funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja chełmińskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2012.11.23]

honorowe wyróżnienia

„Krzyż Żelazny” II klasywięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.04.25]

data i miejsce
śmierci

28.10.1939

Barbarkadziś: dzielnica w Toruniu, pow. Toruń miasto, woj. kujawsko‐pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

BarbarkaKliknij by przejść do opisu, IL Fort VII ThornKliknij by przejść do opisu, «Intelligenzaktion»Kliknij by przejść do opisu, Reichsgau Danzig‐WestpreußenKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

21.01.1893

Małe Chełmydziś: gm. Brusy, pow. Chojnice, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.28]

alt. daty i miejsca
urodzenia

24.01.1893

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

20.03.1920 (Pelplindziś: gm. Pelplin, pow. Tczew, woj. pomorskie, Polska
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

GDANIECKliknij by wyświetlić biogram Roman, JANUSZEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Antoni Wojciech, LISONKliknij by wyświetlić biogram Czesław, MENCELKliknij by wyświetlić biogram Jan Mieczysław, PRONOBISKliknij by wyświetlić biogram Jan, WOHLFEILKliknij by wyświetlić biogram Ernest Joachim

miejsca i wydarzenia
opisy

Barbarka: Od 28.10.1939 do 10.01.1940 w lasach Barbarka 7 km od centrum Torunia, w ramach akcji «Intelligenzaktion» — likwidacji polskiej inteligencji na Pomorzu — Niemcy zamordowali 600‐1,200 Polaków z Torunia i okolic (aresztowanych od 17.10.1939). Skazańców rozstrzeliwano w lesie nad uprzednio wykopanymi jamami grobowymi. By ukryć zbrodnię Niemcy w 1944 otworzyli niemal wszystkie doły grobowe, a spoczywające w nich zwłoki wydobyto i spalono. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23])

IL Fort VII Thorn: niem. „Internierungslager” (pl. „obóz internowania”) zorganizowany przez Niemców ok. 15.10.1939 w Toruniu, w zbudowanym w latach 1879‐1883 na planie pięciokąta forcie artyleryjskim Fort VII, ostatnim głównym forcie twierdzy toruńskiej. Początkowo zarządzany przez żołdaków Wehrmachtu, ale od 26.10.1939 przejęty przez członków ludobójczej niemieckiej paramilitarnej organizacji Volksdeutscher Selbstschutz. W ramach akcji «Intelligenzaktion», eksterminacji polskiej inteligencji Pomorza, przetrzymywano w nim polskich obywateli Torunia i okolic, mężczyzn i kobiet. Jednorazowo przetrzymywano od 700 do 1,500 osób, uznanych za „polskie elementy niepewne politycznie” — po 50‐80 więźniów w celach przeznaczonych dla 6‐12 osób. Razem przez obóz przejść miało ok. 3,000 Polaków. Osoby osadzone torturowano, fizycznie i psychicznie. Ponad 1,500 osób zostało rozstrzelanych w lasaach Barbarce i Przysiece. Resztę, ok. 600 osób, wywieziono w 01.1940 do obozu koncentracyjnego KL Stutthof. Pod koniec 01.1940 obóz przeniesiono przeniesiono do pobliskiego Fortu VIII, gdzie funkcjonował do 07.1940. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.08.10])

«Intelligenzaktion»: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), gdzie nosił miano «AB‐aktion». W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.10.04])

Reichsgau Danzig‐Westpreußen: Po polskiej klęsce w kampanii 09.1939, będącej rezultatem paktu Ribbentrop‐Mołotow i stanowiącej pierwszy etap II wojny światowej, i rozpoczęciu w części Polski okupacji niemieckiej (w drugiej, wschodniej części Polski rozpoczęła się okupacja rosyjska), Niemcy podzielili okupowane polskie terytorium na pięć głównych obszarów (i kilka mniejszych). Największy przekształcili w niem. Generalgouvernement (pl. Generalne Gubernatorstwo), przeznaczone wyłącznie dla Polaków i Żydów i stanowiące część tzw. niem. Großdeutschland (pl. Wielkie Niemcy). Dwa przyłączyli do już istniejących niemieckich prowincji. Z dwóch utworzyli odrębne nowe prowincje. Jednym z nich było Pomorze Nadwiślańskie, już 08.10.1939, dekretem przywódcy niemieckiego Adolfa Hitlera wcielone do Niemiec (formalnie zaczął obowiązywać 26.10.1939), a 02.11.1939 przekształcone w prowincję niem. Reichsgau Danzig‐Westpreußen (pl. Okręg Rzeszy Gdańsk‐Prusy Zachodnie), w której obowiązywać miało prawo państwa niemieckiego. Główną osią polityki nowej prowincji, której obszar Niemcy uznali za niem. „Ursprünglich Deutsche” (pl. „rdzennie niemieckie”), mimo iż ok. 85% jej mieszkańców stanowili Polacy, było niem. „Entpolonisierung” (pl. „odpolszczenie”), czyli przymusowa germanizacja. Ok. 60,000 Polaków zamordowano w 1939‐1940, w ramach niem. „Intelligenzaktion”, i.e. eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych, w ok. 432 miejscach skrytobójczych mordów — w tym ok. 220 polskich kapłanów katolickich. Drugie tyle zesłano do niemieckich obozów koncentracyjnych, skąd wróciło niewielu (aresztowano ponad 300 kapłanów, z których w obozach koncentracyjnych zginęło ok. 130). Wysiedlono ok. 124,000‐170,000, przy czym ok. 90,000 do niem. Generalgouvernement. Masowo zmuszano Polaków do podpisywania niemieckiej listy narodowościowej niem. Deutsche Volksliste (pl. folkslista) DVL. Dzieci polskie mogły się uczyć tylko po niemiecku. Zakazano używania języka polskiego podczas katolickich Mszy św., a także podczas spowiedzi. Konfiskowane polskie majątki ziemskie. By jeszcze bardziej ograniczyć liczbę ludności polskiej wysyłano Polaków na roboty przymusowe w głąb Niemiec. Pozostałych Polaków traktowano jako nisko wykwalifikowaną siłę roboczą, izolowano od Niemców i ściśle kontrolowano — legalnie spotykać mogli się najwyżej we trzech lub we troje, nawet we własnych mieszkaniach. Wielu wcielono do niemieckiej armii Wehrmacht. Po zakończeniu działań zbrojnych II wojny światowej nadzorca tej prowincji, niem. Reichsstatthalter (pl. Namiestnik Rzeszy) i niem. Gauleiter (pl. naczelnik okręgu) niemieckiej partii narodowo–socjalistycznej, Albert Maria Forster, został stracony. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2024.06.24])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

źródła

osobowe:
www.niedziela.diecezja.torun.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], groby.radaopwim.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.12.28], chojniczanin.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.12.09], niedziela.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.02.09]
bibliograficzne:
„Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821‐1920”, Henryk Mross, Pelplin, 1995
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
chojniczanin.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.12.09], potoruniu.blogspot.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30], gdansk.ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2020.10.02]