funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

Polska Misja Katolicka we Francji
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30]
diecezja pińska
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2013.05.19]
diecezja kamieniecka
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

akademickie wyróżnienia

magister prawa kanonicznego

data i miejsce śmierci

01.06.1940

Berck
dep. Pas-de-Calais, reg. Hauts-de-France, Francja

alt. daty i miejsca śmierci

1939, 05.1940

Sallaumines
dep. Pas-de-Calais, reg. Hauts-de-France, Francja

szczegóły śmierci

Po zakończeniu I wojny światowej przekroczył tymczasową granicę z odrodzoną Polską i udał się do Lublina, gdzie kończył studia magisterskie. W 1920, po klęsce rosyjskiej w wojnie polsko–rosyjskiej 1919–21, powrócił na Podole, które w wyniku traktatu ryskiego w 1921 pozostało w Rosji bolszewickiej. Jesienią 1922 aresztowany po raz pierwszy przez Rosjan w Białej Cerkwi. Przetrzymywany w więzieniu w Winnicy. Zwolniony po kilku tygodniach. W 1926 ponownie aresztowany przez Rosjan w Brahiłowie/Brajłowie. Skazany na 3 lata niewolniczej pracy przymusowej w rosyjskich obozach koncentracyjnych — Gułag. W 04.1927 przewieziony do obozów niewolniczej pracy przymusowej na Wyspach Sołowieckich. W 1928 przetransportowany z powrotem do więzienia w Winnicy. Po kolejnych 6 miesiącach przewieziony do Charkowa (przetrzymywany był w więzieniach na Chołodnoj Gorie i przy ul. Tiuriemnoj). Tam w 1929 oskarżony o przewodzenie w swej ostatniej parafii w Gniewinie–Witowie „kontrrewolucyjnej organizacji” i 13.02.1929 w Winnicy skazany przez Rosjan na śmierć, zamienioną na 10 lat więzienia. 01.09.1929 przewieziony do więzienia w Jarosławiu na Wołgą. Następnie w 09.1932 przetransportowany do więzienia Butyrki w Moskwie. 15.09.1932 zwolniony, wymieniony na rosyjskiego szpiega w Polsce i wysłany do Polski. Po niemieckim i rosyjskim najeździe na Rzeczpospolitą w 09.1939 i rozpoczęciu II wojny światowej zginął od wybuchu szrapnela podczas niemieckiej inwazji Francji rozpoczętej 10.05.1940.

alt. szczegóły śmierci

Według innych źródeł zamordowany przez Niemców.

przyczyna śmierci

działania wojenne

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

20.12.1891

alt. daty i miejsca urodzenia

12.12.1891, 30.11.1891

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

15.06.1917 (Sankt Petersburg)

szczegóły posługi

ok. 1939–1940 — duszpasterz {Sallaumines; płn. Francja; polskiego wychodźctwa i emigracji}
od 1937 — proboszcz {parafia: Baranowicze, pw. Królowej Korony Polskiej}
1933–1937 — rektor {kościół: Wałówka; dek.: Nowogródek}
1933–1937 — rektor {kościół: Łopuszna; dek.: Nowogródek}
1933–1937 — administrator {parafia: Starojelnia; dek.: Nowogródek}
1925–1926 — duszpasterz {parafia: Gniewań–Witawa, pw. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny; dek.: Winnica}
od ok. 1923 — proboszcz {parafia: Brahiłów, pw. Świętej Trójcy; dek.: Winnica}
1921–1923 — dziekan {dek.: Lityn}
duszpasterz {parafia: Pików, pw. Świętej Trójcy; dek.: Winnica}
duszpasterz {parafia: Kumanowce, pw. św. Iwo; kaplica: Wojtkowce; dek.: Lityn}
do 1921 — dziekan {dek.: Mohylów Podolski}
duszpasterz {parafia: Śnitków, pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Mohylów Podolski}
od 1920 — obrońca węzła małżeńskiego {Kamieniec Podolski, Duchowny Sąd Diecezjalny; diec.: kamieniecka}
od 1920 — promotor sprawiedliwości {Kamieniec Podolski, Duchowny Sąd Diecezjalny; diec.: kamieniecka}
1919–1920 — student {Lublin, prawo kanoniczne, Wydział Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych, Katolicki Uniwersytet Lubelski KUL (od 1928), Katolicki Uniwersytet Lubelski KUL — konspiracyjny (1939‑44), Uniwersytet Lubelski (1918‑1928)}
1918–1919 — wikariusz {parafia: Płoskirów, pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny; dek.: Płoskirów}
1917–1918 — prefekt {parafia: Biała Cerkiew, pw. św. Jana Chrzciciela; dek.: Kijów}
1914–1917 — student {Sankt Petersburg, filozofia i teologia, Cesarska Rzymskokatolicka Akademia Duchowna (1842‑1918)}
1910–1914 — student {Żytomierz, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

inni związani szczegółami śmierci

BYTOŃSKI Feliks, DORSZ Brunon, GIELEC Emil Władysław, GRZĄDKA Hipolit, KAŁAS Edmund, KRUPIŃSKI Marian, KRZYSZKOWSKI Czesław, MAKIELA Teodor Franciszek, ROGACZEWSKI Wojciech Teofil, SIBILSKI Julian, WARTAŁOWICZ Aleksander (o. Bolesław)

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

Moskwa (Butyrki): Przejściowe i śledcze. ciężkie więzienie w Moskwie — dla tzw. więźniów politycznych — w którym Rosjanie przetrzymywali i zamordowali tysiące Polaków. Założone prawd. w XVII w. W XIX w. przetrzymywano w nim wielu Polaków — uczestników powstań narodowych (1831 i 1863). W czasach komunizmu miejsce internowania politycznych więźniów, głównie przed wysłaniem do rosyjskich obozów pracy niewolniczej Gułag. W 1937‑8, podczas wielkich prześladowań, jednorazowo w więzieniu przetrzymywano do 20,000 ofiar (ok. 170 na celę). Tysiące zostało zamordowanych. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.05.09])

Jarosław n. Wołgą: Ciężkie rosyjskie więzienie polityczne — tzw. polit–izolator — w którym Rosjanie przetrzymywali wielu kapłanów katolickich, w pojedynczych celach, głównie w latach 1930., przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych na Wyspach Sołowieckich.

Sołówki: Sołowiecki Obóz Specjalnego Przeznaczenia SŁON (ros. Солове́цкий ла́герь осо́бого назначе́ния) — rosyjski obóz koncentracyjny i pracy przymusowej na Wyspach Sołowieckich, funkcjonujący od 1923 i początkowo założony w słynnym prawosławnym monasterze. Działał do 1939 (od 1936 jako więzienie). W latach 1920 jeden z pierwszych i największy obóz koncentracyjny w Rosji. Miejsce niewolniczej pracy i mordów setek kapłanów katolickich i innych wyznań, głównie chrześcijańskich, szczególnie w latach 1920‑30. Koncepcja późniejszego systemu rosyjskich obozów koncentracyjnych Gułag swój początek prawd. bierze właśnie w obozach na Wyspach Sołowieckich — stamtąd przeniosła się na obszar objęty budową kanału Białomor (Morze Bałtyckie — Morze Białe), a stamtąd dalej, na cały obszar państwa rosyjskiego. Od sieci obozów na Wyspach Sołowieckich — zwanych także archipelagiem Wysp Sołowieckich — prawd. pochodzi też pojęcie „Archipelagu Gułag” stworzonego przez Aleksandra Sołżenicyna. Szacuje się, że przez obozy koncentracyjne Wysp Sołowieckich przeszło od dziesiątek do setek tysięcy więźniów. W latach 1937‑8 ok. 9.500 więźniów wywieziono z obozu i zamordowano w kilku miejscach zbiorowych egzekucji, w tym w Sandarmoch i Łodiejnoje Polie — w tym wielu kapłanów katolickich. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.05.09])

Charków (więzienie): Rosyjskie więzienie karne, gdzie w latach 1930–tych przetrzymywano wielu katolickich kapłanów, przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych.

Wojna polsko-rosyjska 1919—20: Wojna o niepodległość i granice Rzeczpospolitej. Polska odzyskała niepodległość w 1918, ale o granice musiała walczyć z dawnymi potęgami imperialnymi, w szczególności z Rosją. Rosja planowała wzniecenie rewolucji bolszewickiej w krajach zachodu Europy, co stało się przyczyną rozpętania przez nią w 1920 wojny przeciw Polsce. Pokonana został w bitwie warszawskiej, zwanej „cudem nad Wisłą” (jednej z 10 najważniejszych bitew w historii świata, według niektórych historyków), w 08.1920, dzięki której Polska odzyskała część ziem utraconych w ramach rozbiorów Polski w XVIII w., a Europa ocalona została przed ludobójczym komunizmem. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.12.20])

źródła

osobowe:
polesie.org [dostęp: 2018.03.25], biographies.library.nd.edu [dostęp: 2014.05.09], www.geni.com [dostęp: 2018.03.25], czasopisma.kul.pl [dostęp: 2021.09.17], catholic.ru [dostęp: 2016.03.14]
bibliograficzne:
„Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917‑1939. Martyrologium”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin
oryginalnych zdjęć:
polona.pl [dostęp: 2014.11.28], www.geni.com [dostęp: 2018.03.25]