funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja warmińska
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2018.09.02]

data i miejsce śmierci

30.03.1945

łagier Stalino
Jenakijewe, obw. Donieck, Ukraina

alt. daty i miejsca śmierci

Jenajki?

Janejko?

szczegóły śmierci

W trakcie rosyjskiej ofensywy zimowej 1945 pod koniec w II wojny światowej — rozpoczętej niemieckim i rosyjskim najazdem na Rzeczpospolitą w 09.1939 — aresztowany przez Rosjan 17.02.1945. Stamtąd — m.in. wraz z ks. Janem Frankiem i ks. Karolem Heinrichem — wywieziony do obozu przejściowego w Wystruci. Następnie zesłany — w transporcie kolejowym trwającym 32 dni, w którym 200 przewożonych zmarło — w głąb ówczesnej Rosji do obozu koncentracyjnego k. Stalina (Donieck) w południowej Ukrainie, m.in. wraz ze wspomnianymi z ks. Janem Frankiem i ks. Karolem Heinrichem. Tam wkrótce zginął — pochowany w masowym grobie.

przyczyna śmierci

eksterminacja

sprawstwo

Rosjanie

data i miejsce urodzenia

02.05.1891

Kalwa
pow. Sztum, woj. pomorskie, Polska

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

09.07.1916

szczegóły posługi

1939–1945 — dziekan {dek.: Jeziorany}, archiprezbiter
1939–1945 — proboszcz {parafia: Jeziorany}
1934–1939 — proboszcz {parafia: Cerkiewnik}
1926–1934 — proboszcz {parafia: Gołdap}
1925–1926 — wikariusz {parafia: Olsztyn, pw. św. Jakuba}
1919–1925 — wikariusz {parafia: Kwidzyn, pw. Świętej Trójcy}
wikariusz {parafia: Gdańsk}
1916–1919 — wikariusz {parafia: Nowy Staw, pw. św. Mateusza}
do 1916 — student {Braniewo, filozofia i teologia, Seminarium Duchowne}

inni związani szczegółami śmierci

FRANK Jan, GRAWE Eberhard, HEINRICH Karol, JASCHOLTOWSKI Antoni, PODLECH Ferdynand

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

Jenakijewe: Rosyjski obóz koncentracyjny pracy niewolniczej, założony przez Rosjan przy wielkiej hucie. Po II wojnie światowej, w 04‑05.1945, do centrum zagłębia węglowego Donbas, Rosjanie wywieźli dziesiątki tysięcy Ślązaków oraz mieszkańców Warmii do pracy przymusowej w kopalniach i hutach. Więźniowie Jenakijewe prawd. niewolniczo pracowali w hucie. Do domów — po 10 latach — powróciła mniej niż połowa z nich. (więcej na: katowice.gosc.pl [dostęp: 2014.11.28])

Gułag: Sieć rosyjskich obozów koncentracyjnych niewolniczej pracy przymusowej. Jednorazowo przetrzymywano w nich do 12 mln więźniów, z których miliony zginęły. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.05.09])

Wystruć: Rosyjski obóz przejściowy, zorganizowany w 1945, dla niemieckiej ludności z Prus Wschodnich — jedno z centrów gromadzenia pokonanych Niemców przeznaczonych do niewolniczej pracy w Rosji. W Wystruci (dziś: Czerniachowsk), a także sąsiednim Jurborku, przetrzymywano ok. 60 tys. osób: mężczyzn, kobiet, dziewcząt i starców. Wszystkich Rosjanie wysłali — transportami kolejowymi trwającymi 4‑7 tygodni, bez ciepłej strawy i odpowiednich warunków sanitarnych — do rosyjskich obozów pracy niewolniczej. Wielu zmarło już w drodze… (więcej na: bazhum.muzhp.pl [dostęp: 2018.09.02])

Deportacje Niemców do Rosji w 1945: 06.02.1945 rosyjski Państwowy Komitet Obrony wydał nakaz internowania wszystkich zdolnych do pracy Niemców, głównie mężczyzn, na niemieckich terenach zdobywanych przez rosyjską armię i następnie skierowania ich w głąb Rosji — do obozów pracy w Donbasie na Ukrainie, do ośrodków przemysłowych na Uralu, na tereny okupowanej przez Rosjan Białorusi, etc. — w celu odbudowy zniszczonej działaniami wojennymi Rosji. Planowano wykorzystać ok. 500,000 Niemców, w wieku 17‑50 lat, choć w praktyce aresztowano i wysyłano starszych. Tylko ze Śląska wywieziono do ok. 90,000, z których wróciło ok. 20% — byli wśród nich Niemcy i Polacy, w tym członkowie kospiracyjnej Armii Krajowej AK (część Polskiego Państwa Podziemnego) walczącej z Niemcami. Dziesiątki tysięcy wywieziono z Warmii i Mazur. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2018.11.18])

Masowe gwałty 1945: W trakcie zajmowania w latach 1944‑5 obszarów należących przed II wojną światową do Niemiec, a także włączonych do Niemiec po agresji w 1939 na Polskę, Rosjanie dopuścili się masowych gwałtów, często zbiorowych, na kobietach, głównie Niemkach, ale także Polkach. Zgwałconych mogło być do 2 mln kobiet, w wieku od 8 do osiemdziesięciu kilku lat. Wiele zostało zamordowanych. Gwałty były prawd. tolerowane, a nawet zalecane, przez rosyjskie dowództwo. (więcej na: niezalezna.pl [dostęp: 2015.03.01])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
gross-kleeberg.de [dostęp: 2013.05.19], files.bildarchiv-ostpreussen.de [dostęp: 2018.11.18]
bibliograficzne:
„Leksykon duchowieństwa represjonowanego w prl w latach 1945‑1989”, praca zbiorowa pod redakcją Jerzego Myszora, Warszawa, 2002
oryginalnych zdjęć:
thema.erzbistum-koeln.de [dostęp: 2018.02.15]