DROGA KRZYŻOWA

Droga Krzyżowa to nabożeństwo nawiązujące do przejścia Pana Jezusa od pretorium Piłata na wzgórze Golgoty.

Męka rozważana jest w 14 symbolicznych stacjach. Pismo Święte nie zawiera dokładnej trasy Drogi Krzyżowej, a tylko 9 spośród 14 stacji ma swą pod­stawę w ewangelicznych opisach męki Pańskiej.

Już pierwsi chrześcijanie otaczali czcią te święte miejsca w Jerozolimie…

Po śmierci Jezusa drzewo krzyża Chrystusowego razem z dwoma pozostałymi zrzucono z Golgoty i zasypano ziemią.

Trzy wieki później cesarz Konstantyn I Wielki (272, Nisz – 337, Ancyrona) nawrócił się i zezwolił na wyznawanie wiary chrześcijańskiej. Jego matka, cesarzowa św. Hele­na (ok. 255, Drepanum l. Nisz – ok. 328, Nikomedia), udała się do Jerozolimy, gdzie odnalazła 3 krzyże. Początkowo jednak nikt nie wiedział, na którym z nich umarł Chrystus. Wówczas biskup Jerozolimy św. Makary (ur. III w. – ok. 335) nakazał podać kolejno każdy z trzech krzyży pewnej ciężko chorej kobiecie. Gdy dotknęła pierwszego - nic się nie stało. Podobnie przy drugim. Jednak kiedy jej palce spoczęły na trzecim, nastąpiła niezwykła przemiana: kobieta odzyskała siły i została cudownie uzdrowiona. W ten sposób rozpoznano właściwy krzyż.

Św. Helena podzieliła krzyż na trzy części, aby ofiarować je głównym ówczesnym ośrodkom chrześcijaństwa: Jerozolimie, Rzymowi i Konstantynopolowi. Z czasem krzyż podzielono na wiele drobnych części. W Polsce cząstki relikwii posiadają m.in. kościół dominikanów w Lublinie, Sanktuarium Krzyża Świętego w Górach Świętokrzyskich, katedra na Wawelu w Krakowie, kościół św. Krzyża w Warszawie, a także świątynia kalwaryjska w Pakości.

Pielgrzymi udający się do Jerozolimy już wtedy pragnęli nie tylko oglądać miejsca, po których chodził Zbawiciel, nie wystarczała im sama kontemplacja — chcieli czynnie uczestniczyć w przeżyciach Jezusa. Już w IV w. istniał w Jerozolimie obchód miejsc Męki w Niedzielę Palmową i w noc z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek. Cześć dla Męki Pańskiej wzrosło niepomiernie po zdobyciu Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 roku. Pątnicy starali się odnaleźć miejsca i sceny Pasji. Kolejność nawiedzania miejsc Męki nie była jeszcze ustalona. Dopiero franciszkanie, którzy w 1320 roku objęli opiekę nad Ziemią Świętą nadali procesjom ramy organizacyjne.

Pierwsza Kalwaria powstała w latach 1405-1420 w południowej Hiszpanii. Założył ją dominikanin, bł. Alwarez (Alwar) z Kordoby (hiszp. Álvaro de Córdoba) (ok. 1360, Lizbona l. Kordoba – 1430, Kordoba) w górach Sierra Morena. Ale do rozszerzenia się nabożeństwa Drogi Krzyżowej przyczynił się najbardziej Holender, Christian Kruik van Adrichem (łac. Christianus Crucius Adrichomius) (1533, Delft – 1585, Kolonia), przełożony klasztoru św. Barbary w Delft. Ułożył on, w dziele „Teatr Ziemi Świętej”^{Kolonia, 1590} (łac. „Theatrum Terrae Sanctae”), cykl Drogi Krzyżowej w 12 stacjach wraz z komentarzem. Nabożeństwo Drogi krzyżowej w jego układzie rozszerzyło się pod koniec XVI wieku na całą Europę.

Następne Kalwarie stanowiły coraz większe obiekty sakralne, np. Kalwaria w Plougastel w Bretanii miała 200 kaplic i figur. W Niderlandach zakładano je nie tylko w otwartym terenie, ale także w kościołach, krużgankach klasztornych i na cmentarzach. Najgorliwszym propagatorem Drogi Krzyżowej był franciszkanin św. Leonard z Porto Maurizio (1676, Porto Maurizio – 1751, Rzym). Wzniósł na terenie Italii 572 Drogi Krzyżowe. Jedna z najsłynniejszych znajduje się w rzymskim Koloseum. Założył ją na prośbę św. Leonarda ówczesny papież Benedykt XIV (1675, Bolonia – 1758, Rzym).

Początkowo liczba stacji Drogi Krzyżowej pozostawała nie ustalona — było ich 7, 9, 12, 18, itd.; różnie lokowano też punkt wyjścia nabożeństwa (Wieczernik, Ogrójec, pałac Piłata). Po dodaniu w XVII wieku dwóch ostatnich stacji: zdjęcia z krzyża i złożenia do grobu, Droga Krzyżowa uzyskała ostateczny kształt, znany nam dzisiaj.

Kalwarie w Polsce pojawiły się na początku XVII wieku. Pierwsza, największa i najwspanialsza, Kalwaria Zebrzydowska została założona przez Mikołaja Zebrzydowskiego (1553, Kraków – 1620, Kalwaria Zebrzydowska), wojewodę krakowskiego, byłego marszałka wielkiego koronnego, w 1604 roku. Rozbudowa obiektu trwała ponad sto lat i prowadziło ją kilka pokoleń Zebrzydowskich. Od 1609 roku rozpoczęto odgrywać Misterium Męki Pańskiej.

Niedługo po Zebrzydowskiej powstały następne kalwarie:

• Pakoska w Pakości — na ziemi darowanej przez ówczesnego biskupa pomocniczego warmińskiego Michała Erazma Działyńskiego (zm. 1657, Kamieniec Podolski);
• Jerozolima Kaszubska w Wejherowie — założona przez Jakuba Wejhera (1609-1657), wojewodę malborskiego;
• Pacławska — założona przez Andrzeja Maksymiliana Fredrę (ok. 1620, k. Przemyśla – 1679, Przemyśl), ówczesnego kasztelana lwowskiego; i
• Jerozolima Dolnośląska w Wambierzycach — założona przez Daniela Paschazjusza von Osterberg (1634, Opawa – 1711, Wambierzyce), właściciela wsi Wambierzyce.

Do dzisiaj są to największe i najbardziej rozbudowane pod względem sakralnym i widowiskowym obiekty tego typu w Polsce.

Obecnie w Polsce istnieje ponad 50 kalwarii…

(źródła: www.mbkp.info, liturgia.wiara.pl)

NASZE DROGI KRZYŻOWE

Teksty:

• BURYŁA, Wacław, ks.
• ESCRIVÁ, Josemaría, św.
• KABATA, Zbigniew „Bobo”
• KATOLO, Artur Jerzy, ks.
• RATZINGER, Józef, kard.: 2005, Koloseum, Rzym
• SKARGA, Piotr
• WĘGRZYN, Kazimierz: „Polska Droga Krzyżowa”
• WOJTYŁA, Karol, kard.: 1976, Watykan
• WYSZYŃSKI, Stefan, kard.: „Do pracowników pióra”, 1959
• ZANZUCCHI, Danilo i Anna
• ZIEMIANIN, Adam

Filmiki:

• Jasnogórska Droga Krzyżowa w Sanktuarium, 16.iv.2011
• Jasnogórska Droga Krzyżowa na Murach, 13.xi.2010