funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja włocławskawięcej na
www.diecezja.wloclawek.pl
[dostęp: 2012.11.23]

data i miejsce
śmierci

11.01.1940

las Szpęgawskidziś: gm. Starogard Gdański, pow. Starogard Gdański, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.19]

alt. daty i miejsca
śmierci

08.12.1939, 09.1939

Górna Grupadziś: gm. Dragacz, pow. Świecie, woj. kujawsko‐pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

alt. szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

las SzpęgawskiKliknij by przejść do opisu, las Mniszek / GrupaKliknij by przejść do opisu, Kocborowo (instytut)Kliknij by przejść do opisu, «Aktion T4»Kliknij by przejść do opisu, Reichsgau Danzig‐WestpreußenKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

31.03.1906

alt. daty i miejsca
urodzenia

Miszewo Wielkiedziś: wraz z Florentynowem, gm. Nowe Miasto, pow. Płońsk, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.11.01]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

16.06.1929

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

KUZIMSKAKliknij by wyświetlić biogram Helena, MYŚLISZKliknij by wyświetlić biogram Józef, WOHLGEMUTHKliknij by wyświetlić biogram Łucja, ZGAGOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Wiktor

miejsca i wydarzenia
opisy

las Szpęgawski: W lesie Szpęgawskim Niemcy, w ramach «Intelligenzaktion» — eksterminacji polskiej inteligencji na terenie Pomorza — w okresie 09.1939‐01.1940 w masowych egzekucjach zamordowali 5,000‐7,000 Polaków. Wśród ofiar było ok. 49 kapłanów katolickich — wszyscy, z wyjątkiem jednego, z powiatu Starogard Gdański, 30 z chełmińskiej kurii biskupiej oraz 5 z Pelplina. Było 1,692 pacjentów szpitala psychiatrycznego w Kocborowie — zamordowanych, poczynając od 22.09.1939, w 15 zbiorowych egzekucjach — w ramach programu «Aktion T4», akcji eksterminacyjnej niem. „Vernichtung von lebensunwertem Leben” (pl. „eliminacji życia niewartego życia”). Ofiary wywożone były ciężarówkami albo autobusami z zamalowanymi na czarno szybami z aresztu w Starogardzie Gdańskim o zmierzchu albo w nocy. Transport poruszał się bocznymi drogi. Na miejscu ofiary zmuszano do klękania nad dołami śmierci, po czym mordowano strzałami w tył głowy. Rannych dobijano uderzeniami kolb karabinowych lub grzebano bez dobijania. Po zakończeniu II wojny światowej odnaleziono 39 masowych grobów. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

las Mniszek / Grupa: Od 10.1939 do ok. 04.1940 w kompleksie lasów w pobliżu wsi Mniszek (na terenie byłej żwirowni) i Grupa (na terenie dawnego polskiego poligonu wojskowego), ok. 16 km na północny‐wschód od Świecia i ok. 10 km na zachód od Grudziądza, Niemcy zamordowali ok. 10,000 Polaków, dowożonych z więzienia w Świeciu, Zakładu Psychiatrycznego w Świeciu (ok. 1,000 pacjentów — chorych wywożono partiami po 60 osób, aplikując na drogę środki uspokajające), więzienia w Grudziądzu, obozu internowania w Nowem n. Wisłą, zakładu misyjnego Zgromadzenia Księży Werbistów SVD w Górnej Grupie — głównie intelligencji, z okolic Świecia, Bydgoszczy, Chełmna, Grudziądza i Starogardu Gdańskiego na Pomorzu. Wśród ofiar było 120 dzieci, przywiezionych pod pozorem wycieczki. Mordu dokonywali Niemcy z ludobójczych organizacji Volksdeutscher Selbstschutz i SS. Żołdacy Wehrmachtu kierowali pojazdami. Ofiary dobijano łopatami, kijami, czasem zakopywano żywcem. Skazańców, którzy próbowali stawiać opór, wieszano. W 1944 większość zwłok Niemcy wydobyli i spalili. (więcej na: groby.radaopwim.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.13], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

Kocborowo (instytut): W lesie Szpęgawskim Niemcy — w ramach «Aktion T4» — zamordowali wszystkich pacjentów szpitala dla nerwowo i psychicznie chorych w Kocborowie. Eksterminacji dokonała jednostka SS‐Wachsturmbann „Eimann”. Pierwszego mordu 88 pacjentów Niemcy dokonali już 22.09.1939. Wcześniej, po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, odsunięto wszystkich Polaków od obowiązków administracyjnych, a kierownictwo objął niemiecki „lekarz” z tytułem profesorskim, który dokonał — na potrzeby «Aktion T4» selekcji pacjentów. Łącznie do 21.01.1940 Niemcy zamordowali 1,689 pacjentów i część polskich pracowników administracyjnych szpitala. Wśród ofiar było też ok. 700 osób ze szpitala w Świeciu nad Wisłą, 70 z Tworek pod Warszawą oraz ok. 40 dzieci ze szpitala w Gniewie. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

«Aktion T4»: Niemiecki państwowy program eutanazyjny, systematycznego fizycznego mordu ludzi niedorozwiniętych psychicznie, przewlekle chorych psychicznie i neurologicznie — „eliminacji życia niewartego życia” (niem. „Vernichtung von lebensunwertem Leben”). W szczytowym okresie lat 1940‐1941 zamordowano ok. 70,000 osób, w tym pensjonariuszy szpitali psychiatrycznych w okupowanej przez Niemców Polsce — niemieccy formaliści odnotowali wówczas, że m.in. „dokonanie dezynfekcji [i.e. zagazowanie] 70,273 osób o oczekiwanym czasie życia do 10 lat zaoszczędziło żywność na kwotę 141,775,573.80 niemieckich marek”. Od 04.1941 programem objęto chorych psychicznie i „niepełnosprawnych” (co oznaczało niezdolnych do pracy) więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych — pod kryptonimem «Aktion 14 f 13». Zamordowano wówczas ok. 20,000 więźniów, m.in. w komorach gazowych w TA Hartheim mordowano polskich kapłanów przetrzymywanych w obozie koncentracyjnym KL Dachau. Innym „regionalnym przedłużeniem” «Aktion T4» był program «Aktion Brandt», w trakcie którego Niemcy mordowali przewlekle chorych, by zwolnić miejsca w szpitalach dla rannych żołnierzy. Szacuje się, że w tym programie zamordowano co najmniej 30,000 osób. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28])

Reichsgau Danzig‐Westpreußen: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych obszarów (i kilka mniejszych). Największy przekształcili w niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), przeznaczone wyłącznie dla Polaków i Żydów i stanowiące część tzw. niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Dwa przyłączyli do już istniejących niemieckich prowincji. Z dwóch utworzyli odrębne nowe prowincje. Jednym z nich było Pomorze Nadwiślańskie, już 08.10.1939, dekretem przywódcy niemieckiego Adolfa Hitlera wcielone do Niemiec (formalnie zaczął obowiązywać 26.10.1939), a 02.11.1939 przekształcone w prowincję niem. Reichsgau Danzig‐Westpreußen (pl. Okręg Rzeszy Gdańsk‐Prusy Zachodnie), w której obowiązywać miało prawo państwa niemieckiego. Główną osią polityki nowej prowincji, której obszar Niemcy uznali za niem. „Ursprünglich Deutsche” (pl. „rdzennie niemieckie”), mimo iż ok. 85% jej mieszkańców stanowili Polacy, było niem. „Entpolonisierung” (pl. „odpolszczenie”), czyli przymusowa germanizacja. Ok. 60,000 Polaków zamordowano w 1939‐1940, w ramach niem. „Intelligenzaktion”, i.e. eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych, w ok. 432 miejscach skrytobójczych mordów — w tym ok. 220 polskich kapłanów katolickich. Drugie tyle zesłano do niemieckich obozów koncentracyjnych, skąd wróciło niewielu (aresztowano ponad 300 kapłanów, z których w obozach koncentracyjnych zginęło ok. 130). Wysiedlono ok. 124,000‐170,000, przy czym ok. 90,000 do niem. Generalgouvernement. Masowo zmuszano Polaków do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej niem. Deutsche Volksliste (pl. folkslista) DVL. Dzieci polskie mogły się uczyć tylko po niemiecku. Zakazano używania języka polskiego podczas katolickich Mszy św., a także podczas spowiedzi. Konfiskowane polskie majątki ziemskie. By jeszcze bardziej ograniczyć liczbę ludności polskiej wysyłano Polaków na roboty przymusowe w głąb Niemiec. Pozostałych Polaków traktowano jako nisko wykwalifikowaną siłę roboczą, izolowano od Niemców i ściśle kontrolowano — legalnie spotykać mogli się najwyżej we trzech lub we troje, nawet we własnych mieszkaniach. Wielu wcielono do niemieckiej armii Wehrmacht. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej nadzorca tej prowincji, niem. Reichsstatthalter (pl. Namiestnik Rzeszy) i niem. Gauleiter (pl. naczelnik okręgu) niemieckiej partii narodowo–socjalistycznej, Albert Maria Forster, został stracony. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.24])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www.straty.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.03.14]
bibliograficzne:
„Ofiary zbrodni niemieckiej spośród duchowieństwa diec. włocławskiej”, ks. Stanisław Librowski, „Kronika Diecezji Włocławskiej”, 07‐08.1947
„Roczniki diecezji włocławskiej — 1926‐1939 (także: Catalogus Ecclesiarum et Utriusque Cleri tam Saecularis quam Regularis dioecesis Wladislaviensis seu Calissiensis — do 1925)”, Kuria diecezjalna włocławska i włocławsko-kaliska