funkcja

brat zakonny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

zakon

Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej SChrwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]
(i.e. Chrystusowcy)

data i miejsce
śmierci

23.04.1945

KL Mauthausenobóz koncentracyjny
dziś: Mauthausen, pow. Perg, kraj Górna Austria, Austria
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

alt. daty i miejsca
śmierci

28.02.1945

KL Sachsenhausenobóz koncentracyjny
dziś: Sachsenhausen‐Oranienburg, pow. Oberhavel, kraj Brandenburgia, Niemcy
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.09]

szczegóły śmierci

alt. szczegóły śmierci

numery obozowe

128413Kliknij by wyświetlić stronę źródłową (KL MauthausenKliknij by przejść do opisu)

przyczyna śmierci

eksterminacja: wycieńczenie i głód

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

KL MauthausenKliknij by przejść do opisu, KL Mauthausen‐GusenKliknij by przejść do opisu, KL SachsenhausenKliknij by przejść do opisu, KL Groß‐RosenKliknij by przejść do opisu, PawiakKliknij by przejść do opisu, Aresztowania 07.02.1944Kliknij by przejść do opisu, GeneralgouvernementKliknij by przejść do opisu, UWZL Potulitz (Lebrechtsdorf)Kliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

17.06.1916

Krakowiecdziś: grom. Jaworów miasto, rej. Jaworów, obw. Lwów, Ukraina
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

rodzice

KRUPIŃSKI Alojzy
🞲 ?, ? — 🕆 ?, ?

SCHWITLICH Marianna
🞲 ?, ? — 🕆 ?, ?

śluby zakonne

19.03.1938/19.03.1939/19.03.1940 (czasowe)

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

BYRECKIKliknij by wyświetlić biogram Szymon, DUNAKKliknij by wyświetlić biogram Bolesław, GŁOWICKIKliknij by wyświetlić biogram Leon, KOWALCZYKKliknij by wyświetlić biogram Władysław

miejsca i wydarzenia
opisy

KL Mauthausen: Niemiecki niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL „rodzaju III” (niem. „Stufe III”), wchodzący w skład kompleksu KL Mauthausen‐Gusen, przeznaczony dla „nieuleczalnych politycznych wrogów Rzeszy”. Więźniowie niewolniczo pracowali w niedalekim kamieniołomie, a także w lokalnych prywatnych firmach. Założony w 08.1938 początkowo służył jako obóz więzienny dla kryminalistów, prostytutek i więźniów uznawanych za „nieuleczalnych przestępców”, ale 08.05.1939 został przemianowany na obóz pracy dla więźniów politycznych. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

KL Mauthausen‐Gusen: Duża grupa niemieckich obozów niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL wokół wiosek Mauthausen i Gusen w Górnej Austrii, ok. 30 km na wschód od Linzu, funkcjonująca od 1938 do 05.1945. Z biegiem czasu stała się jednym z największych kompleksów obozowych w kontrolowanej przez Niemcy części Europy, obejmujących cztery główne obozy koncentracyjne (KL Mauthausen, KL Gusen I, KL Gusen II i KL Gusen III) oraz ponad 50 mniejszych, gdzie więźniowie niewolniczo pracowali w kamieniołomach — wydobywany granit, z którego wyłożone były ulice Wiednia, przeznaczony był na całościową rekonstrukcję niemieckich miast według planów naczelnego architekta Niemiec narodowo–socjalistycznych, niem. Generalbauinspektor für die Reichshauptstadt (pl. Generalny inspektor budowlany stolicy Rzeszy) i od 1942 także m.in. niem. Reichsminister für Bewaffnung und Munition (pl. Minister Rzeszy ds. Uzbrojenia i Amunicji), Alberta Speera — fabrykach amunicji, kopalniach, fabrykach zbrojeniowych i montowniach samolotów myśliwskich Me 262. Kompleks służył niemieckiej machinie wojennej oraz jako środek eksterminacji przez pracę. Początkowo nie miał własnej komory gazowej i ofiary wysyłane były głównie do osławionego centrum eutanazyjnego TA Hartheim na zamku Schloss Hartheim w Alkoven, ok. 40.7 km na wschód, lub zabijane śmiertelnym zastrzykiem i palone w piecach krematoryjnych. Później między KL Mauthausen i KL Gusen zaczął jeździć samochód z rurami wydechowymi skierowanymi do wnętrza. Wreszcie w 12.1941 wybudowano komorę gazową. Ok. 122,000‐360,000 więźniów zginęło bądź zostało zamordowanych. Wielu polskich kapłanów, głównie zatrzymanych w ramach akcji eksterminacji polskiej inteligencji «Intelligenzaktion», straciło tam życie. Kompleks został założony i służył jako źródło taniej siły roboczej prywatnemu przedsiębiorstwu. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

KL Sachsenhausen: Przez niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL Sachsenhausen, założony na terenach byłej wioski olimpijskiej w 07.1936, przeszły w 1940 setki polskich kapłanów. Zanim zostali przetransportowani to obozu koncentracyjnego KL Dachau, część z nich zginęła w KL Sachsenhausen. W obozie dokonywano zbrodniczych eksperymentów medycznych na więźniach. W latach 1942‐1944 ok. 140 więźniów pracowało nad fałszowaniem funtów brytyjskich, paszportów, wiz, pieczęci i innych dokumentów. Także i innych więźniów wykorzystywano do pracy niewolniczej, m.in. w zakładach lotniczych firmy Heinkel, w fabrykach firm AEG i Siemens. Przeciętnie w obozie przebywało ok. 50,000 więźniów. Razem przez KL Sachsenhausen i jego filie przeszło ponad 200,000, z których zginęły dziesiątki tysięcy. Tuż przed nadejściem Rosjan dokonano masowej ewakuacji obozu i jego filii (razem ok. 80,000 więźniów) na zachód — w tzw. „marszach śmierci” do innych obozów, m.in. do KL Mauthausen‐Gusen oraz KL Bergen‐Belsen. Obóz funkcjonował do 22.04.1945. Po zakończeniu działań wojennych Rosjanie zorganizowali tam tajny obóz dla jeńców niemieckich i „podejrzanych” żołnierzy rosyjskich. (więcej na: www.stiftung-bg.deKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

KL Groß‐Rosen: Groß‐Rosen (dziś: Rogoźnica) był niemieckim niem. Konzentrationslager (pl. obóz koncentracyjny) KL, założonym latem 1940 (pierwszy transport więźniów 02.08.1940). Początkowo filia obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen. W 1944 stał się centrum sieci ponad 100 podobozów. Więźniowie niewolniczo pracowali, przy głodowych racjach żywnościowych, przy wydobywaniu granitu z pobliskiego kamieniołomu. Przez obóz przeszło ok. 125,000 więźniów, z których ok. 40,000 zginęło. W 1945 — w tzw. „marszach śmierci” — Niemcy przegnali przez obóz tysiące więźniów z obozów położonych na wschód, na terenach zajmowanych przez Rosjan. Obóz został zdobyty przez Rosjan 14.02.1945. (więcej na: www.gross-rosen.euKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.07.18], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

Pawiak: Więzienie śledcze w Warszawie, zbudowane przez zaborcę rosyjskiego w latach 1830‐1835. W latach zaboru rosyjskie więzienie śledcze, zarówno kryminalne, jak i polityczne. W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej, największe niemieckie więzienie w Generalnym Gubernatorstwie. Początkowo podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), a od 03.1940 niem. Sicherheitspolizei und des Sicherheitsdienst (pl. Policja Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa) Dystryktu Warszawskiego — w szczególności niemieckiej Tajnej Policji Politycznej Gestapo. Na Pawiaku przetrzymywano stale ok. 3,000 więźniów, z czego ok. 2,200 na oddziale męskim i ok. 800 na oddziale kobiecym (tzw. Serbia) — przy „pojemności” ok. 1000 więźniów. W sumie w latach 1939‐1944 przez więzienie przeszło ok. 100,000 więźniów, z czego ok. 37,000 Niemcy zamordowali w egzekucjach — od 10.1943 więźniów Pawiaka mordowano w jawnych egzekucjach na ulicach Warszawy (niekiedy kilka razy dziennie) — w czasie przesłuchań, w celach albo „szpitalu” więziennym, a ok. 60,000 wywieziono w 95 transportach do obozów koncentracyjnych (głównie KL Auischwitz), innych miejsc odosobnienia lub do pracy przymusowej. Więzienie Niemcy zburzyli w czasie Powstania Warszawskiego 08‐10.1944. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

Aresztowania 07.02.1944: Niemieckie gestapo aresztowało — prawdopodobnie w odwecie za udany zamach na szefa gestapo i SS w Warszawie, gen. Kutscherę (01.02.1944) — wielu kapłanów w Warszawie, Krakowie, Lublinie i Radomiu, w tym 17 księży, 14 braci zakonnych oraz wielu wychowanków i personel pomocniczy zakładu dla sierot im. ks. Siemca prowadzonego przez ks. salezjanów w Warszawie, oraz 14 księży, 5 braci zakonnych ze zgromadzenia misjonarzy Wincentego à Paulo (lazarystów) i 3 osoby świeckie, związanych z kościołem pw. Świętego Krzyża w Warszawie. W Warszawie przewieziono ich do więzienia Pawiak, a potem część z nich zesłano do obozu koncentracyjnego KL Groß‐Rosen.

Generalgouvernement: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych rejonów. W dwóch z nich utworzyli nowe niemieckie prowincje, dwie wcielili do innych prowincji. Natomiast piąta część potraktowana została odrębnie, i w sensie politycznym odtwarzać miała niemiecki pomysł z 1915 (po klęsce Rosjan w bitwie pod Gorlicami w 05.1915 w czasie I wojny światowej) utworzenia polskiej enklawy w ramach Niemiec. Nielegalna w sensie prawa międzynarodowego, i.e. konwencji haskiej, i publicznego, zarządzana przez Niemców wedle odrębnych praw — specjalnie ustanowionych dla polskich niem. Untermenschen (pl. podludzie) — do czasu ofensywy rosyjskiej w 1945 stanowiła część niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Do 31.07.1940 zwana formalnie niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich) — później już tylko niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), tak jak w latach 1915‐1918. Od 07.1941, czyli po niemieckim ataku 22.06.1941 na uprzedniego sojusznika Rosjan, w jego skład wchodził też dystrykt Galicja, czyli polskie przedwojenne południowo–wschodnie województwa. Wobec Polaków i Żydów stosowano specjalne prawo karne, umożliwiające dowolne wymierzanie kary śmierci niezależnie od wieku „sprawcy”, sankcjonujące stosowanie odpowiedzialności zbiorowej. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej rząd niem. Generalgouvernement uznano za organizację przestępczą, a jego przywódcę, gubernatora Hansa Franka, za zbrodniarza i stracono. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.12.13])

UWZL Potulitz (Lebrechtsdorf): Jesienią 1939, po zaatakowaniu Polski, Niemcy — i.e. ekspozytura Treuhandanstalt, czyli Głównego Urzędu Powierniczego „Wschód” — przejęli dom zakonny księży Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej w Potulicach, po uprzednim wyrzuceniu zakonników. Początkowo zorganizowano w nim szkołę podoficerską SS. W 1940 posiadłość przejęła gdańska ekspozytura niem. Umwandererzentralstelle (pl. Centralne Biuro Przesiedleńcze), czyli UWZ, z centralą w Poznaniu, podległego niem. Sicherheitsdienst des Reichsführers SS (pl. Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS), czyli SD, i od 01.02.1941 wykorzystywała jako tymczasowy obóz UWZL Potulitz dla Polaków przed przesiedleniem do niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo). Jesienią 1941 stał się podobozem — na krótko przekształcony w niem. SS‐Arbeitslager (pl. obóz pracy SS) — obozu koncentracyjnego KL Stutthof. Od 01.02.1942 formalnie funkcjonował dalej jako niem. Umwandererzentralstelle Lager (pl. obóz Centralnego Biura Przesiedleńczego) UWZL Lebrechtsdorf (w 1942 Niemcy zmienili nazwę Potulitz na Lebrechstdorf), ale praktycznie był to niem. Arbeitserziehungslager (pl. obóz pracy wychowaczej), czyli niemiecki obóz niewolniczej pracy przymusowej, podległy KL Stutthof, w którym do 1945 zginęło ponad 1,297 Polaków, większości dzieci. Po klęsce Niemiec i zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej, w latach 1945‐1950, władze komunazistowskie zorganizowały tam Centralny Obóz Pracy dla Niemców, w którym na ok. 34,932 niemieckich więźniów zginęło ok. 4,495, w tym wiele dzieci i starców. Od 1950 znajdowało się tam więzienie polityczne dla Polaków. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.10.04], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.10.04])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www3.tchr.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.10.04], polacywberlinie.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.05.19], www.gedenkstaetten.atKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.10.04]
bibliograficzne:
„Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‐1945”, Wiktor Jacewicz, Jan Woś, tom I‐V, Akademia Teologii Katolickiej, 1977‐1981
„Martyrologium duchowieństwa polskiego pod okupacją niemiecką w latach 1939‐1945”, o. Szołdrski Władysław CSSR, Rzym 1965