bł. JAN conor o'mahony CORNELIUS
(1557, Bodmin - 1594, Dorchester)
męczennik

patron: zakonu jezuitów, hrabstwa Dorset

wspomnienie: 4 lipca

wszyscy nasi święci >>

Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych z błogosławionym:

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Jan (ang. John) Conor O'Mahony urodził się w 1557 r. w Bodmin, w angielskim hrabstwie Kornwalii, gdzie jego rodzice Gerwazy (ang. Gervaise) Cornelius i Maria (ang. Maud lub Mary), z domu Buckingham – Irlandczycy, spokrewnieni ze znaną rodziną O'Mahon – posługiwali w majątku Sir Jana (ang. John) Arundell (ok. 1527, Lanherne – 1590, Isleworth) z Lanherne. Według niektórych źródeł ojciec Jana miał być kominiarzem…

Arystokratyczna rodzina Arundell z Lenherne w czasach króla Henryka VIII Tudora (1491, Greenwich – 1547, Londyn), i później, pozostała wierna Kościołowi Katolickiemu. Sir Jan – już za panowania protestanckiej Elżbiety I Tudor (1533, Greenwich – 1603, Richmond), zainteresował się irlandzkim chłopcem i wysłał go na studia do Oxford, na tamtejszy uniwersytet. Jan wstąpił nań – do kolegium (ang. college) Exeter - pod zlatynizowaną formą nazwiska, Cornelius, bowiem jego rodowe wskazywać mogło jednoznacznie na irlandzkie pochodzenie, a za tym szło podejrzenie o dochowanie wierności wierze katolickiej.

Ok. 1578 r. Jan opuścił Oxford – być może uciekł będąc, jako podejrzany o sympatie katolickie, z kolegium Exeter wyrzuconym – i udał się do Reims, gdzie znajdowało się katolickie seminarium, niedawno przeniesione z Douai, gdzie od 1561 r. funkcjonowało jak tzw. Kolegium Angielskie (ang. English College). Po dwóch latach przeniósł się do Rzymu, gdzie w 1579 r. zostało otwarte – dzięki staraniom Wilhelma (ang. William) Allena (1532, Rossal – 1594, Rzym), późniejszego kardynała - nowe seminarium, także zwane Angielskim Kolegium (ang. English College).

Tu kontynuował dalsze studia teologiczne. 10.x.1581 r. przyjął święcenia diakońskie, a niedługo potem, zgodnie z ustaloną w kolegium tradycją, 26.xii.1581 r., w dniu wspomnienia pierwszego męczennika św. Szczepana, dane mu było nauczać przed Ojcem św., Grzegorzem XIII (1502, Bolonia – 1585, Rzym). Określić miał wtedy rzymskie Angielskie Kolegium jako „papieskie seminarium męczenników”…

Tu także, w Rzymie, w 1583 r., przyjął święcenia kapłańskie, po czym w ix.1583 r., został wysłany jako misjonarz do Anglii. Rok później angielski parlament wydał ustawę, na mocy której bycie wyświęconym kapłanem Kościoła Katolickiego uznane zostało za zdradę pierwszego stopnia (ang. high treason), natomiast pomaganie kapłanom – zdradę poślednią (ang. low treason). Ustawa ta była niejako uzupełnieniem tzw. Aktu o Zwierzchnictwie (ang. Act of Supremacy) z 1558 r. i wynikającej z niego Przysięgi Zwierzchności (ang. Oath of Supremacy), mocą których każda osoba obejmująca jakikolwiek urząd publiczny lub kościelny (później objęła także członków Parlamentu oraz studentów uniwersyteckich) musiała składać przysięgę aktualnemu monarsze jako Głowie Kościoła Anglikańskiego. Od 1562 r., od ogłoszenia kolejnego aktu, Aktu Zwierzchności Korony (ang. Supremacy of Crown Act), powtórna odmowa złożenia Przysięgi Zwierzchności traktowana była jako akt zdrady…

W latach 1580-tych za postawienie kapłanowi katolickiemu kufla piwa groziła kara śmierci…

Jan przez prawie 10 lat posługiwał – cały czas w ukryciu, używając oprócz Cornelius także innego nazwiska, Mohun lub Moone - tym, którzy pozostali wierni Kościołowi, choć groziła za to śmierć. Sam ćwiczył umartwianie się, medytację, ale jednocześnie wykazywał się dużą aktywnością w głoszeniu wiary, rozprowadzaniu książek katolickich, stając się – w kręgach katolickich – uznanym egzorcystą…

Był m.in. kapelanem rodziny wspomnianego Sir Jana Arundell, który w latach 1585-90 był kilkukrotnie aresztowany (w więzieniach Tower w Londynie i Ely Palace – dziś już nieistniejącej siedzibie biskupów Ely w Londynie), m.in. za odmowę uczestnictwa w nabożeństwach anglikańskich, i zmarł w 1591 r. Do jego śmierci często uczestniczył w wyjazdach Sir Jana, wspomagając go duchowo, a potem dalej posługiwał w majątkach jego żony, Anny (ang. Anne) Arundell, z domu Stourton…

I właśnie w jednym z zamków rodziny Arundell, Chideock Castle, który przez lata służył jako przystań dla angielskiego „podziemnego” kościoła, w którym dalej – mimo zakazu – odprawiano Msze św. dla lokalnych wieśniaków, został zdradzony przez jednego ze służących dworu. Służący wskazał miejsce ukrycia kapłana, w specjalnej skrytce (ang. priest hole). Angielscy katolicy budowali je – nieraz bardzo przemyślnie – w swoich domach i ukrywali w nich kapłanów. Nawet najbardziej dokładne rewizje i przeszukania, które przeprowadzali urzędnicy królewscy – a było ich bardzo dużo – nie mogły wykryć owych miejsc. Szczególnym kunsztem w ich budowie wykazał się Mikołaj (ang. Nicholas) Owen (zm. 1606, Tower/Londyn), jezuita, zamordowany w 1606 r. w więzieniu Tower, który w 1970 r. został kanonizowany przez Pawła VI (1897, Concesio – 1978, Castel Gandolfo), jako jeden z 40 męczenników Anglii i Walii…

Na skutek tej zdrady Jan 24.iv.1594 r. został, po sześciu godzinach przeszukań, aresztowany przez szeryfa hrabstwa Dorset, Jerzego (ang. George) Trencharda (ok. 1548 – 1630, Lytchett Matravers)…

Gdy odprowadzano go, pod eskortą, do więzienia, po drodze napotkano niejakiego Tomasza (ang. Thomas) Bosgrave, siostrzeńca nieżyjącego już wówczas Sir Jana Arundell. Ów, zauważywszy iż aresztowany kapłan był bez kapelusza oddał mu swój własny, mówiąc:

„Cześć, która przynależna jest Twojej posłudze, nie dozwala, by wolno mi było patrzeć na Ciebie bez nakrycia głowy”;

po czym … sam został aresztowany!

Podobny los spotkał dwóch służących rodziny Arundell, Jana (ang. John) - albo Terencjusza (ang. Terence) - Carey i Patryka (ang. Patrick) Salmon, rodowitych Irlandczyków z Dublina.

Więźniów zawiedziono do siedziby szeryfa w miejscowości Dorchester. Tam zebrał się tłum i zaczął lżyć aresztowanych, kościół i religię katolicką. Szeryf początkowo przyglądał się temu widowisku biernie, ale gdy odpowiedzi aresztowanych zamykały usta oskarżycielom, nie znajdującym adekwatnych argumentów, przerwał je brutalnie. Ponoć jednym z dyskutujących (mogło to mieć miejsce trochę później, podczas odprowadzania Jana do Londynu) był znany późniejszy podróżnik i pisarz, faworyt Elżbiety I, Walter Raleigh (ok. 1554 – 1618, Westminster/Londyn)…

Z Dorchester Jan został wysłany do Londynu, gdzie stanął przed Lordem Wielkim Skarbnikiem (ang. Lord Treasurer) – był nim wówczas Wilhelm (ang. William) Cecil, 1^szy baron Burghley (1520, Bourne – 1598, Londyn); anglikańskim arcybiskupem Canterbury – był nim wówczas Jan (ang. John) Whitgift (ok. 1530 – 1604, Lambeth), oraz innymi prominentnymi członkami anglikańskiej władzy, należącymi do Tajnej Rady Anglii (ang. Privy Council of England)

Próbowano – działo się to w więzieniu Marshalsea (dziś część Londynu) - zmusić go do wyjawienia osób, które udzielały mu schronienia, które mu pomagały. Najpierw werbalnie, a gdy to się nie udało, torturami, rozciągając go na tzw. madejowym łożu (ang. rack)…

Londyńskie więzienia – i nie tylko londyńskie - nie należały w owych czasach do łagodnych. Jezuita, o. Jan Gerrard (1564 – 1637, Rzym), który w 1597 r. uciekł z więzienia Tower, opisał szczegółowo stosowane wobec niego tortury – a było ich wiele…

Jan nie załamał się i nikogo nie wydał…

W więzieniu Marshalsea w jakiś sposób zetknął się z członkami Towarzystwa Jezusowego (łac. Societas Iesu - SI) – jezuitami, i złożył na ich ręce przysięgi jezuickie. Już wcześniej bowiem kontaktował się z Henrykiem (ang. Henry) Garnetem (1555 – 1606, St. Paul’s, Londyn), który m.in. do 1984 r. wykładał w Angielskim Kolegium w Rzymie hebraistykę, metafizykę i matematykę, w czasie, gdy studiował tam Jan, a od 1586 r. – od powrotu do Anglii – był tajnym przełożonym ukrywających się tamtejszych jezuitów. Jan miał oddać się pod jego duchowe kierownictwo…

Po pewnym czasie zawieziono go z powrotem do Dorchester. Tam 2.vii.1594 r. został, wraz z trzema aresztowanymi razem z nim współwyznawcami, skazany na śmierć, przez „powieszenie, wypatroszenie i poćwiartowanie (ang. hanged, drawn and quartered).

Skazano go z dwóch artykułów: ponieważ był katolickim kapłanem oraz ponieważ nielegalnie powrócił do Anglii - a to stanowiło w oczach prawa akt zdrady.

Pozostałych: Tomasza Bosgrave, Jana Carey i Patryka Salmon, skazano za pomaganie osobie, o której wiedzieli, że był katolickim kapłanem. Mogli się od wyroku wywinąć: trzeba było tylko wyrzec się wiary katolickiej i złożyć Przysięgę Zwierzchności. Odmówili…

4.vii.1594 r. pierwszy na szafot wstąpił Jan Carey. Pocałował sznur i powiedział: „O bezcenny kołnierzu!”, po czym publicznie wyznał swą wiarę…

Patryk Salmon przed egzekucją błagał zgromadzonych gapiów, by powrócili na łono prawdziwej wiary, za którą on i jego towarzysze oddawali życie…

Następny był Tomasz Bosgrave, który w ostatnim słowie, w pięknej mowie, opowiedział o swojej wierze…

Ostatni umarł Jan Cornelius. Pocałował deski szafotu słowami św. Andrzeja „O krzyżu, tak bardzo upragniony!”

„O najpiękniejszy krzyżu, na którym zawisło ciało Chrystusa!
Prześwięty krzyżu, tak bardzo upragniony, kochany głęboko, ciągle szukany,
i wreszcie przygotowany dla mego serca, które tak długo na ciebie czekało.
Weź mnie, o krzyżu!
Przygarnij mnie.
Uwolnij mnie z życia wśród ludzi.
Przyprowadź mnie, szybko i prosto, do mego Mistrza.
Niech przez ciebie On mnie przyjmie, On, który przez ciebie mnie zbawił”…

Próbował jeszcze, wchodząc po drabinie na podest szafotu, przemówić do tłuszczy, ale nie dozwolono mu. Pomodlił się więc za swych katów i za królową…

Zgodnie z wyrokiem powieszono go, po czym szybko zdjęto ze stryczka i, gdy być może jeszcze żył, wypatroszono go - kat wyrywał wewnętrzne organy i ukazywał je gapiom, wołając: „Behold the head of a traitor!” (pl. „Oto serce zdrajcy!”).

Wyrwane wnętrzności wrzucono w ogień i spalono. Następnie go poćwiartowano. Odrąbane części ciała wrzucono do gotującej się wody, po czym głowę przybito do ramy szubienicy. Szybko ją zdjęto - później miano  ją przybić – na widok publiczny - do bramy miasta. Inne części nabito na pale i wystawiono wzdłuż dróg dojazdowych…

Głowę Jana nabitą na żerdź widziała córka Sir Jana i Anny Arundell, Dorota (ang. Dorothy) Arundell (1559/60–1613), która tak to opisała w opracowaniu „Dzieła Ojca Jana Corneliusa” (ang. „Acts of Father John Cornelius”), pochodzącego prawdopodobnie z 1598 r.:

„Musiałam zobaczyć świętą głowę Ojca. Pojechałam tam i przybliżywszy się na odległość lotu strzały zobaczyłam ją jakby w świetlistej koronie, tak jak czasem wygląda księżyc […] Pomyślałam, że zaiste Bóg jest obecny w Swoich świętych”.

Po jakimś czasie ciała męczenników zostały przez katolików wykradzione i świątobliwie pochowane…

Dorota otrzymała później ostatni, napisany przez Jana, list, na pół godziny przed egzekucją, przypominający jej o ślubach, które złożyła, podpisany: „Jan”, z postscriptum: „ten, który za chwilę umrze, by mógł żyć wiecznie”… W 1598 r., wraz ze swoją siostrą Gertrudą (ang. Gertrude) (ok. 1579 – 1636), wstąpiła do nowego konwentu benedyktyńskiego Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny angielskich mniszek w Brukseli…

Podczas wojny domowej w Anglii, w latach 1642-1651, zamek Chideock uległ zniszczeniu. Rodzina Arundell opuściła go. Do tego czasu siedmiu męczenników, zwanych „męczennikami z Chideock”, poniosło śmierć za wiarę prawdziwą (wszyscy: Jan Cornelius, Tomasz Bosgrave, Jan Carey, Patryk Salmon, Wilhelm Pyke, Tomasz Pilchard i Hugon Green zostali beatyfikowani). Ale mimo tego, mimo ciągle trwających prześladowań, wielu mieszkańców okolicy wytrwało w wierze prawdziwej, i modliło się dalej – potajemnie, w ukryciu – w stodole, niedaleko domu, z którego zarządzano posiadłością (ang. Manor House)…

Na miejscu zamku, po którym pozostały tylko ziemne wały, znajduje się dębowy krucyfiks, zwany Krzyżem Męczenników. W 1872 r. nowi właściciele posiadłości przekształcili wspomnianą powyżej stodołę w kościół pw. Naszej Pani Królowej Męczenników i św. Ignacego (ang. Our Lady Queen of Martyrs and st. Ignatius), który stał się swoistym sanktuarium męczenników z Chideock…

Jan został beatyfikowany 15.xii.1929 r. w Watykanie przez Piusa XI (1857, Desio – 1939, Watykan), jako jeden z 136 błogosławionych męczenników Anglii i Walii…

Popatrzmy na film - apel o pomoc w uratowaniu kościoła w Chideock:

• 

oraz na zwiastun serii filmów o angielskich męczennikach:

• 

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• Towarzystwo Jezusowe

angielskich:

• Catholic Encyclopedia
• An Ancestry Community
• Bl. Kateri Tekakwitha Parish
• The Jesuit Curia in Rome
• Shrine of the Dorset Martyrs
• 365 Rosaries
• ANQ
• Supremacy and Survival
• My Webpage
• Wikipedia.en

włoskich:

• Santi e Beati