40 męczenników Anglii i Walii
tutaj

136 męczenników reformacji angielskiej
tutaj

św. JAN JONES
ok. 1530, Clynnog Fawr – ✟ 1598, Londyn
męczennik

patron: Walii

wspomnienie: 12 lipca

wszyscy nasi święci
tutaj

Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętym:

Jan (ang. John) Jones (zwany też Jan Buckley, Jan Griffith) pochodził z majętnej i wpływowej walijskiej rodziny, która po schizmie króla angielskiego Henryka VIII Tudora (1491, Greenwich – 1547, Londyn) pozostała wierna Kościołowi (za odmowę uczestnictwa w nabożeństwach kościoła anglikańskiego byli formalnie karani finansowo — zwano ich ang. recusant). Urodził się ok. 1530 r. w wiosce Clynnog Fawr, w walijskim hrabstwie Caernarvonshire (dziś część hrabstwa Gwynedd).

Jeszcze w młodości wstąpił do franciszkańskiego klasztoru w Greenwich. Opuścił go w 1559 r., gdy Elżbieta I Tudor (1533, Greenwich – 1603, Richmond), jednym ze swoich pierwszych aktów jak królowa, rozwiązała wszystkie pozostałe na wyspach brytyjskich klasztory. Udał się wtedy na kontynent i przyjął święcenia w Pontoise (albo w Rheims) we Francji — ponoć przybrał wtedy zakonne imię Godfrey.

Niewiele wiadomo o kolejnych jego losach. Istnieją przypuszczenia, że powrócił do Anglii i Walii, i tam sprawował przez wiele lat swoją posługę, ukrywając się pod wieloma nazwiskami i unikając aresztowań przez nieustannie tropiących „papistów” agentów Elżbiety I. Prawdopodobnie ok. 1582 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu Marshalsea w Londynie, skąd zwolniony został ok. 1585 r. za kaucją. Musiał pochodzić z dość bogatej rodziny, skoro po ponownym aresztowaniu osadzony miał być w Wisbeach — więzieniu dla majętniejszych więźniów. Opuścił je w 1590 r.

Drogi życia zaprowadziły go do Rzymu, gdzie przebywał w klasztorze franciszkanów-obserwantów Ara Coeli. W Rzymie też w 1591 r. przeniósł się do gałęzi franciszkańskiej Reformatów, niesiony ideałami ścisłej zgodności z regułą zakonną.

Tam też poprosił o pozwolenie udania się ponownie na misje do Anglii. Udzielono mu go i, po uzyskaniu specjalnego błogosławieństwa papieża Klemensa VIII (1536, Fano – 1605, Rzym), w 1592 r. przybył do Londynu.

Na początku zatrzymał się w domu jezuity Jana Gerarda, często udzielającego gościny przybywającym z kontynentu misjonarzom, który później, na początku XVII w., opublikował książkę o życiu katolików w elżbietańskiej Anglii…

Po paru miesiącach Jan, pod nazwiskiem Godfreya Maurice, udał się na prowincję i rozpoczął potajemną (oficjalnie istnienie zakonów — a co za tym idzie działalność misyjna — było zabronione) pracę w różnych częściach kraju. Odprawiał Msze św w prywatnych domach, niósł Chrystusa potrzebującym i umierającym, udzielał Sakramentów. Jednym z jego uczniów był św. Jan Rigby, który powrócił do Kościoła i poniósł śmierć męczeńską za wiarę w 1600 r.…

Już po kilku latach Jana wybrano prowincjałem franciszkańskim w Anglii.

W 1596 r. głównemu hyclowi elżbietańskiemu, niejakiemu Ryszardowi Topcliffe’owi, doniesiono, iż o. Jones odprawił Mszę św., co było prawnie zabronione, w domu znanych katolików. Choć akurat to oskarżenie było fałszywe (owi katolicy w danym momencie byli przetrzymywani w więzieniu) jednakże franciszkanina aresztowano.

Natychmiast zaczęto go torturować próbując wymusić obciążające zeznania. Próbowano wyciągnąć informacje o innych ukrywających się kapłanach. Nikogo nie wydał.

Biczowano go. Topcliffe zawiózł go do swego domu (otrzymał unikalne — w Anglii, a być może i na świecie — przyzwolenie na przesłuchiwanie więźniów we własnej posiadłości!) i tam, w piwnicy, dokonywał wymyślnych tortur.

Jan z wielką pokorą i męstwem znosił cierpienia…

Uwięziono go zatem w słynnym więzieniu Tower w Londynie i przez dwa lata przetrzymywano bez procesu. Dopiero w 1598 r. postawiono przed sądem. Akt oskarżenia głosił, iż: „w pierwszym roku panowania Jej wysokości królowej Elżbiety (1558 r.) uciekł za granicę, przez Rzym został wyświęcony na kapłana, a później — wbrew prawu — powrócił do Anglii”.

W trakcie procesu Jan przyznawał: „Jestem franciszkaninem i kapłanem Chrystusa. Powróciłem do Anglii, aby jak najwięcej dusz pozyskać dla Jezusa. Jeśli jest to przestępstwem, to sam oskarżam się pierwszy i jestem gotów oddać moje życie za wiarę katolicką i za prawdę o prymacie biskupa rzymskiego”.

„Udowodniono” mu zdradę stanu i skazano na śmierć poprzez „powieszenie, rozcinanie i ćwiartowanie” (ang. „to be hanged, drawn and quartered”). Słysząc wyrok padł na kolana i głośno podziękował Bogu za łaskę męczeństwa…

Były to już czasy, gdy barbarzyństwo publicznych egzekucji, które miały miejsce od dziesięcioleci, przez cały okres panowania Elżbiety I, przestało być nowością, dlatego zaplanowano ją na wszesne godziny ranne. Wyznaczono na nią Londyn, w miejscu od niepamiętnych czasów zwanym St. Thomas’s Watering (pl. Studnia św. Tomasza), na skrzyżowaniu starej, rzymskiej jeszcze drogi wyjazdowej z Londynu z inną starożytną drogą przecinającą Anglię i Walię, ulicą Watling Street. Mimo wczesnych godzin na placu zgromadził się tłum.

12.vii.1598 r. Jana zawleczono na miejsce kaźni. Ale kat, zerwany ze snu, ponoć zapomniał wziąć sznur ze sobą. Gdy go naprędce poszukiwano — trwało to około godziny — Jan, stojąc już na szafocie zwrócił się do zgromadzonych i oświadczył, iż „w ciągu całego życia nigdy nie powiedziałem, ani nawet nie pomyślałem, złego słowa o królowej i moim kraju. Przeciwnie — codziennie modliłem się za nich […] Umieram za wiarę”, i „nie jestem winny żadnego politycznego przewinienia”. Oświadczenie przyjęto milcząco, z niejaką sympatią. Gdy pojawiła się katowska lina szybko więc przystąpiono do wymierzenia kary.

Jana powieszono. Nieprzytomnego zdjęto ze stryczka, po czym rozcięto mu pierś skąd kat wyrwał mu serce pokazując je tlumowi: „Oto serce zdrajcy!”, wrzasnął. Następnie ciało męczennika poćwiartowano a szczątki wetknięto — zgodnie z życzeniem monarchini — na przydrożne słupy. Głowa została wystawiona na kiju przy katedrze w Southwark (dziś dzielnica Londynu)…

Bezimienni katolicy, którzy próbowali zdjąć i zachować szczątki męczennika, zostali aresztowani i osadzeni w więzieniu… Ale część relikwii (ręka) dotarły w końcu do klasztoru franciszkanów konwentualnych w Pontoise, gdzie Jan wiele lat wcześniej przyjął święcenia.

Błogosławionym ogłosił go Pius XI (1857, Desio – 1939, Watykan) 15.xii.1929 r., natomiast świętym, jako  jednego z 40 męczenników angielskich i walijskich, Paweł VI (1897, Concesio – 1978, Castel Gandolfo) 25.x.1970 r.

Popatrzmy też na trzy filmiki o angielskich męczennikach (z angielskimi napisami):

• Z komentarzem bł. Jana Henryka Newmana:
  
• „Ostatnia droga” — filmik o pilegrzymce z więzienia Tower na miejsce straceń w Tyburn:
  
• komentarz o męczennikach:
  

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• franciszkanie.pl

angielskich:

• Catholic Encyclopedia
• Wikipedia.en
• Hagiography Circle
• Welsh Saints and Martrys
• „Franciscans and the Protestant revolution in England”, Francis Borgia Steck, 1920
• SQPN

włoskich:

• Santi e Beati