Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
św. ANASTAZJA z SIRMIUM
(? - ok. 303/4, Sirmium? Palmarola?)
męczennica
patronka: męczennników, tkaczy, wdów
wspomożycielka: w chorobach bólu głowy i piersi
wspomnienie: 25 grudnia
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętą:
Św. Anastazja cieszy się unikalną pozycją w liturgii naszego Kościoła, wspominana jest bowiem w pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia. W dawnych czasach drugą Mszę św. – w dniu narodzin Pana Jezusa! - odprawiano właśnie ku Jej czci. Znaczenie Anastazji podkreślał fakt, iż pod koniec V w. jej imię zostało włączone w rzymski kanon Mszy św. (jako jednej z siedmiu, oprócz Najświętszej Maryi Panny, niewiast).
Jej życiorys, oprócz faktu męczeńskiej śmierci, jest znany tylko ze źródeł pochodzących z wieków późniejszych, zawierających - na poły legendarne - relacje i opowiadania. Pozwólmy sobie wszelako na przytoczenie jednej z nich, czy może fragmentów szeregu legend, które powstały w VI w. i później, i które - acz niezbyt wiarogodne - zawierają zapewne wiele elementów prawdy o Anastazji.
Według jednej z nich, zwanej „Passio”, Anastazja miała być córką senatora rzymskiego, łac. vir illustris (senatora znaczniejszego), poganina Praetextatusa. Jej matką miała być chrześcijanka, św. Fausta (lub Flavia) z Sirmium.
Matka miała potajemnie ochrzcić córkę i oddać – ukrywając i ten akt przez mężem – chrześcijaninowi Chryzogonowi (Chrysogonus) na nauczanie.
Wydana miała zostać za mąż za Publiusa, bogatego poganina, ale pod pretekstem wymyślonej choroby zachować miała dziewictwo.
Były to lata wielkich prześladowań chrześcijan za cesarza Dioklecjana. Anastazja pomagała współwyznawcom, jak umiała. Przebierać się miała za żebraczkę i odwiedzać więzienia, przepłacać strażników i leczyć cierpiących, dokarmiać głodnych, wyznawców Pana Jezusa.
Mąż dowiedział się o tymi i zaczął się nad Anastazją znęcać. Traktował ją jak niewolnicę. Zamknął w rzymskim domu. To sprawiło, iż rozpocząć miała bogatą korespondencję z – wtedy już byłym – nauczycielem i wychowawcą, Chryzogonem (w listach ów miał m.in. przepowiedzieć śmierć Publiusa).
I rzeczywiście, „uwolnienie” z aresztu domowego miało przyjść, gdy Publius - udając się z poselstwem do Persji - utopił się w morzu… Anastazja rozpoczęła rozdawać swój majątek ubogim…
W czasie największej fali prześladowań ok. 303 r. aresztowany został również, jako chrześcijanin, jej duchowy przewodnik, Chryzogon. W listach pisanych z więzienia pocieszał ciężko przeżywającą aresztowanie nauczyciela Anastazję. Wkrótce Chryzogon, dziś uznawany za świętego, stanął przed sądem cesarskim w Aquilei, został skazany na śmierć i ścięty…
Anastazja, która za aresztowanym Chryzogonem udała się do Aquilei, miała mu towarzyszyć – acz z oddali - do końca.
Z Aquilei udała się do Sirmium (dziś Sremska Mitrovica w Serbii), przez pewien czas stolicy prowincji rzymskiej Illyricum, by odwiedzić przebywających tam chrześcijan i krewnych matki. Po drodze spotykała się w napotkanych miastach z wiernymi, lecząc ich i wspomagając, odwiedzała więzienia…
Miała przyjaźnić się i być świadkiem męczeńskiej śmierci świętych Agape, Ireny i Chionii…
Po dotarciu do Sirmium została aresztowana i wtrącona do więzienia. Odmówiła wyrzeczenia się wiary i oddania pokłonu bożkom pogańskim…
Skazano ją – a było to prawdopodobnie 303/4 r. - na śmierć.
Zanim dokonano egzekucji poddawano ją rozlicznym torturom. Morzono głodem. Próbowano utopić wysyłając w podziurawionej łodzi na wartką rzekę Sawę. Na nic. W końcu miano ją spalić rozpinając na czterech palach nad paleniskiem. Być może jeszcze żyła, gdy ją chowano…
Jej ciało – ponoć nienaruszone przez ogień – kobieta o imieniu Apollinaria miała przenieść i pochować w sadzie swego domu (później przekształconego w bazylikę). I to w niej pamięć męczennicy o imieniu Anastazja przetrwała kolejne stulecia.
Istnieje wiele innych, niekiedy sprzecznych, wersji historii życia Anastazji. Jedna z nich, na przykład, podaje wyspę Palmarola na Morzu Śródziemnym, między Rzymem a Neapolem, jako miejsce śmierci Anastazji. Miała by być tam sprowadzona, po skazaniu, z Sirmium, i wraz z 270 innymi męczennikami (w tym 70 kobietami) umęczona. W jeszcze innej miałaby być siostrą późniejszego cesarza, Konstantyna…
Być może w historii i postaci św. Anastazji zlały się dwie, albo i więcej, rzeczywiście żyjące postaci…
W czasie patriarchatu Gennadiusa (lata 458-471) relikwie Anastazji przeniesione miały być do Konstantynopola i złożone w kościele zwanym odtąd „Anastasis”.
Wiadomo, że niedługo potem w Rzymie istniał kościół o nazwie łac. „titulus Anastasix”. Nie jest jasne, czy kościół był poświęcony Zmartwychwstaniu (gr. „Anastasis”) Chrystusa, czy też poświęcony był jakiejś rzymskiej matronie o imieniu Anastazja. W każdym razie kościół, znajdujący się w centrum Rzymu (tuż nad Circus Maximus), obejmujący swym zasięgiem Palatyn, gdzie znajdował się dwór cesarski - co czyniło go trzecim pod względem znaczenia kościołem w Rzymie, po bazylikach św. Jana na Lateranie i Santa Maria Maggiore - sięgnął do kultu św. Anastazji z Dalmacji w Konstantynopolu.
I wkrótce kościół ów uzyskał rozszerzenie tytułu, jednoznacznie wskazujące na związek z Anastazją: łac. „titulus sanctae Anastasiae”.
W latach późniejszych głowa i dłoń św. Anastazji miały być przeniesione do klasztoru św. Anastazji Obrończyni przed Truciznami w pobliżu prawosławnego kompleksu klasztornego na górze Atos w Grecji…
Jeszcze później św. Donat z Zadaru przeniósł pozostałą część relikwii z Konstantynopola do katedry imienia św. Anastazji w Zadarze (obecnie Chorwacja). Do dziś znajduje się tam Jej sarkofag…
W kościele prawosławnym czczona jest jako Wielka Męczennica, obrończyni przed truciznami (gr. Pharmakolytria). W kościele katolickim czczona jest jako egzorcystka i lekarka, wspomożycielka w chorobach bólu głowy i piersi…
O żywotności kultu św. Anastazji w kościele prawosławnym świadczą m.in. międzynarodowej konferencje Jej poświęcone (trzecia odbyła się w zerwcu 2010 r, w Sankt Petersburgu), oraz wielość dzieł sztuki ciągle Jej dedykowanych (patrz strona konferencji).
Popatrzymy na krótki film o kościele św. Anastazji w Weronie:
Mapa obejmująca Sirmium (Sremską Mitrovicę) i Palmarolę, dwie lokalizacje wymieniane najczęściej jako miejsce męczeństwa Anastazji:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
angielskich:
niemieckich:
norweskich:
rosyjskich:
włoskich: