funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja płockawięcej na
www.diecezjaplocka.pl
[dostęp: 2013.05.19]

data i miejsce
śmierci

12.10.1940

KL Gusen Iobóz koncentracyjny
dziś: k. St. Georgen an der Gusen, Sankt Georgen an der Gusen, pow. Perg, kraj Górna Austria, Austria
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

szczegóły śmierci

numery obozowe

4560Kliknij by wyświetlić stronę źródłową (KL DachauKliknij by przejść do opisu)

przyczyna śmierci

eksterminacja: wycieńczenie i głód

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

KL Gusen IKliknij by przejść do opisu, KL Mauthausen‐GusenKliknij by przejść do opisu, KL DachauKliknij by przejść do opisu, KL SoldauKliknij by przejść do opisu, PłońskKliknij by przejść do opisu, «Intelligenzaktion»Kliknij by przejść do opisu, Regierungsbezirk ZichenauKliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

11.11.1907

Nowa Wieśdziś: gm. Ojrzeń, pow. Ciechanów, woj. mazowieckie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2021.12.18]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

10.05.1934

szczegóły posługi

biografia (zasoby własne)

kliknij by zaznajomić się ze szczegółami biografii w naszych zasobach

miejsca i wydarzenia
opisy

KL Gusen I: Niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL „rodzaju III” (niem. „Stufe III”), wchodzący w skład kompleksu KL Mauthausen‐Gusen, przeznaczony dla „nieuleczalnych politycznych wrogów Rzeszy”. Więźniowie niewolniczo pracowali w niedalekim kamieniołomie, a także w lokalnych prywatnych firmach, na przykład przy budowie domów dla strażników SS w pobliskim Sankt Georgen. Otwarty w 05.1940 jako „obóz dla Polaków” aresztowanych w trakcie realizacji programu eksterminacji polskiej inteligencji «Intelligenzaktion». Do końca Polacy stanowili większość więźniów w obozie. Setki polskich kapłanów z obszarów Polski włączonych bezpośrednio do Niemiec przywieziono do obozu w 1940, po rozpoczęciu okupacji Polski, z obozów koncentracyjnych KL Sachsenhausen i KL Dachau. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

KL Mauthausen‐Gusen: Duża grupa niemieckich obozów niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL wokół wiosek Mauthausen i Gusen w Górnej Austrii, ok. 30 km na wschód od Linzu, funkcjonująca od 1938 do 05.1945. Z biegiem czasu stała się jednym z największych kompleksów obozowym w kontrolowanej przez Niemcy części Europy, obejmujących cztery główne obozy koncentracyjne (Mauthausen, Gusen I, Gusen II i Gusen III) oraz ponad 50 mniejszych, gdzie więźniowie niewolniczo pracowali w kamieniołomach (wydobywany granit, z którego wyłożone były ulice Wiednia, przeznaczony był na całościową rekonstrukcję niemieckich miast według planów Alberta Speera), fabrykach amunicji, kopalniach, fabrykach zbrojeniowych i montowniach samolotów myśliwskich Me 262. Kompleks służył niemieckiej machinie wojennej oraz jako środek eksterminacji przez pracę. Początkowo nie miał własnej komory gazowej i ofiary wysyłane były głównie do zamku w Hartheim, ok. 40.7 km na wschód, lub zabijane śmiertelnym zastrzykiem i palone w piecach krematoryjnych. Później między Mauthausen i Gusen zaczął jeździć samochód z rurami wydechowymi skierowanymi do wnętrza. Wreszcie w 12.1941 wybudowano komorę gazową. Ok. 122,000‐360,000 więźniów zginęło bądź zostało zamordowanych. Wielu polskich kapłanów, głównie zatrzymanych w ramach akcji eksterminacji polskiej inteligencji «Intelligenzaktion», straciło tam życie. Kompleks został założony i służył jako źródło taniej siły roboczej prywatnemu przedsiębiorstwu. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

KL Dachau: KL Dachau w niemieckiej Bawarii, założony w 1933, stał się głównym niemieckim niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL dla księży katolickich w czasie II wojny światowej: 09.11.1940 Reichsführer‐SS Heinrich Himmler, szef SS, Gestapo i niemieckiej policji, w wyniku interwencji Watykanu, podjął decyzję o przeniesieniu wszystkich duchownych przetrzymywanych w różnych obozach koncentracyjnych do obozu KL Dachau. Pierwsze większe transporty miały miejsce 08.12.1940. W KL Dachau Niemcy więzili ok. 3,000 kapłanów, w tym ok. 1,800 polskich. Kapłanów zmuszano do niewolniczej pracy na tzw. „Plantagach” — niem. „Die Plantage”, największym w Europie, zarządzanym przez ludobójcze SS ogrodzie ziołowym, składającym się z wielu szklarni, budynków laboratoryjnych i ziemi ornej, gdzie prowadzono eksperymenty z noymi lekami naturalnymi — przez wiele godzin, bez przerw, bez ochronnych ubrań, bez pożywienia. Pracowali przy budowach, m.in. krematorium. W barakach więziennych panował głód, szczególnie w latach 1941‐1942, zimą przejmujące zimno a latem nieznośny upał. Więźniowie zapadali na choroby, w szczególności gruźlicę. Na wielu przeprowadzano zbrodnicze „eksperymenty medyczne” — in 11.1942 ok. 20 kapłanów otrzymało zastrzyki z flegmony; od 07.1920 do 05.1944 ok. 120 poddanych zostało eksperymentom malarycznym. Ponad 750 polskich duchownych zostało przez Niemców zamordowanych, w tym wielu zagazowanych w ośrodku eutanacyjnym Scholoss Hartheim w Austrii. System obozów KL Dachau w szczytowym momencie miał ok. 100 podobozów niewolniczej pracy przymusowej — w południowych Niemczech i Austrii. Udokumentowanych zostało ok. 32,000 przypadków śmierci w obozie, tysiące zginęło bez śladu. W momencie oswobodzenia 29.04.1945 przez wojska USA ok. 10,000 na 30,000 więźniów było chorych… (więcej na: www.kz-gedenkstaette-dachau.deKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2016.05.30])

KL Soldau: Niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Soldau (na terenie dzisiejszego Działdowa) — wobec włączenia przez Niemców polskiego powiatu działdowskiego do niem. Regierungsbezirk Allenstein (pl. rejencja olsztyńska) znajdujący się na okupowanym terenie, w którym obowiązywały prawa stosowane w całych Niemczech, a zatem na terenie Niemiec — zaczął działaność w 09.1939, gdy w byłych koszarach 32. Pułku Piechoty Wojska Polskiego Niemcy zorganizowali obój przejściowy dla jeńców wojennych kampanii wrześniowej. Na jesieni 1939 wykorzystywano go także jako areszt tymczasowy. Na przełomie 1939‐1940 przekształcono go w niem. Durchgangslager für polnische Zivilgefangene (pl. obóz przejściowy dla polskich jeńców cywilnych), przed wysłaniem dalej do obozów koncentracyjnych. W rzeczywistości wykorzystywany był wówczas do eksterminacji polskiej inteligencji w ramach ludobójczego programu niem. «Intelligenzaktion», a także eksterminacji osób niepełnosprawnych w ramach «Aktion T4». Następnie w 05.1940 obóz przekształcono w niem. Arbeitserziehungslager (pl. Wychowawczy Obóz Pracy), a w końcu w obóz karny dla więźniów karnych i politycznych, w większości skazanych na śmierć. W latach 1939‐1941 w KL Soldau Niemcy przetrzymywali, poniżając i torturując, setki polskich duchownych i zakonników. Ok. 80 księży, zakonników i zakonnic zamordowano. Mordowano ich w samym obozie, strzałem w głowę, oraz w miejscach masowych egzekucji w okolicznych lasach (las Białucki, las w Malinowie, Komorniki). Ani dat ani dokładnych miejsc mordu duchownych nie udało się ustalić. Razem w KL Soldau zamordowano ok. 15,000 ofiar, wśród nich tysiące pacjentów zakładów psychiatrycznych (w ramach «Aktion T4»). (więcej na: mazowsze.hist.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.17], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

Płońsk: Budynki aresztu w Płońsku powstały na przełomie XIX i XX w., w czasach zaboru rosyjskiego. W czasie II wojny światowej, podczas okupacji niemieckiej, więzienie i areszt śledczy niemieckiej policji politycznej Gestapo. Przetrzywano w nim Polaków — szczególnie prześladowano inteligencję i nauczycieli — których następnie wywożono do obozów pracy i obozów koncentracyjnych, głównie KL Soldau i KL Pomiechówek Fort III. 7,885 osób z obszaru powiatu płońskiego zamordowano. 16.01.1945, w czasie panicznej ucieczki, na trzy dni przed nadejściem tryumfujących Rosjan, na tzw. Piaskach Niemcy zamordowali w zbiorowej egzekucji 78 Polaków z płońskiego więzienia. Po rozpoczęciu okupacji rosyjskiej więzieni przejął komunazistowski Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, na usługach rosyjskiego ludobójczego KGB. (więcej na: www.sw.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.10.05])

«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano «AB‐aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Regierungsbezirk Zichenau: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych obszarów (i kilka mniejszych). Największy przekształcili w niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), przeznaczone wyłącznie dla Polaków i Żydów i stanowiące część tzw. niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Z dwóch utworzyli odrębne nowe prowincje. Dwa pozostałe przyłączyli do już istniejących niemieckich prowincji. Jednym z nich była niem. Regierungsbezirk Zichenau (pl. rejencja ciechanowska), utworzona z części okupowanego woj. warszawskiego, i włączona do niem. Provinz Ostpreußen (pl. Prusy Wschodnie) — na podstawie, dekretu przywódcy niemieckiego Adolfa Hitlera z 08.10.1939 (formalnie obowiązującego od 26.10.1939) — w którym obowiązywało prawo państwa niemieckiego. Główną osią polityki rejencji, której obszar Niemcy uznali za niem. „Ursprünglich Deutsche” (pl. „rdzennie niemieckie”), mimo iż tylko ok. 2% mieszkańców stanowili Niemcy, było niem. „Entpolonisierung” (pl. „odpolszczenie”), czyli przymusowa germanizacja, oraz niem. Zwangsarbeit (pl. niewolnicza praca przymusowa). Większość niem. Zivilarbeiter (pl. robotnik cywilny) niewolniczo pracowała w niem. Provinz Ostpreußen. Część Polaków — ok. 25,000 — wysiedlono do niem. Generalgouvernement; część zesłano do obozów koncentracyjnych. Dzieci mogły się uczyć tylko po niemiecku. Wobec ludności polskiej prowadzono politykę terroru — na niewielkim obszarze funkcjonowało 8 wielkich więzień, zamknięto polskie organizacje, instytucje. Zlikwidowano polską prasę. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej nadzorca prowincji niem. Provinz Ostpreußen, niem. Reichsstatthalter (pl. Namiestnik Rzeszy) i niem. Gauleiter (pl. naczelnik okręgu) niemieckiej partii narodowo–socjalistycznej, Erich Koch, początkowo się ukrywał, potem został schwytany i wydany komunazistowskiej republice polskiej prl, skazany na karę śmierci, ale wyroku nie wykonano i zmarł w więzieniu w 1986. Natomiast niem. Regierungspräsidenten Zichenau (pl. nadprezydent rezydencji Ciechanów) ukrył się lepiej i do dziś jego losy powojenne nie są znane. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.24])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www.gusen.org.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], www.plonszczak.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28], www.gedenkstaetten.atKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.10.04]
bibliograficzne:
„Martyrologium duchowieństwa diecezji płockiej w latach II wojny światowej 1939‐1945”, ks. Michał Marian Grzybowski, Włocławek–Płock 2002
„Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‐1945”, Wiktor Jacewicz, Jan Woś, tom I‐V, Akademia Teologii Katolickiej, 1977‐1981