Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
inne (interaktywna mapa):
NIEZWYKŁE KRUCYFIKSY w POLSCE
KRZYŻ św. JADWIGI
lokalizacja: Kraków
inne (pełna lista):
Łącza do ilustracji związanych z wydarzeniem/znakiem:
We wschodnim ramieniu ambitu, czyli obejścia obok prezbiterium, królewskiej katedry pw. św. Stanisława, biskupa i męczennika, i św. Wacława — na wzgórzu Wawelu w Krakowie, obok zakrystii, znajduje się barokowy ołtarz. Wykonany w latach 1743‑5 z czarnego marmuru, według projektu Franciszka (wł. Francesco) Placidiego (ok. 1710‑5, Rzym – 1782, Kozienice), włoskiego architekta i rzeźbiarza, stanowi artystyczną ramę dla znajdującej się w jego centrum niezwykłej relikwii - krucyfiksu, pochodzącego z końca XIV w., zwanego Krzyżem św. królowej Jadwigi Andegaweńskiej (1373‑4, Buda – 1399, Kraków)…
Jego historia nierozłącznie związana jest z początkami panowania dynastii Jagiellońskiej na tronie Rzeczypospolitej.
Po śmierci Ludwika Węgierskiego (1326, Wyszegrad – 1382, Trnawa) przez prawie dwa lata na polskim tronie krakowskim trwał wakat. Wreszcze w 1384 r., w Radomsku, na drugim już „elekcyjnym” zjeździe szlachty, dokonano wyboru córki Ludwika, jedenastoletniej wówczas Jadwigi Andegaweńskiej, na nową władczynię Polski.
Jesienią nowa monarchini przybyła do Krakowa. 16.x.1384 r. została koronowana przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę (1320‑1388) na króla Polski. Warto zwrócić na to uwagę — miało to miejsce dokładnie 594 lata przed 16.x.1978 r., gdy papieżem wybrany został św. Karol kard. Wojtyła (1920, Wadowice – 2005, Watykan) przyjmując imiona Jana Pawła II!
Mimo że Jadwiga była małoletnia to nie powołano oficjalnego regenta, bowiem „wszystko co mówiła lub czyniła znamionowało sędziwego wieku powagę”, jak napisał później wielki kronikarz, kanonik krakowski, arcybiskup–nominat lwowski, Jan Długosz (1415, Brzeźnica – 1480, Kraków).
Swoją szlachetnością i dobrocią szybko zdobyła serca poddanych, stając się ich ukochaną monarchinią.
Przyjeżdżając do Polski Jadwiga przywiozła ze sobą z Węgier m.in. niezwykły Czarny Krucyfiks, z lipowego drewna, wykonany zapewne albo na Węgrzech albo w Pradze Czeskiej.
To przed tym Krucyfiksem miała klękać kilkunastoletnia królowa przed podjęciem najważniejszych życiowych — osobistych i dla polskiej monarchii — decyzji.
Prosiła Chrystusa o dobrą radę i wsparcie. Przed Nim wypowiadała swoje rozterki i wątpliwości. Wszak jej rękę obiecano w dzieciństwie Wilhelmowi Habsburgowi (ok. 1370, Wiedeń – 1406, Wiedeń) - a panowie krakowscy mieli zupełnie inne plany! Chcąc związać Polskę z Litwą ofiarowali polską koronę wielkiemu księciu litewskiemu Jagielle (ok. 1362 – 1434, Gródek), który wraz ze swoim państwem miał w zamian przyjąć chrzest…
Jan Długosz pisał — choć to pewnie legenda — że zrozpaczona młodziutka królowa próbowała nawet wyrąbać toporem bramę wawelską, by uciec do Wilhelma, na Śląsk…
Wiadomo, że o radę i mądrość Jadwiga zwróciła się do Tego, który wszystko wie — na kolanach ukorzyła się przed Chrystusem z Czarnego Krucyfiksu. I pewnego razu Zbawiciel przemówić miał do niej z krzyża i nakłonić do poślubienia Jagiełły.
Scenariusz filmu „Jadwiga Andegaweńska”, autorstwa Krzysztofa Zanussiego (ur. 1939, Warszawa), tak opisuje niezwykłą scenę:
„[…] w mroku majaczyła uniesiona w ekstazie twarz Jadwigi. Patrzyła w górę, na krucyfiks.
Jej twarz rozświetlała się, jakby nagle padły na nią promienie słońca, zabłysło nadzwyczajne światło i królowa usłyszała od Chrystusa: «Jadwigo, ratuj Litwę», słowa wyznaczające cel jej królowania (Litwa była bowiem ostatnim pogańskim krajem Europy) […]
Jednocześnie strażnik na wieży zamku, widząc światło w oknach katedry, zaczął bić w dzwon na trwogę. […] brat zakonny sprzątał popiół i śmiecie przed jutrznią. Wymieniał świece. Ze zdumieniem zobaczył, że te blisko krzyża stopiły się w nocy od jakiegoś żaru i tak przywarły do lichtarzy, że trzeba je ostrzem podważać”…
Według innej wersji Chrystus miał do niej rzec: «Czyń co widzisz!», czyli odwołać się do wolnej woli człowieka i cnoty mądrości, przypominając pouczenie św. Pawła: ‘Albowiem nie dał nam Bóg ducha bojaźni, ale mocy i miłości, i trzeźwego myślenia’2 Tym 1, 7…
Jadwiga posłuchała. Jadwiga odwołała się do rozumu. I do „Miłości, która jest większa niż jakakolwiek ludzka miłość”św. Jan Paweł II, patrz poniżej. Unię z Litwą, w Krewie 14.viii.1385 r., zawarto a Jagiełło przyjął wraz z Litwą chrzest przybierając imię Władysława. Trzy dni po chrzcie 18.ii.1386 r. królowa zawarła w katedrze wawelskiej związek małżeński z Władysławem II Jagiełłą.
Król, opierając się na duchowieństwie polskim, w 1387 r. przeprowadził chrystianizację Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sam przetłumaczył wówczas dla swojego ludu Modlitwę Pańską i Skład Apostolski…
Na pamiątkę owego objawienia ok. 1500 r. w predelli — czyli podstawie — ołtarza Krzyża królowej Jadwigi katedry wawelskiej wyryto i pokryto złotem napis, po łacinie: „Ten Zbawiciel, Pan nasz Jezus Chrystus, przybity do krzyża, przemówił, jak głosi tradycja naszych przodków, […] do Jadwigi Królowej Polski […]” (łac. „Hoc Salvatoris Nostri Iesu Christi Cruci affixi effigie […] Colloquium Fecit Cut maiorum habet tradition […] Hedvige Poloniæ Regina”).
Jadwigę szczególnym nabożeństwem darzył św. Karol kard. Wojtyła. Dlatego zaraz po wyborze, już 31.v.1979 r., beatyfikował ją przez zatwierdzenie kultu. Kilka dni później, podczas pierwszej, niezapomnianej pielgrzymki do Ojczyzny, 10.vi.1979 r., składając w mensie ołtarza relikwie Jadwigi, pod Czarnym Krucyfiksem, tak opiewał dylemat Jadwigi:
„W Krzyżu ‘poznaliśmy miłość’1 J 3, 16, tę miłość aż ‘do końca’. Tę miłość, którą cały Kościół w Polsce rozważa w dniach Kongresu Eucharystycznego.
Tę miłość, którą Jadwiga, błogosławiona nasza królowa, poznała tu: przy tym krzyżu.
Bądź pozdrowiony krzyżu wawelski, krzyżu Jadwigi!
Jesteśmy złączeni z tą naszą wielką monarchinią właśnie przez ten wawelski krzyż, pod którym obecnie zostały złożone relikwie Błogosławionej. Mają one tutaj sprawować jakby ciągłą, milczącą liturgię podniesienia krzyża. Podniesienie relikwii królowej Jadwigi — podniesienie przez krzyż.
Tu, na tym miejscu, Jadwiga poznała, jaką władzę ma Ukrzyżowany «na niebie i na ziemi». Poznała wiarą. Poznała sercem. Objawiła jej się tutaj Miłość, która jest większa niż jakakolwiek ludzka miłość.
Na krzyżu Chrystus ‘oddał za nas życie swoje’1 J 3, 16. […]
Czy ty także, młoda królowo Polski, Andegawenko, nie powinnaś ‘oddać życia za braci’?
Jadwigo, ty jeszcze nie umiłowałaś ‘aż do końca’. Kres twojej miłości leży dalej, poza granicami tego, co tutaj, na zamek wawelski, na polski tron, przyniosło twoje dziewczęce serce.
Kres twojej miłości leży dalej. Bóg cię postawił w pośrodku ludów i narodów. Powołał cię, abyś ogarnęła swym sercem ich losy, ich dążenia, ich zmagania. Abyś odgadła Boże zamiary w stosunku do Polski, do Litwy, do ziem ruskich.
Chrystus, którego krzyżowa agonia została utrwalona w wawelskim krucyfiksie, to Ten sam, który powiedział do apostołów: »Idźcie na cały świat, nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego«por. Mt 28, 19.
Powiedział, sięgając do kresu czasów. Sięgając poprzez dzieje ludów i narodów. Powiedział w mocy tej miłości, która idzie z każdym człowiekiem przez dzieje — aż do końca.
Jadwigo, odpowiedz tej miłości!”
Odpowiedziała. A papież uzupełniał:
„Wiele skarbów kryje w sobie katedra wawelska. Dane mi było przez szereg lat być jej gospodarzem i pierwszym sługą. Wśród tych skarbów krzyż królowej Jadwigi pozostaje miejscem szczególnego świadectwa.
Strzeżcie tego skarbu w sposób szczególny, tak jak strzegły pokolenia. […]”
Przy krzyżu Jadwigi, którego tło stanowi srebrna trybowana blacha z połowy XVII w., który okrywa ciemna tiulowa krepa, św. Jan Paweł II kolejny raz uklęknął dziesięć lat później, 8.vi.1997 r., gdy dokonał kanonizacji Jadwigi. Mówił wówczas:
„Miłość jest największa. […] ‘Poznaliśmy miłość po tym, że On, [Chrystus], oddał za nas życie swoje’por. 1 J 3, 16. Dlatego też my również winniśmy ‘oddawać życie za braci’por. tamże […]
My dzisiaj, wsłuchując się w słowa apostołów, pragniemy ci powiedzieć — tobie, nasza święta królowo — że pojęłaś jak mało kto tę Chrystusową i apostolską naukę. Nieraz klękałaś u stóp wawelskiego krucyfiksu, aby uczyć się takiej ofiarnej miłości od Chrystusa samego. I nauczyłaś się jej. Potrafiłaś swoim życiem dowieść, że miłość jest największa. […]
Od Chrystusa wawelskiego, przy tym czarnym krucyfiksie, do którego pielgrzymują krakowianie co roku w Wielki Piątek, nauczyłaś się, Jadwigo Królowo, dawać życie za braci. Twoja głęboka mądrość i szeroka aktywność płynęły z kontemplacji — z osobistej więzi z Ukrzyżowanym. Contemplatio et vita activa (pl. kontemplacja i aktywne życie) tu zyskiwały słuszną równowagę. Dlatego nigdy nie utraciłaś tej »najlepszej cząstki«por. Łk 10, 42 — obecności Chrystusa. Dziś chcemy razem z tobą, Jadwigo, uklęknąć u stóp wawelskiego krzyża, aby usłyszeć echo tej lekcji miłości, której ty słuchałaś. Od ciebie chcemy się uczyć, jak ją wypełniać w naszych czasach […]”
Strzegąc skarbu św. Jadwigi, jak sobie życzył św. Jan Paweł II, wpatrując się w Ukrzyżowanego, wsłuchujmy się w „echo tej lekcji miłości, której […] słuchała” św. Jadwiga, i którą — już Jadwigi ostatnią — tak sobie wyobrażał poeta:
Żegnaj Krzyżu Wawelski,
przyjacielu najtkliwszy
i ja się już z życiem rozstaję.
Po raz ostatni słuchasz królewskiej modlitwy
i po raz ostatni Pan mi rękę podaje.
Od tej pory już będę z Tobą Chryste stale,
gdy ze świata odejdę bramą Twego Krzyża.
A że cierpiałam z Tobą przez życie wytrwale
czuję teraz ulgę,
gdy Ty się przybliżasz.
Żegnaj Krzyżu Wawelski
ból w szczęście się zmienia
dzięki tajemnej mocy
mocy odkupienia.
Żegnaj Krzyżu,
Ty jesteś mądrością i mocą.
Rozum Twa moc wspiera,
myśl w słońcu się mieni
pięknem wyobraźni poznawania świata
we Wszechświata Twego wiecznej akademii.
Byłam,
gdzie Ty byłeś.
Choć niedoskonale.
Cofałam się,
wracałam tak jak każdy człowiek.
Mój Krzyżu Wawelski widzę Cię już w chwale,
a Ciebie Jezu ujrzę po zamknięciu powiek.
Nie umiałam pomóc wszystkim,
co boleją,
nie wiem,
czy ulżyłam mej córki konaniu.
Ale Ty byłeś zawsze z wieczną swą nadzieją.
Bądź pozdrowiony,
Krzyżu,
bramo Zmartwychwstania.
Marek Skwarnicki — „Żegnaj, Krzyżu Wawelski”
Wsłuchujmy się jak ci, którzy codziennie rano, przy ołtarzu Krzyża św. Jadwigi, przed jej relikwiami, uczestniczą we Mszy św. wotywnej o królowej Jadwidze.
Odbyjmy wirtualny spacer po krakowskiej katedrze:
Popatrzmy na film o grobach królewskich w katedrze wawelskiej:
Obejrzyjmy też film o św. Jadwidze:
Pochylmy się również nad dwoma homiliami Ojca św. Jana Pawła II:
Adres:
Parafia Archikatedralna pw. św. Stanisława, biskupa i męczennika, i św. Wacława
Wawel 3
31-001 Kraków
Mapa dojazdu:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich: