funkcja

brat zakonny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

zakon

Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych OFMConvwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]
(i.e. Franciszkanie Konwentualni, Franciszkanie Czarni)

diecezja / prowincja

prowincja Matki Bożej Niepokalanej OFMConvwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.08.18]

data i miejsce
śmierci

11.06.1942

TA Hartheimcentrum „eutanazyjne” Schloss Hartheim
dziś: Alkoven, pow. Eferding, kraj Górna Austria, Austria
więcej na
de.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

alt. daty i miejsca
śmierci

02.07.1942 (data „świadectwa śmierci” KL Dachau)

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

eksterminacja: zagazowanie w komorze gazowej

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce
urodzenia

26.06.1880

Ostrowskodziś: gm. Uniejów, pow. Poddębice, woj. łódzkie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.28]

alt. daty i miejsca
urodzenia

25.06.1880

śluby zakonne

13.03/05.1926 (ostatnie)

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

POPŁAWSKIKliknij by wyświetlić biografię Michał, WĘGRZYNIAKKliknij by wyświetlić biografię Izydor, WILCZYŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław, WIŚNIEWSKIKliknij by wyświetlić biografię Józef, WITKOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Gustaw, WOJCIECHOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Mieczysław, WOLNIARSKIKliknij by wyświetlić biografię Józef (br. Wincenty), WOLNIEWICZKliknij by wyświetlić biografię Julian, WYSZYŃSKIKliknij by wyświetlić biografię Bolesław, ZAGAŃCZYKKliknij by wyświetlić biografię Stefan Wacław, ZAŁUSKAKliknij by wyświetlić biografię Paweł, ZAWADZKIKliknij by wyświetlić biografię Stanisław, ZGAGOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Mieczysław, ZMYSŁOWSKIKliknij by wyświetlić biografię Władysław

miejsca zagłady
nazwy obozów
(+ nr więźnia)

TA Hartheim: W niem. Tötungsanstalt TA Hartheim (pl. Centrum Zabijania/Eutanazyjne), na zamku Schloss Hartheim w miejscowości Alkoven w Górnej Austrii, wchodzącym w skład kompleksu obozów koncentracyjnych KL Mauthausen‑Gusen, w ramach «Aktion T4», Niemcy mordowali ofiary — osoby niedorozwinięte psychicznie — w komorach gazowych. Od 04.1941 program rozszerzono o więźniów obozów koncentracyjnych. Większość, jeśli nie wszyscy, duchowni z obozu koncentracyjnego KL Dachau byli zawożeni do Hartheim w tzw. „transportach inwalidów” (pod kryptonimem „Aktion 14 f 13”) — osób chorych i według Niemców „niezdolnych do pracy” — z obozu w KL Dachau (początkowo pod pretekstem transferu do lepszego obozu).
Uwaga: Podane w „Białej Księdze” daty śmierci zamordowanych w Schloss Hartheim są datami wywiezienia ofiar z ostatniego obozu koncentracyjnego, gdzie byli przetrzymywani. Nieznane są rzeczywiste daty śmierci — poza ok. 49 kapłanami, których nazwiska znalazły się na listach „transportów inwalidów”, ale nie dotarli do TA Hartheim. Prawd. zginęli w dniu wyjazdu z KL Dachau, po drodze, z KL Dachau do Monachium, i ich ciała zostały w Monachium wyrzucone z transportu i skremowane. Śledztwo polskiego Instytutu Pamięci Narodowej IPN wskazuje, że pozostałe ofiary były mordowane natychmiast po przywiezieniu do Schloss Hartheim, ciała palone a prochy rozrzucane po pobliskich polach bądź do Dunaju. Dla ukrycia ludobójczych mordów Niemcy fałszowali zarówno daty śmierci (na przykład te zapisane w księgach obozu KL Dachau i w „Białej Księdze” ukazane jako daty alternatywne) jak i przyczyny śmierci. (więcej na: ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.05.30], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28])

«Aktion T4»: Niemiecki program eutanazyjny, systematycznego fizycznego mordu ludzi niedorozwiniętych psychicznie, przewlekle chorych psychicznie i neurologicznie — „eliminacji życia niewartego życia” (niem. „Vernichtung von lebensunwertem Leben”). W szczytowym okresie lat 1940‑1941 zamordowano ok. 70,000 osób, w tym pensjonariuszy szpitali psychiatrycznych w okupowanej przez Niemców Polsce. Od 04.1941 programem objęto chorych psychicznie i „niepełnosprawnych” (co oznaczało niezdolnych do pracy) więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych — pod kryptonimem „Aktion 14 f 13”. Zamordowano wówczas ok. 20,000 więźniów, m.in. w komorach gazowych w Hartheim mordowano polskich kapłanów przetrzymywanych w obozie koncentracyjnym KL Dachau. Innym „regionalnym przedłużeniem” «Aktion T4» był program „Aktion Brandt”, w trakcie którego Niemcy mordowali przewlekle chorych, by zwolnić miejsca w szpitalach dla rannych żołnierzy. Szacuje się, że w tym programie zamordowano co najmniej 30,000 osób. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28])

KL Dachau (nr więźnia: 28473Kliknij by wyświetlić biografię): KL Dachau w niemieckiej Bawarii, założony w 1933, stał się głównym niemieckim niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL dla księży katolickich w czasie II wojny światowej: 09.11.1940 Reichsführer‑SS Heinrich Himmler, szef SS, Gestapo i niemieckiej policji, w wyniku interwencji Watykanu, podjął decyzję o przeniesieniu wszystkich duchownych przetrzymywanych w różnych obozach koncentracyjnych do obozu KL Dachau. Pierwsze większe transporty miały miejsce 08.12.1940. W KL Dachau Niemcy więzili ok. 3,000 kapłanów, w tym ok. 1,800 polskich. Kapłanów zmuszano do niewolniczej pracy na tzw. „Plantagach” — niem. „Die Plantage”, największym w Europie, zarządzanym przez ludobójcze SS ogrodzie ziołowym, składającym się z wielu szklarni, budynków laboratoryjnych i ziemi ornej, gdzie prowadzono eksperymenty z noymi lekami naturalnymi — przez wiele godzin, bez przerw, bez ochronnych ubrań, bez pożywienia. Pracowali przy budowach, m.in. krematorium. W barakach więziennych panował głód, szczególnie w latach 1941‑1942, zimą przejmujące zimno a latem nieznośny upał. Więźniowie zapadali na choroby, w szczególności gruźlicę. Na wielu przeprowadzano zbrodnicze „eksperymenty medyczne” — in 11.1942 ok. 20 kapłanów otrzymało zastrzyki z flegmony; od 07.1920 do 05.1944 ok. 120 poddanych zostało eksperymentom malarycznym. Ponad 750 polskich duchownych zostało przez Niemców zamordowanych, w tym wielu zagazowanych w ośrodku eutanacyjnym Scholoss Hartheim w Austrii. System obozów KL Dachau w szczytowym momencie miał ok. 100 podobozów niewolniczej pracy przymusowej — w południowych Niemczech i Austrii. Udokumentowanych zostało ok. 32,000 przypadków śmierci w obozie, tysiące zginęło bez śladu. W momencie oswobodzenia 29.04.1945 przez wojska USA ok. 10,000 na 30,000 więźniów było chorych… (więcej na: www.kz-gedenkstaette-dachau.deKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.05.30])

Sieradz: Więzienie w Sieradzu wybudowały zaborcze władze rosyjskie w 1836. W 1939, po zajęciu 05.09.1939 Sieradza i rozpoczęciu okupacji przez Niemców, Niemcy początkowo w więzieniu zorganizowali obóz jeniecki dla polskich żołnierzy. W miejscyprzystosowanym do ok. 1,100 więźniów przetrzymywano ok. 3,000 jeńców. Następnie więzienie stało się jednostką nadrzędną względem więzień i aresztów utworzonych przez Niemców na ziemi sieradzkiej w latach 1940‑1943, jednym z największych w prowincji niem. Reichsgau Wartheland (pl. Okręg Rzeszy Kraj Warty). Więzienie nazywało się kolejno niem. Justizhaus (pl. dom sprawiedliwości), niem. Zuchthaus, niem. Strafanstalt (pl. zakład karny), niem. Strafanstalt Schieratz — używano także nazwy niem. Stammlager (pl. obóz główny). W sumie w latach 1940‑1945 przetrzymywano, w przepełnionych celach, ok. 18,000 osób, skazanych bądź bez wyroku sądowego. Zginęło znacznie ponad 968 znanych z imienia i nazwiska więźniów (największą śmiertelność zanotowano między 03‑10.1942 — 4‑5 dziennie). (więcej na: dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080Kliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2022.08.17])

Kalisz: Więzienie dla mężczyzn i kobiet wybudowane w latach 1840‑1846, w czasach zaboru rosyjskiego. Zawierało ok. 120 uznanych za pojedyncze celi. Po rozpoczęciu II wojny światowej i okupacji niemieckiej było aresztemśledczym i więzieniem zarządzanym przez niemiecką Tajną Policję Polityczną Gestapo. Przetrzymywano w nim głównie Polaków, ale też Niemców, w tym uznawanych za więźniów politycznych (członków polskiego ruchu oporu). Osadzonych — jeśli nie zostali zamordowani na skutek tortur lub skazani na karę śmierci — wywożono do obozów koncentracyjnych. Więzienie było zatłoczone — e.g. 30.04.1943 przetrzymywano w nim 422 mężczyzn i 126 kobiet. Więźniów torturowano — łącznie zamordowano ok. 700 osób (rozstrzelanych, powieszonych, oraz zmarłych w wyniku tortur i chorób). Po niemieckiej klęsce i rozpoczęciu okupacji rosyjskiej więzienie zarządzane przez komunazistowskie UB, jednostkę ludobójczego rosyjskiego MGB. W 12.1952 przetrzymywano w nim 599 osób — część z nich to żołnierze konspiracyjnych Wielkopolskiej Samodzielnej Grupy Ochotniczej WARTA oraz NSZ, a także przedwojenni polscy policjanci, oraz młodzi licealiści sprzeciwiający się kolejnej okupacji. (więcej na: sw.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2022.08.17])

Stalag XXI A Schildberg: Stalag XXI A Schildberg — niemiecki obóz jeniecki w Schildberg (dziś: Ostrzeszów). W tym celu Niemcy wyeksmitowali prawie wszystkich Polaków z miasteczka. W początkowym okresie 1939‑1940, prócz polskich jeńców wojennych więziono w nim ludność cywilną (ok. 12,000) zwożoną z całej Polski, w tym także oo. franciszkanów z Niepokalanowa (11.11.1939‑08.12.1939). Później przytrzymywano w nim jeńców brytyjskich, a następnie m.in. norweskich. W praktyce do pewnego czasu niem. Durchgangslager (pl. obóz przejściowy). Od 1943 także obóz dla oficerów Oflag XXI‑C (w tym norweskich). W latach 1939‑1945 przetrzymywano w nim ok. 125,000 jeńców polskich i alianckich. W szczytowym momencie przebywało w nim 30,000 jeńców. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Stalag III B Fürstenberg/Oder — filia Amtitz: Stalag III B Fürstenberg/Oder — niemiecki obóz dla jeńców wojennych. Założony został w miejscowości Fürstenberg/Oder (dziś część miasta Eisenhüttenstadt). Jeńcy m.in. niewolniczo pracowali przy produkcji broni i chemikaliów. W 1938 w oddalonej o ok. 40 miejscowości Amtitz (dziś Gębice) powstała filia obozu, istniejąca w latach 1938‑1943. Początkowo więźniami było kilkudziesięciu Czechów. Po 09.1939 i ataku niemieckim na Polskę, większość więźniów stanowili Polacy, m.in. ok. 100 duchownych (wśród nich bł. Maksymilian Kolbe). W sumie w obozie więziono ok. 20‑25 tys. więźniów. Od 1940 obóz przejściowy dla osób następnie wysyłanych na roboty przymusowe do Niemiec. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.11.06])

Stalag VIII B Lamsdorf: Stalag VIII B Lamsdorf (od 1943 Stalag 344 Lamsdorf) — niemiecki obóz jeniecki w Łambinowicach, głównie dla szeregowców i podoficerów. W latach 1939‑1940 przetrzymywano w nim ponad 40 tys. Polaków. W sumie ok. 100,000 więźniów — Australijczyków, Belgów, Hindusów, Palestyńczyków, Kanadyjczyków, Francuzów, Greków, Włochów, HOlendrów, Nowozelandczyków, Południowo‑afrykańczyków, Brytyjczyków, Amerykanów, Jugosłowian i Polaków przeszło przez obóz. W 1941 odrębny obóz Stalag VIII‑F został założony w pobliżu dla jeńców rosyjskich. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17])

Ribbentrop‑Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‑niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‑Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‑Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‑niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
michaelstanislaus.salon24.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.06.01], www.ksiegazmarlych.franciszkanie.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.01.13], www.ipgs.usKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28], arolsen-archives.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.05.30]
bibliograficzne:
„Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‑1945”, Wiktor Jacewicz, Jan Woś, tom I‑V, Akademia Teologii Katolickiej, 1977‑1981
„Słownik biograficzno–bibliograficzny polskich franciszkanów konwentualnych zamordowanych i tragicznie zmarłych w latach 1939‑1945”, Łukasz Janecki, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów, 2016
„Martyrologium duchowieństwa polskiego pod okupacją niemiecką w latach 1939‑1945”, o. Szołdrski Władysław CSSR, Rzym 1965
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.sowiniec.com.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.07.11]