funkcja

kapłan diecezjalny

wyznanie

Kościół łaciński (rzymskokatolicki) RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.09.21]

diecezja / prowincja

archidiecezja wileńskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2013.05.19]
archidiecezja mohylewskawięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2013.06.23]
ordynariat polowy Wojska Polskiego RKwięcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2014.12.20]

data i miejsce
śmierci

10.03.1943

Lidadziś: rej. Lida, obw. Grodno, Białoruś
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31]

szczegóły śmierci

przyczyna śmierci

zbiorowy mord

sprawstwo

Niemcy

miejsca i wydarzenia

Lida (mord)Kliknij by przejść do opisu, «Polenaktion» 1942Kliknij by przejść do opisu, Ribbentrop‐MołotowKliknij by przejść do opisu, Encykliki Piusa XIKliknij by przejść do opisu, Polski Oddział w OdessieKliknij by przejść do opisu

data i miejsce
urodzenia

22.05.1885

Skiersiedziś: ssow. Żołudek, rej. Szczuczyn, obw. Grodno, Białoruś
więcej na
be.wikipedia.org
[dostęp: 2022.01.06]

prezbiterat (święcenia)
ordynacja

18.05.1908 (Kownodziś: rej. Kowno miasto, okr. Kowno, Litwa
więcej na
pl.wikipedia.org
[dostęp: 2020.07.31])

szczegóły posługi

inni związani
szczegółami śmierci

AUGUSTYNOWICZKliknij by wyświetlić biogram Aleksander, BOBICZKliknij by wyświetlić biogram Ildefons, BOROWSKIKliknij by wyświetlić biogram Alfons, BUJARKliknij by wyświetlić biogram Józef, DOBROWOLSKIKliknij by wyświetlić biogram Stefan, ŁABANKliknij by wyświetlić biogram Wincenty, MROCZKOWSKIKliknij by wyświetlić biogram Lucjan, OŻAROWSKIKliknij by wyświetlić biogram Jerzy, STRZEŚNIEWSKIKliknij by wyświetlić biogram Wincenty, ŚNIEGOCKIKliknij by wyświetlić biogram Stefan, MOSIEWICZKliknij by wyświetlić biogram Roman, RODŹKOKliknij by wyświetlić biogram Wacław, ZUBKOWICZKliknij by wyświetlić biogram Stanisław

miejsca i wydarzenia
opisy

Lida (mord): W 06‐07.1942 Niemcy aresztowali w okolicach Lidy ok. 100 osób, w tym ok. 16 kapłanów katolickich. Wszystkich przetrzymywano w więzieniu w Lidzie. Część wypuszczono, część zginęła w więzieniu. 10.03.1943 w pobliskim lesie sosnowym, za strzelnicą koszar piechoty, Niemcy zamordowali 9 pozostałych kapłanów oraz 5 innych Polaków. (więcej na: www.archibial.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04], ipn.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2013.12.04])

«Polenaktion» 1942: Latem 1942 w okupowanym niem. Generalbezirk Weißruthenien (pl. Generalny Okręg Białoruś) — m.in. na Nowogródczyźnie — Niemcy przeprowadzili tzw. «Polenaktion»: określenie pochodzi od nazwy specjalnej rezolucji wydanej przez niemiecki Reichssicherheitshauptamt RSHA (pl. Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeczy). Akcja objęła m.in. usunięcie Polaków z aparatu cywilnego i policji okręgu i zastąpieniu ich Białorusinami. W jej ramach przeprowadzano m.in. deportacje Polaków na niewolnicze, przymusowe roboty do Niemiec. 26‐30.06.1942 natomiast we wszystkich powiatach okręgu, w dużej mierze w małych miasteczkach, aresztowano i następnie rozstrzelano ponad 1,000 przedstawicieli polskiej inteligencji. W okolicach Lidy aresztowano e.g. 16 polskich kapłanów. Zamordowano 5 kapłanów z dekanatów Głębokie i Postawy. Jednocześnie założono obóz koncentracyjny KL Koldichevo k. Baranowicz. Realizację tego ludobójczego przedsięwzięcia powierzono kolaboracyjnym białoruskim formacjom politycznym, administracyjnym — odpowiedzialnym m.in. za przygotowanie list proskrypcyjnych — i policyjnym, i.e. niem. Weißruthenische Hilfspolizei (pl. Białoruska Policja Pomocnicza), wspomaganym przez kolaborantów ukraińskich, litewskich, łotewskich oraz rosyjskich (RONA). Akcja skoordynowana była z likwidacją gett żydowskich na obszarze niem. Generalbezirk Weißruthenien.

Ribbentrop‐Mołotow: Ludobójczy rosyjsko‐niemiecki pakt przyjaźni między przywódcą rosyjskim Józefem Stalinem i niemieckim Adolfem Hitlerem, podpisany 23.08.1939 w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych Rosji — Wiaczesława Mołotowa — i Niemiec — Joachima von Ribbentropa — który sankcjonował i był bezpośrednią przyczyną niemieckiego i rosyjskiego najazdu na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej w 09.1939. W sensie politycznym pakt był próbą przywrócenia status quo ante sprzed 1914, z jednym wyjątkiem, a mianowicie „handlową” wymianą tzw. „Królestwa Polskiego”, wchodzącego w 1914 w skład Imperium Rosyjskiego, na Galicję Wschodnią (dzisiejszą zachodnią Ukrainę), w 1914 należącą do Imperium Austro‐Węgierskiego. Galicję, ze Lwowem, mieli przejąć Rosjanie, „Królestwo Polskie” — pod nazwą Generalnego Gubernatorstwa — Niemcy. Wybuchła w rezultacie „wojna była jedną z największych w historii klęsk i dramatów ludzkości, bo dwie ateistyczne i antychrześcijańskie ideologie: narodowego i międzynarodowego socjalizmu, odrzuciły Boga i Jego piąte przykazanie Dekalogu: Nie zabijaj!” (abp Stanisław Gądecki, 01.09.2019). Ustalenia paktu — wsparte zdradą formalnych sojuszników Polski, Francji i Niemiec, które 12.09.1939 na wspólnej konferencji w Abbeville, zdecydowały o nieudzielaniu pomocy zaatakowanej Polsce i niepodejmowaniu działań zbrojnych wobec Niemiec (co było złamaniem zobowiązań traktatowych z Polską) — zostały sprecyzowane 28.09.1939 w traktacie „o granicach i przyjaźni Niemcy‐Rosja”, podpisanym przez tych samych zbrodniarzy. Jednym z jego ustaleń było podzielenie się strefami wpływów w środkowej i wschodniej Europie oraz IV rozbiór Polski. W jednym z tajnych aneksów zapisano: „Obie strony nie będą tolerować na swych terytoriach jakiejkolwiek polskiej propagandy, która dotyczy terytoriów drugiej strony. Będą one tłumić na swych terytoriach wszelkie zaczątki takiej propagandy i informować się wzajemnie w odniesieniu do odpowiednich środków w tym celu”. Skutkiem porozumień była seria spotkań między ludobójczymi organizacjami — niemieckim Gestapo i rosyjskim NKWD, na których dyskutowano koordynację wysiłków w celu eksterminacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych (w Niemczech zwane «Intelligenzaktion», w Rosji przyjęła formę zbrodni katyńskiej). Skutkiem porozumień była śmierć setek tysięcy polskiej inteligencji, w tym tysięcy przedstawianych kapłanów, i dziesiątków milionów zwykłych ludzi. Skutki tej rosyjsko‐niemieckiej umowy trwały do 1989, a i dziś są odczuwalne. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2015.09.30])

Encykliki Piusa XI: Wobec powstania w Europie dwóch systemów totalitarnych, które zdawały się ze sobą konkurować, acz więcej było między nimi podobieństw niż sprzeczności, papież Pius XI wydał w 03.1937 (w ciągu 5 dni) dwie encykliki. W wydanej 14.03.1938 „Mit brennender Sorge” (pl. „Z palącą troską”) potępił narodowy socjalizm panujący w Niemczech. Pisał: „Kto idąc za wierzeniami starogermańsko — przedchrześcijańskimi, na miejsce Boga osobowego stawia różne nieosobowe fatum, ten przeczy mądrości Bożej i Opatrzności […], kto wynosi ponad skalę wartości ziemskie: rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, […] i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje się im bałwochwalczo, ten […] daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze”. 19.03.1937 wydał „Divini Redemptoris” (pl. „Boski Odkupiciel”), w której poddał krytyce komunizm rosyjski, materializm dialektyczny i teorię walki klas. Pisał: „Komunizm pozbawia człowieka wolności, a więc duchowej podstawy wszelkich norm życiowych. Odbiera osobie ludzkiej całą jej godność i wszelkie moralne oparcie, z którego pomocą mogłaby się przeciwstawić naporowi ślepych namiętności […] To nowa ewangelia, którą bolszewicki i bezbożny komunizm głosi jako orędzie zbawienia i odkupienia ludzkości”… Pius XI domagał się poddania stanowionego prawa ludzkiego naturalnemu prawu Bożemu, zalecał wcielanie w życie ideału państwa i społeczeństwa chrześcijańskiego, i wzywał katolików do oporu. Dwa lata później narodowo socjalistyczne Niemcy i komunistyczna Rosja porozumiały się i wywołały II wojnę światową. (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28], pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2023.05.28])

Polski Oddział w Odessie: Masowa egzekucja ok. 50‐400 osób (głównie Polaków, w tym ok. 15‐17 księży) przeprowadzona 13.07.1942 przez niem. Sonderkommando — kolaborującą z Niemcami specjalną jednostkę niem. Weißruthenische Hilfspolizei (pl. Białoruska Policja Pomocnicza). Mordu dokonano w lesie k. wsi Połonka, ok. 25 km na zachód od Baranowicz, przywożąc doń powiązanych drutami więźniów z obozu koncentracyjnego KL Kołdyczewo oraz więzienia w Baranowiczach. Prawd. stanowiła część niemieckiej akcji wymierzonej w polską inteligencję i obejmującej masowe wywózki na niewolnicze, przymusowe roboty do Niemiec, zwanej «Polenaktion». (więcej na: pl.wikipedia.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2022.01.06], genealogia.plewako.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.09.21])

źródła

osobowe:
www.bialystok.opoka.org.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], pawet.netKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2012.11.23], grodno.msz.gov.plKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09]
bibliograficzne:
„Martyrologia duchowieństwa archidiecezji wileńskiej 1939‐1945”, ks. Tadeusz Krahel, Białystok, 2017
pierwotnych (oryginalnych) zdjęć:
www.flickr.comKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2014.05.09], polska360.orgKliknij by spróbować wyświetlić stronę
[dostęp: 2022.01.06]