Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
ANTONINA Józefa FABJAN
1907, Malo Lipje – ✟ 1941, Goražde
męczennica
patronka: Słowenii, Zgromadzenia Córek Bożej Miłości
wspomnienie: 15 grudnia
wszyscy nasi święci
tutaj
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych z błogosławioną:
Józefa (słoweń. Jožefa) Fabjan urodziła się 23.i.1907 r. w Malo Lipje, małej wiosce w powiecie Dolna Kraina (słoweń. Dolenjska) w Słowenii, należącej wówczas do monarchii Austro–Węgierskiej.
Była trzecim z pięciorga dzieci Jana (słoweń. Janez) i Józefy (słoweń. Jožefa) z domu Kralj. Miała jeszcze troje przyrodniego rodzeństwa z pierwszego małżeństwa ojca.
Sakrament chrztu św. przyjęła prawd. w kościółku pw. św. Marcina w sąsiedniej, oddalonej o ok. 1 km, wsi Veliko Lipje, należącym wówczas do parafii pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie w wiosce Hinje, ok. 6 km od Malo Lipje.
Ojciec zmarł, gdy miała 4 lata, natomiast matka — która po śmierci męża sama opiekowała się dużą rodziną — gdy miała lat 11. Stała się ofiarą pandemii grypy w latach 1918–9, zwanej „hiszpanką”, która objęła ok. 500 milionów ludzi, ok. ⅓ ówczesnej światowej populacji, i pochłonęła od 50 do 100 mln ofiar śmiertelnych na całym świecie. Sieroty opieką objęła wówczas rodzina — Józefa odtąd wychowywała się u jednej z ciotek, siostry matki, pobożnej Marii (słoweń. Marija) Poznik.
9.iv.1929 r. — za zgodą i wsparciem wychowującej ją ciotki i idąc w ślady jednej z krewnych — pojawiła się w Sarajewie, stolicy Bośni i Herzegowiny, należącej wówczas — po rozpadzie Austro–Węgier — do Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, czyli Królestwa Jugosławii, u bram klasztoru Zgromadzenia Córek Bożej Miłości (łac. Congregatio Filiarum Divinae Caritatis – FDC), założonego w 1868 r. w Wiedniu przez Franciszkę (niem. Franziska) Lechner (1833, Edling – 1894, Breitenfurt bei Wien). W oparciu o tzw. regułę św. Augustyna, opracowaną przez św. Aureliusza Augustyna (łac. Aurelius Augustinus) z Hippony (354, Tagasta – 430, Hippona), która regulowała tryb życia zakonnego, Zgromadzenie prowadziło działalność charytatywno–wychowawczą, opiekując się głównie młodzieżą żeńską przybywającą ze wsi do wielkich miast w poszukiwaniu pracy. W tzw. Zakładach lub Instytutach Maryi dziewczęta były bezpłatnie przygotowywane do życia zawodowego — w owych czasach głównie do zawodu służącej. Ponadto prowadzono nauczanie i wychowywanie dzieci i młodzieży na poziomie elementarnym i średnim.
Znalazła się w gronie m.in. 46 innych Słowenek, które w tym roku wstąpiły do Zgromadzenia. Część z nich znalazła się w Sarajewie, gdzie siostry posługiwały już od 1882 r.…
Po okresie postulatu (łac. postulare) 19.iii.1930 r. Józefa założyła zakonne szaty, przyjęła imię Marii Antoniny (słoweń. Marija Antonija) i rozpoczęła nowicjat,
W czasie drugiego roku nowicjatu jedną z jej wychowawców była s. Maria Berchmana, z którą później dzielić miała koronę męczeństwa…
19.iii.1932 r. złożyła pierwsze czasowe śluby.
Posługiwała w konwencie „Betania” (słoweń. Betanija) w Sarajewie, nazwanym na pamiątkę domu św. Łazarza, św. Marty i św. Marii w palestyńskiej Betanii. Później w Zakładzie „Wieś Antoniego” (chor. „Antunovac”) miasteczku Ilidža, ok. 10 km od centrum Sarajewo, i z powrotem w Sarajewie, w ośrodku Betania. Pracowała w gospodarstwie, pracując w pralni i opiekując się m.in. bydłem i ogrodem zakonnym.
W związku z dość słabym zdrowiem 16.ix.1936 r., po operacji, przeniesiona została jednak do miasteczka Pale k. Sarajewa (dziś dzielnica tego miasta), gdzie Zgromadzenie prowadziło dwupiętrowy dom–instytut, zwanym „Domem Maryi”, zakupiony w 1911 r. na potrzeby wakacyjne i opieki nad chorymi współsiostrami…
Tam 28.viii.1937 r. złożyła śluby wieczyste i tam już pozostała…
Była szanowaną współsiostrą, spokojną, pokorną i posłuszną. „Nigdy nie słyszano, by krytykowała przełożoną lub jakąkolwiek inną siostrę” — wspominała po latach jedna ze współsióstr…
Często też powtarzać miała słowa usłyszane kiedyś od ciotki Marii, która ją wychowywała: „Tym, co czynią zło, przeciwstaw dobro”…
Królestwo Jugosławii, czyli Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, początkowo pozostało na uboczu rozpoczętej najazdem niemieckim i rosyjskim na Polskę w ix.1939 r. II wojny światowej. Ale 6.iv.1941 r. zaatakowana i szybko podbita przez Niemcy. Z kraju wyjechał król Piotr II Karadziordziewić (1923, Belgrad – 1970, Denver).
Bośnię najeźdźcy włączyli do tzw. Niepodległego Państwa Chorwackiego (chor. Nezavisna Država Hrvatska – NDH), zarządzanego przez faszystowski ruch Ustaszy (chor. Ustaša) i wspieranego przez okupanta niemieckiego. Walkę podjęli wówczas Serbowie, rojalistyczni partyzanci Królewskiego Wojska Jugosłowiańskiego w Ojczyźnie (serb. Kraljevska Jugoslovenska Vojska u Otadžbini), czyli serbscy czetnicy. Przerodziła się ona wszelako bardzo szybko w zmagania z wspieraną przez Rosję komunistyczną partyzantką Józefa Broz (serb. Јосип Броз) Tito (1892, Kumrovec – 1980, Lublana) oraz wojskami ustaszy. Owa w zasadzie wojna domowa miała miejsce głównie w górzystych regionach Bośni i Herzegowiny. W jej trakcie czetnicy niejednokrotnie współpracowali z okupacyjnymi niemieckimi wojskami, nie uchylalając się od przeprowadzania czystek etnicznych, szczególnie nakierowanych przeciw katolikomi i muzułmanom.
W xii.1941 r. wschodnią część Bośni, opanowali czetnicy. Goražde, niewielkie miasteczko w Bośni i Hercegowinie, oddalone o ok. 80 km na wschód od Sarajewa, przejęli — na mocy porozumienia z włoskim dowódcą miejscowego garnizonu, niejakim ppłk Castagnieri — 1.xii.1941 r.
Natychmiast rozpoczęły się masakry miejscowej ludności.
Oddziały czetników posunęły się też w stronę Sarajewa i dotarły do Pale.
Tam 11.xii.1941 r. wieczorem obrabowały i spaliły „Dom Maryi”. Po kilkunastu godzinach pięć sióstr — dwie Słowenki s. Marię Antoninę, s. Marię Kresencję (słoweń. Krizina) Bojanc (1885, Zbure – 1941, Goražde), dwie Chorwatki s. Marię Julię (chor. Jula) Ivanišević (1893, Godinjak – 1941, Goražde), s. Marię Bernadetę Banja (1912, Veliki Grđevac – 1941, Goražde) i najstarszą z nich, Austriaczkę s. Marię Berchmanę Leidenix (1865, Wiedeń – 1941, Pale), zmuszono do marszu w kierunku Goražde.
Aresztowania uniknął ks. Franciszek Ksawery (słoweń. Franc Ksaver) Meško, który padł ofiarą, wraz z 300 innymi kapłanami, niemieckich wysiedleń w Słowenii i w x.1941 r, przyjęty został przez siostry. Dzięki temu w ostatnich miesiącach mogły codziennie uczestniczyć we Mszy św. odprawianej w „Domu Maryi” przez ks. Meška. Dzięki niemu i napisanej przez niego książce można było później poznać szczegóły męczeństwa sióstr…
Był ranek 12.xii.1941 r.. Rozpoczęła się długa, krzyżowa droga zakonnic Zgromadzenia Córek Bożej Miłości — Goražde od Pale dzieli ponad 65 km górzystego, trudnego terenu — w mrozie ponoć dochodzącym do ‑20o–‑25o i głębokim śniegu.
Po pierwszym nocnym postoju w przysiółku Careve Vode k. wioski Ćemanovići wyruszono do wioski Sjetlina, gdzie zaplanowano drugi postój. Tam najstarsza z sióstr, 76‑letnia s. Maria Berchmana, była już tak wyczerpana, że oddzielono ją od reszty i pozostawiono w wiosce…
Pozostałe wyruszyły w dalszą drogę. Po czterech dniach marszu, 15.xii.1941 r., dotarły do końca krzyżowej drogi, do Goražde.
Lokalnym dowódcą czetników w Bośni był Jezdimir Dangić (serb. Јездимир Дангић) (1897, Srebrenica – 1947, Sarajewo), którego późniejsze losy — po schwytaniu przez Niemców — splotły się przedziwnie z polskimi drogami. Został mianowicie uwięziony w mieście Stryj, znajdującym się wówczas w niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (pl. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich), czyli pseudo–państewku zorganizowanym przez Niemców w okupowanej Polsce, zwanym w skrócie Generalnym Gubernatorstwem, w podobozie obozu dla podoficerów i szeregowym Stalag 325 (niem. Stammlager), z główną siedzibą w okolicach Rawy Ruskiej. Uciekł z niego w 1943 r. i ukrywał się okupowanej Polsce. W 1944 r. wziął udział, po stronie polskiej niepodległościowej Armii Krajowej AK, w Powstaniu Warszawskim. Po nadejściu Rosjan został aresztowany i przekazany do Jugosławii, gdzie został przez komunistów Tito stracony.
Po przybyciu siostry umieszczono na drugim piętrze wojskowego baraku…
Wieczorem tego samego dnia do pokoju, po obfitym posiłku, wpadło kilku pijanych czetników. Zamiar był oczywisty — zbiorowy gwałt…
Siostry, broniąc się, wyskoczyły przez okno, skierowane na przepływającą przez miasteczko rzekę Drinę, na bruk. Czetnicy wybiegli przed barak i widząc ranne, prawd. pokaleczone i połamane zakonnice brutalnie dobili je bagnetami i nożami. Zadźgali je na śmierć…
Świadkowie słyszeli niewieście głosy wzywające „Jezusa”, „Maryję” i „św. Józefa”…
Ciała pijani czetnicy zepchnęli na pokrywający brzeg Driny lód.
Następnego dnia ciała, za pomocą długich kijów, zepchnięto do niezamarzniętej części rzeki. Popłynęły w dół, wśród wielu zwłok, ofiar rzezi tych dni, w kierunku Morza Czarnego…
Ukrzyżowane ciała zakonnic oprawcy złożyli do ich grobu…
s. Maria Berchmana Leidenix zamordowana została kilka dni później.
Wszystkie zostały beatyfikowane 24.ix.2011 r. w Sarajewie, z woli papieża Benedykta XVI (1927, Marktl), przez Anioła (wł. Angelo) kard. Amato (ur. 1938, Molfetta), prefekta Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych (łac. Congregatio de Causis Sanctorum), w gronie swych 4 współsióstr, zwanych odtąd Drińskimi męczennicami.
Kard. Amato mówił wówczas:
„Te męczennice, te siostry są nosicielkami — pozwolę sobie na takie określenie — ‘silnych cnót’, takich jak odwaga, dobroć, czystość. Cnoty owe, by przetrwać w cierpieniu — acz w nadziei i miłości — wymagają bowiem silnej wiary i silnej woli. Taką naukę pozostawiły Kościołowi Bośni i Hercegowiny, całemu Kościołowi, męczennice drińskie […]
Te męczennice uczą, że w historii istnieje wieczna walka między Bogiem, źródłem życia, i wrogami Boga, starym wężem, źródłem nienawiści i śmierci. Te pięć konsekrowanych sióstr, dziś beatyfikowanych, ukazuje nam, że zło można zwalczać nawet gołymi rękoma — za pomocą tylko silnej wiary. Można zło pokonać, chociażby i narażając się na ciosy, ale nie ustępując przed groźbami […]
Męczennicy umierają, ale żyją kwitnąc kwiatem pełnego człowieczeństwa. Ich reakcją na piekło [niemieckich] obozów koncentracyjnych, [rosyjskiego] Gułagu, [chińskiego] laogai, reakcją na wojny, jest nadzieja na raj, pokój między narodami, braterską współpracę”…
Antonina i jej współsiostry, drińskie męczennice, zginęły na swym krzyżu, ale „żyją kwitnąc kwiatem pełnego człowieczeństwa” i ukazują nam wszystkich, iż zaiste jest nadzieja na raj…
Popatrzmy na etiudkę o bł. Anoninie Fabjan (z tekstem w j. bośniackim):
Popatrzmy też na kilka innych etiudek i filmików o drińskich męczennicach:
- (po chorwacku):
- (po bośniacku):
- (po chorwacku):
- (po chorwacku):
- (po chorwacku):
Popatrzmy też na film z beatyfikacji drińskich męczennic:
- (po chorwacku):
Popatrzmy na mapę życia błogosławionej:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
angielskich:
słoweńskich:
norweskich: