pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
bł. RAJMUND LLULL
(1232/5, Palma – 1315/6, Bougie/?/)
filozof i męczennik
patron: Majorki
wspomnienie: 29 czerwca
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych z błogosławionym:
Urodził się ok. 1232/5 r. w Palmie na Majorce, jako jedyne dziecko w zamożnej rodzinie rycerskiej i kupieckiej (ojciec brał udział w odbiciu wyspy z rąk Saraceńskich i posiadał dużą posiadłość na Majorce). Otrzymał staranne wykształcenie (między innymi mówił po łacinie, katalońsku, w języku occitan – popularnej łacinie, i arabsku).
Na dworze Jakuba I Zdobywcy Aragońskiego był m.in. wychowawcą przyszłego Jakuba II i jego seneschal (majordomusem: odpowiedzialnym za administrację dworu).
W 1257 r. ożenił się z niejaką Blancą Picany i miał dwoje dzieci, Domèneca i Magdalenę, ale nie ustabilizował się. Żył życiem trubadura, autora podrzędnych piosenek i poematów, wędrowcy.
W wieku ok. 30 lat otrzymał łaskę nawrócenia. Według autobiografii Vita coaetanea1311 r. pewnej nocy, gdy pisał przy łóżku kolejny poemacik dla kolejnej muzy, zobaczył nagle Chrystusa na krzyżu, „zawieszonego w powietrzu”. Wizja powtórzyć się miała 5 razy…
Rozdał swój majątek ubogim i przez kolejne 9 lat wiódł życie pustelnicze. Później pielgrzymował, m.in. do sanktuariów we Włoszech, Hiszpanii (Santiago de Compostela), Francji (Notre Dame de Rocamadour), Austrii, Portugalii, Etiopii i Ziemi Świętej.
W 1265 r. został tercjarzem franciszkańskim tercjarskim (łac. Tertius Ordo Franciscanus - TOF). Rozpoczął poważną działalność publicystyczną…
Powstało około 300 prac. Pierwszą dużą, kat. „Art Abreujada d'Atrobar Veritat” („Sztuka okrywania prawdy w skrócie”), napisał po katalońsku. Później przetłumaczono ją na łacinę.
Pisał traktaty o alchemii i botanice.
Wynalazł pojęcie maszyny logicznej, za pomocą której sprawdzał logiczną poprawność teologicznych propozycji. Nazwał ją Ars Generalis Ultima (lub Ars Magna) i to jej poświęcił dużą część swych najważniejszych prac. U podstaw maszyny leżało pojęcie teozofii, związane z unifikacją teologii z filozofią, uznawanych przez scholastyków za dwie różne nauki (jedna mająca swe źródło w objawieniu, druga w rozumie), choć logicznie zgodne.
Napisał też (1283/4 r.) romantyczną nowelę „Libre d'Evast e d'Aloma e de Blaquerna” (znanej jako „Blaquerna”), w języku katalońskim - można go nazwać ojcem piśmiennictwa katalońskiego - roszczącą sobie prawa do pierwszej europejskiej powieści.
Pisał też po arabsku… Odzwierciedlało to pragnienie nawrócenia świata muzułmańskiego. Dlatego wspierał studiowanie języków orientalnych i badania nad arabską filozofią, w szczególności Averroesa (głosił heretyckie poglądy, że filozofia jest równie istotna jak religia), pragnąc krytycznie skonfrontować je z chrześcijaństem. Dlatego też w swoich pracach wykładał teologię chrześcijańską tak, by - jego zdaniem – nawet muzułmanie nie mogli odrzucić ewidentnej prawdy.
Również opracowane przez niego pojęcie maszyny logicznej służyło Rajmundowi do obalania muzułmańskiej filozofii, utrzymującej dwa standardy prawdy (w przeciwieństwie do scholastyki, według muzułmanów to co jest prawdziwe w filozofii niekoniecznie jest prawdziwe w teologii). Bronił tezy, że poznanie Boga odbywa się nie tylko na bazie wiary, ale także poprzez rozum: „dzięki łasce Bożej zamierzam udowodnić prawdy naszej wiary na drodze rozumowej”, pisał. Rozum potrzebuje Boskiego wsparcia, ale i wiara potrzebuje rozumu: wiara może nas zwieść, o ile nie jest oparta o rozum.
W swym pragnieniu zasypywania różnic między wiarą i rozumem, między prawdą naturalną i prawdą nadprzyrodzoną, poszedł jednakowoż za daleko. Już po śmierci Rajmunda władze kościelne, oficjalnie, w 1376 r. (Grzegorz XI, a potem Paweł IV) potępiły jego racjonalny mistycyzm. Miało to związek z szerzeniem jego koncepcji przez naśladowców, tzw. lullistów, którzy zdołali nawet założyć katedry na uniwersytetach w Barcelonie i Walencji, propagujące potępioną doktrynę…
Rajmund założył szkołę Miramar na Majorce, gdzie nauczano arabskiego i języka chalcedońskiego. Później zaczął nauczać na Sorbonie w Paryżu, wreszcie w 1291 r. postanowił wprowadzić w życie wiedzę i tezy, które od lat głosił, i udał się do Tunisu, by nauczać Saracenów.
Rozpoczął trudną działalność misyjną. Prowadził z synami Mahometa filozoficzne dysputy.
Choć powrócił na krótko do Paryża (być może wygnany) wkrótce znów był na Wschodzie, gdzie kontynuował działalność misjonarską. Mimo wielu trudności i przeciwności nie załamywał się. Jeszcze w 1308 r. zbierał fundusze na kolejną, planowaną krucjatę a w 1311 r. udał się do Wiednia i tam, na synodzie, wyłożył plany konwersji mahometańskich Maurów. Udało mu się wtedy przekonać Kościół do założenia katedr języków hebrajskiego, arabskiego i chaldejskiego na uniwersytetach w Bolonii, Oxfordzie, Paryżu i Salamance…
Nieustannie kołatał do różnych dworów średniowiecznej Europy, kursował między najważniejszymi ośrodkami ówczesnej Christianitas. Osiem razy był w Rzymie, gdzie spotykał się z papieżami (jednemu z nich, Mikołajowi, w 1290 r., przedstawił plany odzyskania Ziemii Świętej…)
W 1315 r. znów był w Tunisie. Tym razem spotkał się z otwartą wrogością i jeszcze w 1315/6 r. został, w miejscowości Bougie w Algierii, ukamienowany przez muzułmanów (według niektórych świadectw przeżył je, ale zmarł z obrażeń po zawiezieniu na Majorkę).
Ten jeden z pierwszych obrońców prawdy o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny (w 1283 r. napisał „Libre de Ave Maria”) pochowany został w kościele św. Franciszka w Palmie na Majorce.
W latach 1721-1742, w Moguncji, opublikowano jego zebrane prace, w dziesięciu tomach in folio.
„Doctor Illuminatus” (przydomek nadany mu po spotkaniu ze sławnym filozofem bł. Dunsem Scotusem - Szkotem) został beatyfikowany przez Piusa IX w 1847 r. Wcześniej, w 1759 r., jego lokalny kult w Katalonii i w zakonie franciszkańskim zatwierdził Benedykt XIV.
Obejrzyjmy krótki film o życiu bł. Rajmunda Llulla, w oparciu o ilustracje z „Images Breviculum” („Codex Karlsruhe”) Thomasa Le Myesier (z napisami w j. katalońskim):
oraz fragmentu pięknej pieśni (po katalońsku)
„Do Ciebie, o Dziewico” Rajmunda Llulla:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
angielskich:
niemieckich:
norweskich:
włoskich: