Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
inne (interaktywna mapa):
NIEZWYKŁE KRUCYFIKSY w POLSCE
ZNIEWAŻONY CHRYSTUS
lokalizacja: Międzylesie
inne (pełna lista):
Łącza do ilustracji związanych z wydarzeniem/znakiem:
Międzylesie (niem. Schönwiese, czyli pl. „Piękna Łąka”), wieś oddalona o 6 km od Dobrego Miasta i 32 km od Olsztyna, została lokowana — czyli założona — 5.xii.1346 r., na prawie chełmińskim, przez pierwszego biskupa warmińskiego z nominacji papieskiej, Hermana z Pragi (1280 Praga – 1349, Orneta).
Zasadźcą (łac. locator), czyli człowiekiem odpowiedzialnym za założenie wsi, stworzenie miejsc do prowadzenia handlu oraz sprowadzanie niezbędnych fachowców, był niejaki Senderus. Ciekawe, czy ów nieznany bliżej zasadźca nie stał się pierwowzorem postaci Senderusa, Niemca z Malborka, mówiącego po polsku, przygodnego handlarza, sprzedającego odpusty i relikwie, z powieści „Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza (1846, Wola Okrzejska – 1916, Vevey) — przez dłuższy czas towarzyszącemu bohaterowi powieści, Zbyszkowi z Bogdańca, i pomagającemu mu w odzyskaniu ukochanej Danusi?
W każdym razie Sanderus musiał wykonać swoje zadanie poprawnie, skoro wieś przetrwała kolejne zawieruchy dziejowe i prawie dwieście lat później, 24.vi.1531 r., dokument lokacyjny wsi został potwierdzony przez biskupa warmińskiego Maurycego Ferbera (1471, Gdańsk – 1537, Lidzbark Warmiński).
I pewnie wieś zapisałaby się w historii ledwie petitem, i być może Sienkiewicz nie natrafiłby na nazwisko Senderus i uwiecznił je w swych „Krzyżakach”, gdyby nie incydent, który miał mieć miejsce w XVIII w. Przekazy ludowe głoszą mianowicie, że wówczas:
„W 1713 roku […] kilku młodzieńców spędziło święta Bożego Narodzenia wśród rozpusty i pijatyk. Trzeci dzień także postanowili zakończyć zabawą. Udali się na poszukiwanie grajka, a napotkawszy w Międzylesiu krzyż na drzewie, zabrali go ze soba do pobliskiej karczmy.
Tam zbeszcześcili go i sprofanowali, tańcząc z nim, dając dziewczętom do całowania i wypowiadając przy tym obraźliwe słowa.
Poinformowany o tym biskup Teodor Potocki wezwał ich przed sąd. Chłopców skazano na karę śmierci, natomiast karczmarz miał zapłacić 1000 grzywien kary i na własny koszt na miejscu zbrodni wybudować kaplicę […]
Do małej kapliczki wstawiono znieważony krucyfiks, aby udostępnić go do publicznej adoracji”ks. Andrzej Kopiczko (ur. 1958, Rutki Nowe).
Kamień węgielny tej pierwszej kaplicy, powstałej na miejscu wspomnianej karczmy w akcie ekspiacji, poświęcił 21.viii.1722 r. wspomniany w opowieści bp Teodor Andrzej Potocki (1664, Moskwa – 1738, Warszawa), ordynariusz diecezji warmińskiej. Rok później, 18.iv.1723 r., ten późniejszy Prymas Polski konsekrował ją pw. Znalezienia Krzyża Świętego.
Szybko stała się centrum licznych pielgrzymek. Zanotowano liczne niewytłumaczalne przypadki nagłych ozdrowień…
Postanowiono więc pobudować kościół.
Świątynia — jako kościół filialny parafii pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Orzechowie — powstała z przebudowy oryginalnej kaplicy, z zachowaniem części starych murów, postawiona została w latach 1752‑1753. W ołtarzu głównym umieszczono XVII–wieczny, znieważony wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego…
Wnętrze świątyni pw. Krzyża Świętego i Matki Boskiej Bolesnej, w tym jej ołtarz, o charakterze barokowo–klasycznym, wykonane zostało w latach 1779‑80, w większości w warsztacie niejakiego Krystiana Bernarda (niem. Christian Bernhard) Schmidta (1734–1784) w Reszlu.
Konsekrował go 3.ix.1775 r. kolejny ordynariusz warmiński, bp Ignacy Krasicki (1735, Dubieck –1801, Berlin), słynny poeta, „książę poetów polskich”…
Odtąd Międzylesie stało się jednym z głównych miejsc pielgrzymkowych Warmii.
W okolicy kościoła powstało też szereg dodatkowych kapliczek. Kilka z nich otacza samą świątynię. Kapliczki, niegdyś połączone między sobą krytym gankiem, przypominać miały pątnikom o haniebnym czynie sprzed lat…
Trzy inne znajdują się przy drodze z Międzylesia do Dobrego Miasta. Legenda głosi, że ustawione miały być w miejscach, w których kazańcy prowadzeni do Dobrego Miasta, gdzie kat miał uczynić swą powinność, otrzymywać mieli — po drodze — karę chłosty i co jakiś czas upadali na ziemię. Inna wersja podaje, że każda z nich oznacza miejsce, gdzie trzej sprawcy mieli być po kolei linczowani…
Pielgrzymki do Znieważonego Krucyfiksu trwały nieprzerwanie do 1945 r., gdy miejscowość — po ucieczce Niemców z Prus, Warmii i Mazur przed rosyjską ofensywą — prawie zniknęła z map i przewodników…
Dziś świątynia, z dwoma! zegarami słonecznymi, podniesiona jest do rangi sanktuarium pw. Krzyża Świętego, ale dawnej sławy nie odzyskała…
Uroczyście obchodzone są w niej święta Znalezienia Krzyża Świętego (3.v) oraz Podwyższenia Krzyża Świętego (27.ix).
Popatrzmy na krótki film o odnalezieniu Krzyża Prawdziwego (po angielsku):
Adres:
Kościół filialny pw. Krzyża Świętego
Międzylesie
Orzechowo 28
11-040 Dobre Miasto
Mapa dojazdu:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich: