.04.18])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
swzygmunt.knc.pl [dostęp: 2012.11.23], arolsen-archives.org [dostęp: 2019.10.13], www.ipgs.us [dostęp: 2012.11.23]
bibliograficzne:
„Schematismus Universi Venerabilis Cleri Saecularis et Regularis Dioecesis Częstochoviensis”, Kuria diecezji częstochowskie, 1926‑39, drukarnia diecezjalna
oryginalnych zdjęć:
olkuszanin.pl [dostęp: 2013.08.10], prawy.pl [dostęp: 2016.08.14], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp: 2016.08.14], archiczest.pl [dostęp: 2016.08.14], www.basiapg.republika.pl [dostęp: 2014.01.06], www.basiapg.republika.pl [dostęp: 2014.01.06], www.szczecin.pl [dostęp: 2014.09.21]