funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymsko-katolicki)
więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

diecezja łódzka
więcej na: archidiecezja.lodz.pl [dostęp: 2013.05.19]

data i miejsce śmierci

07.04.1944

Wesoła-Mysłowice
pow. Mysłowice miasto, woj. śląskie, Polska

alt. daty i miejsca śmierci

1944

szczegóły śmierci

Aresztowany w 11.1939. Przetrzymywany w obozie kocentracyjnym w Radogoszczu. Zwolniony w 01.1940. Ponownie aresztowany 08.03.1941 w związku z wpadką tajnej drukarni pisma narodowego „Pochodnia”. Przetrzymywany w więzieniu Sterling w Łodzi. Następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Posen (Fort VII). Wielokrotnie przesłuchiwany. Torturowany. 08.08.1941 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Zginął w podobozie Fürstengrube, filii obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, niewolniczo pracując w kopalni węgla dla niemieckiego koncernu IG Farbenindustrie.

przyczyna śmierci

eksterminacja: wycieńczenie i głód

sprawstwo

Niemcy

data i miejsce urodzenia

15.12.1893

Warszawa
pow. Warszawa miasto, woj. mazowieckie, Polska

prezbiterat (święcenia)/
ordynacja

1917

szczegóły posługi

1930–1939 — proboszcz {parafia: Gałków Duży, pw. Świętej Trójcy}
1924–1928 — proboszcz {parafia: Kołacinek, pw. Wszystkich Świętych}

inni związani szczegółami śmierci

BIELIŃSKI Wacław, BRZÓSKA Bogdan, JACOBI Ferdynand

miejsca zagłady
obozy (+ nr więźnia)

KL Auschwitz: Niemiecki obóz koncentracyjny (niem. Konzentrationslager) i obóz zagłady (niem. Vernichtungslager) KL Auschwitz w okolicy Oświęcimia, założony przez Niemców 27.01.1940 na ówczesnym terytorium Niemiec (najpierw w niem. Provinz Schlesien — Prowincji Śląsk; a od 1941 niem. Provinz Oberschlesien — Prowincja Górny Śląsk). KL Auschwitz był początkowo obozem głównie dla Polaków, od 1942 stał się miejscem zagłady europejskich Żydów. W skład kompleksu obozów koncentracyjnych KL Auschwitz wchodził znajdujący się zaraz obok obóz zagłady (niem. Vernichtungslager) KL Auschwitz II Birkenau, gdzie Niemcy zamordowali nawet do ponad miliona ludzi, głównie Żydów, w komorach gazowych. Przez KL Auschwitz przeszło ponad 400 kapłanów i osób zakonnych, z których ok. 40% zostało zamordowanych (większość z nich to Polacy). (więcej na: en.auschwitz.org.pl [dostęp: 2012.11.23], www.meczennicy.pelplin.pl [dostęp: 2013.07.06])

KL Posen: Niemiecki obóz Posen — Fort VII — założony ok. 10.10.1939 w Poznaniu do połowy 11.1939 funkcjonował formalnie jako obóz koncentracyjny (niem. Konzentrationslager) KL Posen, i takie określenie używane jest w Białej Księdze także dla późniejszego okresu działania obozu. Był pierwszym takim obozem założonym przez Niemców na ziemiach polskich — w przypadku Wielkopolski włączonych bezpośrednio do Niemiec. Już w 10.1939 w KL Posen Niemcy po raz pierwszy użyli gazu do mordowania ludności cywilnej, w szczególności pacjentów szpitali psychiatrycznych. Od 11.1939 obóz funkcjonował jako więzienie policji politycznej Gestapo oraz obóz przejściowy (niem. Übergangslager), przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych, takich jak KL Dachau czy KL Auschwitz. Od 28.05.1941 obóz został przemianowany na więzienie policyjne i korekcyjny obóz niewolniczej pracy (niem. Arbeitserziehungslager). W szczycie w obozie dokonywano od 7 do 9 egzekucji dziennie, masowo wieszano więźniów, część wyprowadzając także na egzekucje poza terenem obozu. Razem Niemcy zamordowali w KL Posen ok. 20 tys. mieszkańców Wielkopolski, w tym wielu przedstawicieli polskiej inteligencji, pacjentów i personel szpitali psychiatrycznych oraz kilkunastu kapłanów. Setki kapłanów katolickich przeszło przez obóz przed wysłaniem do obozów koncentracyjnych, głównie KL Dachau. Od 03.1943 rozpoczyna się okres przekształcenia obozu w zakłady przemysłowe (od 25.04.1944 — fabryka fimy Telefunken, produkująca radio dla łodzi podwodnych i samolotów). (więcej na: www.wmn.poznan.pl [dostęp: 2019.02.02], pl.wikipedia.org [dostęp: 2012.11.23])

Łódź (Sterling): Areszt śledczy i więzienie zarządzane przez Niemców w Łodzi, miejsce masowych mordów Polaków i Żydów. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

EtG Radegast: Obóz przesiedleńczy (na potrzeby niemieckiej „akcji” przesiedleńczej dla Polakó w 1939), później współfunkcjonujący z obozem przejściowym–koncentracyjnym (w czasie ludobójczej akcji Intelligenzaktion Litzmannstadt 1939‑40), wreszcie przekształcony w niem. Erweitertes Polizeigefängnis (pl. Rozszerzone Więzienie Policyjne), więzienie w Radogoszczy k. Łodzi, dla Polaków z okolic Łodzi. Przeszło przez nie prawdopodobnie ponad 40,000 osób. Dla osób duchownych był to obóz przejściowy przed wysłaniem do obozu koncentracyjnego KL Dachau.

Aresztowania 11.1939 (Łódź): Pierwsza po niemieckim najeżdzie na Polskę w 09.1939 fala aresztowań duchowieństwa głównie diecezji łódzkiej, w ramach Intelligenzaktion. Aresztowano wówczas i osadzono w obozie przejściowym w Radogoszczu ok. 32 księży w tym bpa Kazimierza Tomczaka. (więcej na: archidiecezja.lodz.pl [dostęp: 2021.05.06])

Intelligenzaktion: (pl. „akcja inteligencja”) — niemiecki program eksterminacji polskiej elity, głównie inteligencji, przeprowadzony od początku okupacji w 09.1939 do 04.1940, głównie na terenach przyłączonych bezpośrednio do Niemiec, ale także na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, gdzie nosił miano AB‑aktion. W pierwszej fazie, tuż po rozpoczęciu okupacji niemieckiej, realizowany pod nazwą niem. Unternehmen „Tannenberg” (pl. „operacja Tannenberg”) — w oparciu o opracowane przez jednostkę Zentralstelle II/P (Polen) niemieckiego Głównego Urzędu SD listy proskrypcyjne Polaków (niem. Sonderfahndungsbuch Polen), uznawanych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61,000 Polaków. Razem w trakcie tego ludobójstwa planowo i metodycznie zamordowano ok. 50 tys. nauczycieli, księży, przedstawicieli ziemiaństwa, wolnych zawodów, działaczy społecznych i politycznych oraz emerytowanych wojskowych. Kolejnych 50 tys. zesłano do obozów koncentracyjnych, gdzie przeżył tylko znikomy procent. (więcej na: archidiecezja.lodz.pl [dostęp: 2021.05.06], pl.wikipedia.org [dostęp: 2014.10.04])

Ribbentrop-Mołotow: Ludobójczy rosyjsko–niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. „Wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy–Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane Intelligenzaktion, w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko–niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.org [dostęp: 2015.09.30])

źródła

osobowe:
archidiecezja.lodz.pl [dostęp: 2021.05.06], dziwoszbogdan.republika.pl [dostęp: 2012.12.28], cybra.lodz.pl [dostęp: 2015.04.18]
oryginalnych zdjęć:
www.katedra.lodz.pl [dostęp: 2014.01.06]