funkcja

brat zakonny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

zakon

Zakon Braci Mniejszych OFMwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]
(i.e. Franciszkanie, Franciszkanie Brązowi)

diecezja / prowincja

prowincja Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny OFMwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.08.14]
prowincja pw. św. Jadwigi Śląskiej OFMwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.08.18]

data i miejsce
śmierci

24.03.1945

Nysadziś: gm. Nysa, pow. Nysa, woj. opolskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2018.05.06]

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Rosjanie

miejsca i wydarzenia

Nysa (mord na franciszkanach)Kliknij by przejść do opisu, Nysa (gwałty)Kliknij by przejść do opisu, Masowe gwałty 1945Kliknij by przejść do opisu, IL LubinKliknij by przejść do opisu, IL GörchenKliknij by przejść do opisu, Reichsgau WarthelandKliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

17.09.1893

Kochłowicedziś: dzielnica w Rudzie Śląskiej, pow. Ruda Śląska miasto, woj. śląskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

śluby zakonne

08.02.1920 (czasowe)
10.02.1923 (wieczyste)

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

BOECHNIGHKliknij by wyświetlić biogram Jan (br. Gotfryd), ELLMERERKliknij by wyświetlić biogram Anna (s. Felicitas), EWERTKliknij by wyświetlić biogram Maria (s. Sylwestra), FLUDERKliknij by wyświetlić biogram Wacław (br. Ferdynand), FRONCEKKliknij by wyświetlić biogram Jan (br. Kazimierz), FUGEKliknij by wyświetlić biogram Magdalena (s. Cantiana), GONSCHIORKliknij by wyświetlić biogram Anna (s. Balda), HARBIGKliknij by wyświetlić biogram Maria (s. Sanctia), HERBERGKliknij by wyświetlić biogram Józefa (s. Honorina), HEYMANNKliknij by wyświetlić biogram Łucja (s. Sapientia), POHLKliknij by wyświetlić biogram Jadwiga (s. Jakoba), RIEDELKliknij by wyświetlić biogram Teresa Magdalena (s. Julia), RYBKAKliknij by wyświetlić biogram Marta (s. Melusja), SONSALLAKliknij by wyświetlić biogram Augustyn (o. Benno), TEICHERKliknij by wyświetlić biogram Maria (s. Dominata), TÖPFERKliknij by wyświetlić biogram Jadwiga (s. Adelheidis), WEGNERKliknij by wyświetlić biogram Feliks (br. Dionizy)

miejsca i wydarzenia
opisy

Nysa (mord na franciszkanach): 24.03.1945 podczas zajmowania Nysy rosyjscy żołdacy po raz pierwszty wpadli do klasztoru franciszkańskiego — w którym pozostało 12 zakonników (8 braci i 4 ojców) opiekujący się starszymi i chorymi, którzy nie zdołali uciec z miasta — wcześnie rano. Później tego dnia do klasztoru wpadały patrole rosyjskie — plądrowały dom, rabowały zakonników. Poszukiwano złota, zegarków, alkoholu. Ok. południa okazało się, że 6 zakonników — pięciu braci i jeden ojciec — zostało zamordowanych. Rosyjscy oprawcy nakazali zakonnikom zdjąć habity. Tych, którzy pod nimi mieli tylko bieliznę, puścili wolno. Tych, którzy nosili spodnie zamordowali. (więcej na: www.nto.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.31])

Nysa (gwałty): W 02‐03.1945, gdy do Nysy zbliżały się zwycięskie wojska rosyjskie Niemcy zarządzili ewakuację miasta. Ale wiele starszych, chorych i rannych osób — także w szpitalach — nie było w stanie tego wykonać. Wraz z nimi pozostało wiele sióstr zakonnych, głównie Elżbietanek. Po zdobyciu 24.03.1945 w zasadzie nienaruszonej Nysy Rosjanie doprowadzili do wypalenia całego zabytkowego śródmieścia. W płonącym mieście pijani żołdacy rosyjscy urządzili polowania na kobiety. Ponad 150 sióstr zakonnych zostało wielokrotnie, po kilkadziesiąt razy, zgwałconych i znieważonych — żołdacy stali w długich kolejkach do swoich ofiar. Nie oszczędzali ani osiemdziesięciolatek, ani sióstr sparaliżowanych. Broniące się albo mordowali albo straszliwie katowali. W efekcie 27 sióstr zostało zamordowanych. Wiele z tych, które przeżyły wywieziono później do Rosji. Furię rosyjską podsycić miał m.in. rosyjski pisarz żydowskiego pochodzenia, publicysta, poeta, Ilia Erenburg, który miał powiedzieć: „Bądźcie posłuszni rozkazom towarzysza Stalina i zmiażdźcie faszystowską bestię w jej norze. Zniszczcie rasową dumę niemieckich kobiet. Weźcie je jako zasłużone łupy wojenne”… (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2018.05.06])

Masowe gwałty 1945: W trakcie zajmowania w latach 1944‐1945 obszarów należących przed II wojną światową do Niemiec, a także włączonych do Niemiec po agresji w 1939 na Polskę, Rosjanie dopuścili się masowych gwałtów, często zbiorowych, na kobietach, głównie Niemkach, ale także Polkach. Zgwałconych mogło być do 2 mln kobiet, w wieku od 8 do osiemdziesięciu kilku lat. Wiele zostało zamordowanych. Gwałty były prawd. tolerowane, a nawet zalecane, przez rosyjskie dowództwo. (więcej na: niezalezna.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.03.01])

IL Lubin: Urząd Okręgowy Gestapo w Poznaniu wydał 13.12.1939 instrukcję wykonawczą sygn. IIB nr 406/39 Tgb. nr 3045/39, w której nakazał: „Na podstawie rozporządzenia niem. Höherer SS‐ und Polizeiführer (pl. Wyższy Dowódca SS i Policji) [prowincji niem. Warthegau (pl. Kraj Warty)] z dnia 12.11.1939 [SS‐Gruppenführera Wilhelma Koppe] będą objęci wydaleniem, poza Polakami i Żydami także duchowni katoliccy. Akcję przeciw tej grupie osób należy tak przeprowadzić, aby internowanie i transport były oddzielne […] Do wydalenia przewiduje się ok. 80% katolickich duchownych. Wyboru osób należy dokonać kierując się ich politycznym zagrożeniem. Internowanych nie można umieścić w zwykłych obozach przejściowych z uwagi na możliwość międzynarodowego protestu. Katoliccy duchowni powinni być internowani w klasztorach męskich i tam trzymani do zbiorowego transportu”. I tak w opactwie benedyktyńskim w Lubiniu k. Kościana Niemcy — niem. Geheime Staatspolizei (pl. Tajna Policja Państwowa), i.e. Gestapo — na początku 1940 zorganizowali niem. „Internierungslager” (pl. „obóz internowania”) IL Lubin — przejściowy — dla księży i zakonników z Wielkopolski (datowany od 15.02.1940, acz już wcześniej Niemcy zwieźli do opactwa kilku kapłanów). M.in. w 04.1941 przewieziono doń internowanych do tej pory w klasztorze w Goruszkach zakonników franciszkańskich. Razem w klasztorze przetrzymywano 104 osoby duchowne. 06.10.1941, w ramach trzeciej wielkiej akcji aresztowań duchowieństwa polskiego Wielkopolski — prezycyjnie z okupacyjnej prowincji niem. Warthegau — wszystkich internowanych kapłanów wywieziono do obozu koncentracyjnego KL Dachau. Braciom zakonnym pozwolono wrócić do domów rodzinnych. Klasztor przeznaczono na dom starców, a później na ośrodek szkoleniowy narodowo‐socjalistycznej młodzieży niemieckiej niem. „Hitler‐Jugend” (pl. „młodzież Hitlera”). Bogate zbiory biblioteczne i inne dobra zagrabiono. Benedyktyni powrócili do klasztoru 25.01.1945, po niemieckiej klęsce. (więcej na: www.benedyktyni.netKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

IL Görchen: Klasztor franciszkański „Goruszki” w Miejskiej Górce, ok. 10 km od Rawicza, stał się miejscem internowania polskich kapłanów i zakonników z okolicznych powiatów (m.in. powiatu Leszno). 15.02.1940 w klasztorze pojawili się oficerowie niemieckiej zbrodniczej niem. Geheime Staatspolizei (pl. Tajna Policja Państwowa), i.e. Gestapo, przywożąc pierwszych 18 kapłanów i zażądali od oo. Franciszkanów przejęcia odpowiedzialności za ich pobyt klasztorze, zabraniając im i zakonnikom opuszczania klasztoru. Klasztor stał się de facto niem. „Internierungslager” (pl. „obóz internowania”) IL Görchen. 01‐02.04.1941 Niemcy wkroczyli zbrojnie do klasztoru i wywieźli wszystkich internowanych — księży i zakonników — do obozu internowania w Lubiniu. Budynki klasztorne zamienili na więzienie — filia więzienia w Rawiczu, i.e. niem. Außenkommando Tbc‐Station (pl. zewnętrzny oddział prawd. chorych na gruźlicę). Stały się one miejscem kaźni setek Polaków — na cmentarzu klasztornym znajdują się 453 groby zamordowanych. Więzienie funkcjonowało do 1945 i upadku narodowo–socjalistycznych Niemiec. (więcej na: www.franciszkanie-goruszki.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19])

Reichsgau Wartheland: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych obszarów (i kilka mniejszych). Największy przekształcili w niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), przeznaczone wyłącznie dla Polaków i Żydów i stanowiące część tzw. niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Dwa przyłączyli do już istniejących niemieckich prowincji. Z dwóch utworzyli odrębne nowe prowincje. Jednym z nich była Wielkopolska, już 08.10.1939, dekretem przywódcy niemieckiego Adolfa Hitlera wcielona do Niemiec (formalnie zaczął obowiązywać 26.10.1939), a 24.01.1940 przekształcona w prowincję niem. Reichsgau Wartheland (pl. Okręg Rzeszy Kraj Warty), w której obowiązywać miało prawo państwa niemieckiego. Główną osią polityki nowej prowincji, której obszar Niemcy uznali za niem. „Ursprünglich Deutsche” (pl. „rdzennie niemieckie”), mimo iż 90% jej mieszkańców stanowili Polacy, było niem. „Entpolonisierung” (pl. „odpolszczenie”), czyli przymusowa germanizacja. Ok. 100,000 Polaków zamordowano w ramach niem. „Intelligenzaktion”, i.e. eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych. Ok. 630,000 przymusowo przesiedlono do niem. Generalgouvernement, a na ich miejsce sprowadzano Niemców z innych terenów okupowanych przez Niemcy (e.g. z krajów bałtyckich, Besarabii, Bukowiny, etc.). Zmuszano Polaków do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej niem. Deutsche Volksliste (pl. folkslista) DVL. W ramach polityki „Ohne Gott, ohne Religion, ohne Priesters und Sakramenten” (pl. „Bez Boga, bez religii, bez kapłana i sakramentu”) większość kapłanów katolickich aresztowano i wysłano do obozów koncentracyjnych. Zamknięto wszystkie szkoły nauczające w języku polskim, polskie biblioteki, teatry i muzea. Konfiskowane polskie majątki ziemskie. By jeszcze bardziej ograniczyć liczbę ludności polskiej wysyłano Polaków na roboty przymusowe w głąb Niemiec, podwyższono dozwolony wiek zawierania małżeństw dla Polaków (25 dla kobiet, 28 dla mężczyzn). Niemiecki urząd państwowy niem. Rasse‐ und Siedlungshauptamt (niem. Główny Urząd Rasy i Osadnictwa) RuSHA w majestacie prawa niemieckiego uprowadził kilkanaście tysięcy dzieci, spełniających określone kryteria rasowe, z polskich rodzin i poddał je przymusowej germanizacji, przekazując rodzinom niemieckim. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej nadzorca tej prowincji, niem. Reichsstatthalter (pl. Namiestnik Rzeszy) i niem. Gauleiter (pl. naczelnik okręgu) niemieckiej partii narodowo–socjalistycznej, Arthur Karl Greiser, został stracony. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.21])

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
fhn.cba.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], silesia.edu.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2019.04.16], www.panewniki.franciszkanie.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.03.01]
bibliograficzne:
„Leksykon duchowieństwa represjonowanego w prl w latach 1945‐1989”, praca zbiorowa pod redakcją Jerzego Myszora, Warszawa, 2002
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.encyklo.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2021.12.19]