27 greckokatolickich męczenników totalitaryzmów
tutaj

bł. ANDRZEJ ISZCZAK
1887, Mikołajów – 1941, Sychów k. Lwowa
zakonnik, męczennik

patron: greckokatolickich teologów

wspomnienie: 26 czerwca

wszyscy nasi święci
tutaj

Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych z błogosławionym:

Andrzej Iszczak (ukr. Андрі́й Іща́к) urodził się 23.ix.1887 r. w Mikołajowie nad Dniestrem, ok. 40 km na południe od Lwowa, ówcześnie należących do Królestwa Galicji i Lodomerii (niem. Königreich Galizien und Lodomerien), od 1772 r. wchodzącego w skład zaborczego cesarstwa austro–węgierskiego.

Rodzina należała do archieparchii lwowskiej Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko–ukraińskiego (ukr. Українська Греко—Католицька Церква), zwanego w Polsce często — w każdym wypadku niezbyt precyzyjnie — Ukraińskim Kościołem greckokatolickim, Kościołem unickim albo Kościołem grecko–rusińskim, który w wyniku tzw. unii brzeskiej, zawartej w latach 1595‑6 w Brześciu Litewskim, uznał papieża za głowę Kościoła i przyjął dogmaty katolickie, zachowując aliści bizantyjski ryt liturgiczny.

Sakrament chrztu św. przyjął zapewne w jednym z dwóch kościołów greckokatolickich Mikołajowa: pw. św. Mikołaja z Miry (ros. святого Николая, архиепископа Мирликийского), albo pw. św. Michała Archanioła (ukr. св. Михаїла Архангела), obu wybudowanych na miejscu starych, drewnianych cerkiewek, w XIX w.…

Uczył się w Cesarsko–Królewskim Gimnazjum (później, za czasów niepodległej II Rzeczypospolitej, Państwowego Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego) w mieście Stryj, ok. 35 km na południe od rodzinnego miasta. Gimnazjum było wielowyznaniowe i w szkole uczyli się zarówno wyznawcy łacińskiego Kościoła katolickiego, ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego jak i Żydzi, wyznawcy religii mojżeszowej.

Maturę uzyskał w 1907 r.

Nastąpiło powołanie. Zapukał wówczas prawd. do bram Greckokatolickiego Seminarium Duchownego we Lwowie — powstałego w 1893 r. w wyniku podziału dawnego Greckokatolickiego Seminarium Generalnego. Został przyjęty.

Wykłady teologii odbywały się na wydziale teologicznym lwowskiego Uniwersytetu Franciszkańskiego (przekształconego w 1919 r., po odzyskaniu niepodległości przez Rzeczpospolitą, w Uniwersytet im. króla Jana Kazimierza (łac. Universitas-Joannes-Casimiriano Leopoliensis)) — lwowska Greckokatolicka Akademia Teologiczna powstała bowiem dopiero w 1928 r.…

Musiał być jednak dobrym studentem, skoro przełożeni zdecydowali się na wysła­nie go na kontynuację studiów w Innsbrucku.

Tam studiował prawd. w jezuickim kolegium Canisianum (niem. Collegium Canisianum), na wy­dziale teologicznym miejscowego uniwersytetu im. Leopolda i Franciszka (niem. Leopold–Franzens–Universität Innsbruck), gdzie kształciło się wielu przyszłych kapłanów Kościoła greckokatolickiego.

Tam też 26.vi.1914 r. obronił dysertację i otrzymał tytuł doktora teologii.

Następnie został wyświęcony na kapłana archieparchii lwowskiej. Święceń, w rycie bizantyjskim, prawd. w archikatedralnym soborze pw. św. Jura we Lwowie, udzielił mu prawd. metropolita abp Andrzej Szeptycki (1865, Przyłbice – 1944, Lwów).

Przez krótki czas był duszpasterzem parafialnym (m.in. od viii.1914 r. do viii.1915 r. w parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (ukr. Успення Діви Марії) we wsi Rozdół, kilkanaście kilometrów od rodzinnego Mikołajowa, gdy Austriacy po wybuchu I wojny światowej aresztowali miejscowego proboszcza i jego wikariusza), po czym na okres wojny został kapelanem wojskowym (w armii austriackiej).

W 1918 r., u progu niepodległej Rzeczypospolitej, w czasie polsko–ukraińskich walk o Lwów, był prefektem rodzimego lwowskiego Greckokatolickiego Seminarium Duchownego…

Rok później aliści przeszedł do duszpasterstwa i rozpoczął posługę w niewielkich wsiach i miejscowościach swojej archieparchii lwowskiej. Od 1923 r. był proboszczem parafii i wybudowanego w 1906 r. kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (ukr. Різдва Пресв’ятої Діви Марії) w dużej wsi Milno, ok. 40 km na północ od Tarnopola.

W 1928 r. opuścił tę parafię i został wykładowcą teologii dogmatycznej i prawa kanonicznego w nowo powstałej Greckokatolickiej Akademii Teologicznej we Lwowie. Utworzono wówczas dwa wydziały: teologiczny — którego Andrzej został profeso­rem — i fi­lozoficzny, a studia kształcące kapłanów unijnych trwały 5 lat…

Okazał się wybitnym naukowcem, cieszącym się uznaniem nie tylko rodzimej Akademii ale także założonego w 1923 r. we Lwowie greckokatolickiego Teologicznego Towarzystwa Naukowego, którego biuletynem stały się „Богословїа” (pl. „Teologia”).

W czasopismach takich jak „Нива” (pl. „Niwa”), „Мета” (pl. „Meta”) czy wspomnianym „Богословїа” opublikował wiele naukowych rozpraw i krótszych recenzji, zajmując się zagadnieniami historycznymi, dogmatycznymi, patrystycznymi i naukowymi.

Opublikował także opracowania, m.in. „Унійні й автокефальні змагання на україн­ських землях від Данила до Ізидора” (pl. „Unijne i prawosławne zmagania na ziemiach ukraińskich od Daniela do Izydora”) (1923—7), „Від Захарія Конистенського до Па­лінодія” (pl. „Palinodia Zachariasza Kopysteńskiego”) (1930—1). Napisał też podręcznik dla swej Akademii „Догматика нез'єдиненого Сходу” (pl. „Dogmatyka podzielonego Wschodu”) (1939).

Swoje obowiązki profesorskie łączył z duszpasterzowaniem w parafii pw. Trójcy Świętej (ukr. Пресвято́ї Трійці) w  wiosce Sychów k. Lwowa, ok. 9 km od centrum miasta (dziś w jego obrębie, jako jedna z dzielnic), z XVII‑wiecznym, drewnianym kościółkiem. Zamieszkiwało tam ok. 1,000 osób, z których ok. 70% stanowili Polacy…

Tam też przebywał, gdy w wyniku dokonanego przez niemieckiego i rosyjskiego agresora w ix.1939 r. IV rozbioru Rzeczypospolitej i rozpoczęcia II wojny światowej Lwów i okolice zajęte zostały przez zaborczą Rosję.

Po rozpoczęciu okupacji w 1939 r. Rosjanie, jedną z pierwszych decyzji, zamknęli Greckokatolicką Akademię Teologiczną. W związku z tym Andrzej przeniósł się do Sychowa, gdzie kontynuował działalność duszpasterską, jako tamtejszy proboszcz.

Przyjaźń niemiecko–rosyjska trwała aliści tylko niecałe dwa lata. 22.vi.1941 r. dwaj agresorzy skoczyli sobie do gardeł: niemiecki okupant zaatakował rosyjskiego sojusznika i rozpoczęła się niem. Unternehmen Barbarossa (pl. Operacja Barbarossa).

Dwa dni później do parafii w Sychowie, gdzie akurat przebywał Andrzej przybyli rosyjscy żołdacy. Wyprowadzili go i przewieźli do sąsiedniej stacji kolejowej, w rejonie zwanym Persenkówka (tam, w 1919 r., podczas walk o Lwów, zginął najmłodszy polski obrońca tego miasta, 14‑letni Antoś Petrykiewicz (1905 – 1919, Lwów))…

Tym razem jednakże Andrzeja zwolniono, tego samego dnia wieczorem.

Po powrocie namawiano go, by ukrył się na kilka dni. Jasne było, że Rosjanie są w panice i że wkrótce do Lwowa wejść powinni Niemcy. Odpowiedzieć miał:

„Pasterz nie opuszcza swej trzody. Ja też nie mogę opuścić parafian i się schować”…

26.vi.1941 r. — tuż przed paniczną ucieczką z miasta — przed domem Andrzeja ponownie pojawili się Rosjanie. Wywleki kapłana i zaprowadzili ok. pół kilometra w otaczające osadę pole. Tam, wśród krzaków i zarośli, przez chwilę go torturowali po czym jeden z żołdaków strzelił mu w brzuch.

Pokłute bagnetami ciało odnaleziono kilka dni później…

Pochowano go na lokalnym Starosychowskim cmentarzu (ukr. Старосихівський цвинтар), niedaleko parafialnego kościoła pw. Świętej Trójcy, i tam jego relikwie spoczywają do dnia dzisiejszego…

Beatyfikowany został 27.vi.2001 r., przez św. Jana Pawła II (1920, Wadowice – 2005, Watykan), na hipodromie we Lwowie, w gronie 27 męczenników totalitaryzmów rytu bizantyńskiego.

św. Jan Paweł II mówił wówczas o nowych błogosławionych:

„»Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich«^{J 15,13} To uroczyste stwierdzenie Chrystusa brzmi szczególnie wymownie dzisiaj, kiedy ogłaszamy błogosławionymi niektórych synów i córki […] chwalebnego lwowskiego Kościoła Ukraińców. Większość z nich została zamordowana z nienawiści do wiary chrześcijańskiej […]

Ta Ziemia Galicyjska, która w ciągu historii była świadkiem wzrostu Ukraińskiego Kościoła Grekokatolickiego, została usłana, jak mawiał niezapomniany metropolita Josyf Slipyj, ‘górami trupów i rzekami krwi’. Wasza żywa i płodna wspólnota swymi początkami sięga nauczania świętych braci Cyryla i Metodego, św. Włodzimierza i św. Olgi. Przykład męczenników z różnych okresów historii, lecz szczególnie minionego wieku poświadcza, iż męczeństwo jest najwyższą miarą służby Bogu i Kościołowi”.

I dodawał:

„Ja sam w mojej młodości byłem świadkiem tego rodzaju ‘apokalipsy’. ‘Moje kapłaństwo, już od samego początku, wpisało się w wielką ofiarę niezliczonych mężczyzn i kobiet mojego pokolenia’^{„Dar i tajemnica”, str. 47}. Pamięć o nich nie może zaginąć, bo jest ona błogosławieństwem. Podziwiamy ich i jesteśmy im wdzięczni: jak ikona Ewangelii Błogosławieństw, którą przeżywali aż do przelania krwi, stanowią oni znak nadziei dla naszych i przyszłych czasów. Pokazali oni, że miłość jest silniejsza od śmierci.

W ich opieraniu się misterium zła, mimo ludzkiej kruchości, mogła zajaśnieć siła wiary i łaski Chrystusowej ^{por. 2Kor 12, 9—10}. Ich nieprzezwyciężone świadectwo okazało się być zasiewem nowych chrześcijan^{por. Tertulian, Apol. 50,13: CCL 1,171}”.

Mówiąc to być może miał przed oczyma postać Andrzeja, uroczystość beatyfikacji miała bowiem miejsce niedaleko lwowskiej dzielnicy Sychów, gdzie Andrzej został zamordowany, i gdzie dziś stoi żelazny krzyż…

Dzień wcześniej, 26.vi.2001 r. we Lwowie, wyjaśniał znaczenie owego „zasiewu nowych chrześcijan”, upominając wszystkich, w szczególności Rosjan i Ukraińców ale także Polaków:

„Czas już oderwać się od bolesnej przeszłości! Chrześcijanie obydwu narodów muszą iść razem w imię jedynego Chrystusa, ku jedynemu Ojcu, prowadzeni przez tego samego Ducha, który jest źródłem i zasadą jedności. Niech przebaczenie — udzielone i uzyskane — rozleje się niczym dobroczynny balsam w każdym sercu. Niech dzięki oczyszczeniu pamięci historycznej wszyscy gotowi będą stawiać wyżej to, co jednoczy, niż to, co dzieli, ażeby razem budować przyszłość opartą na wzajemnym szacunku, braterskiej współpracy i autentycznej solidarności”.

Tak, oby przykład Andrzeja pomógł nam „budować przyszłość opartą na wzajemnym szacunku, braterskiej współpracy i autentycznej solidarności”. Oby jego męczeńska śmierć sprawiła, że będziemy „stawiać wyżej to, co jednoczy, niż to, co dzieli”!

Obejrzyjmy krótką etiudkę o bł. Andrzeju Iszczaku:

Popatrzmy też na dwie etiudki o męczennikach ukraińskich:

Posłuchajmy też „Ave Maria” specjalnie napisane na wizytę Ojca św. na Ukrainie:

Popatrzmy też na film o lwowskiej wizycie Ojca św:

Pochylmy się nad homilią Ojca św. Jana Pawła II wygłoszoną 26.vi.2001 r. we Lwowie:

• wiara.pl

oraz homilią beatyfikacyjną Ojca św. Jana Pawła II wygłoszoną 27.vi.2001 r. we Lwowie:

• wiara.pl

Popatrzmy na mapę życia błogosławionego:

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• Grekokatolicy.pl
• Wikipedia.pl

angielskich:

• Wikipedia.en

ukraińskich:

• basilianfathers.ca
• парафіа Дніпродзержинськ
• Миколаїв
• Львівська Духовна Семінарія
• Gułag – Museum
• Проща
• Wikipedia.uk

norweskich:

• Den katolske kirke

włoskich:

• Santi e Beati