pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
św. BOGUMIŁ PIOTR
(ok. 1135, Koźmin? - 1204, Dobrów?)
biskup i eremita
patron: archidiecezji gnieźnieńskiej, gdańskiej, poznańskiej, wrocławskiej, diecezji włocławskiej, Koła i Uniejowa
orędownik: odbywających rekolekcje i dni skupienia, o szczęśliwe połowy ryb
wspomnienie: 10 czerwca
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętym:
Bogumił Piotr urodzić się miał w Koźminie (Wielkopolska) ok. 1135 r., choć i to, jak wszystko w zasadzie w jego życiu, nie jest pewne…
Pochodzić miał ze znakomitego rycerskiego rodu Leszczyców. Niektórzy sądzą jednakże, że postać Bogumiła Piotra jest przekazaną przez tradycję syntezą dwóch postaci: Bogumiła pustelnika i arcybiskupa gnieźnieńskiego, w latach 1187-1198, Piotra II. Ponadto istnieje zapis z „Rocznika świętokrzyskiego dawnego”, a mianowicie: łac. „1092 - Bogumylus archiepiscopus obiit” („1092 r. - Zmarł arcybiskup Bogumił”), i postać tu wspominana również przez niektórych jest wiązana z tym błogosławionym… Jeszcze inaczej przedstawia go historiozof Feliks Karol Koneczny (1862, Kraków - 1949, Kraków), według którego Bogumił urodzić się miał w r. 1116 i miał być stryjecznym prawnukiem św. Wojciecha…
Historycy katoliccy widzą wszelako w Bogumile Piotrze jedną postać…
Przyjmuje się, że jego bliższym krewnym (może nawet bratem) był cysters z Łekna, Boguchwał. Istnieją podania, niepotwierdzone zachowanymi przyczynkami materialnymi, mówiące, iż nauczycielem Bogumiła był św. Otto z Bambergu, apostoł Pomorzan. Studiować miał m.in. w Paryżu.
Działalność duszpasterską rozpocząć miał niedaleko Koła. W Dobrowie, należącym do włości rodziny Leszczyców, wystawił mały kościółek Świętej Trójcy z drzewa jodłowego, który poświęcić miał arcybiskup Janisław, i hojnie go uposażył.
Nie są znane bliższe okoliczności jego wstąpienia do klasztoru cystersów (tu miałby przyjąć imię Piotra, choć wersje, że jest to imię chrzestne, albo arcybiskupie, są równie prawdopodobne). Pewne jest natomiast, że w 1185 r. powstał klasztor cystersów w Koprzywnicy, i przypuszcza się, że jego opatem został wówczas wybrany właśnie Bogumił Piotr.
W 1186 r. został powołany na urząd biskupa w Poznaniu. Tam też do dnia dzisiejszego przechowywana jest jedyna fizyczna pamiątka po nim, jego stuła biskupa.
Jednak już w 1187 r., po śmierci arcybiskupa gnieźnieńskiego Zdzisława, został powołany do Gniezna na jego następcę. Tak szybka kariera wskazuje, że Bogumił musiał wyróżniać się niezwykłymi zaletami ducha, że był rzeczywiście chlubą zakonu cysterskiego. Współczesny Bogumiłowi biskup krakowski biskup krakowski Wincenty Kadłubek (ok. 1150-60, Karwów . Opatowa – 1223, Jędrzejów) tak pisał o nim: „Mąż pełen cnót i wiedzy […], wyróżniający się dobrymi obyczajami, pełen szlachetności umysłu”.
Swoje przywiązanie do zakonu cystersów okazał Bogumił zaraz na początku swoich rządów, kiedy przeznaczył dochody z kilkunastu wsi, należących do metropolii, na zorganizowanie nowego opactwa w Sulejowie, które wtedy ufundował książę Kazimierz Sprawiedliwy. Opactwu cysterskiemu w Łeknie ofiarował dochody z trzech innych wsi.
Niektórzy historycy przypisują mu także udział w fundacji spiżowych Drzwi Gnieźnieńskich.
O publicznej działalności Bogumiła Piotra wiemy tyle, że w 1191 r. uczestniczył w konsekracji kolegiaty sandomierskiej. Wezwany na rozjemcę w sporze między benedyktynami a norbertanami o opactwo św. Wincentego we Wrocławiu w 1193 r. przydzielił je norbertanom. Jemu też zlecono delikatną i trudną misję pojednania książąt Kazimierza Sprawiedliwego z Mieszkiem Starym.
Z niewiadomych powodów (spragniony ciszy i spokoju? pragnienie powrotu do życia klasztornego, zaznanego w trakcie nowicjatu?), po dwunastu latach rządzenia metropolią gnieźnieńską, w 1198 r. złożył rezygnację na ręce legata papieskiego, kardynała Piotra, i przeniósł się do Dobrowa, gdzie na wyspie rzeki Warty założył sobie pustelnię. Tam, jak wiele wieków później pisał prymas Maciej Łubieński, „trawiąc czas na modlitwie i trapiąc ciało swoje postami, niespaniem i różnymi umartwieniami, spędził ostatnie lata swego życia”.
Kroniki również podają, iż „Post wielki przeciągał przez dziewięć niedziel, a oprócz tego włosiennicą, dyscyplinami, leżeniem na gołej ziemi i innymi sposobami stale się umartwiał, o sobliwie zaś modlitwą do Najświętszej Matki ukracał namiętności swojej duszy […] Gotując się do ofiary ołtarza Boskiego pospolicie krzyżem leżał na ziemi i we łzach się rozpływał. Przed Mszą św. trzy godziny oddawał się rozmyślaniu i innym modlitwom”.
W każdą niedzielę dla okolicznych mieszkańców odprawiał Msze św. i wygłaszał kazania.
Zmarł w Dobrowie ok. 1204 r.
Pochowano go w tamtejszym kościele, ale później - w 1668 r. – drewniany kościółek chylił się ku upadkowi - jego relikwie przeniesione miały zostać do Uniejowa, gdzie przechowywane są do dzisiaj.
Dobra rodzinne przeznaczyć miał na cysterskie misje ewangelizacyjne wśród pogańskich Prusów (tzw. fundacja dobrowska, albo Dobrowszczyzna).
Jego cześć od samego początku była żywa: uciekano się do jego wstawiennictwa, by uprosić zdrowie dla żywego inwentarza oraz o szczęśliwe połowy ryb. U jego grobu - w kościele dobrowskim - składano liczne wota dziękczynne za wyjednane łaski (posłużyć miały do odbudowy kościołów, m.in. w Dobrowie i Uniejowie).
W XVI w. przeprowadzono badania szczątków Bogumiła i ówczesny prymas Jakub Uchański (1502 – 1581, Łowicz) wyjął z sarkofagu mitrę i pierścień biskupi z szafirem oraz złotą blachę z napisem pośmiertnym…
Proces kanoniczny jednakże rozpoczął dopiero w 1625 r. prymas Maciej Łubieński (1572, Łubna - 1652, Łowicz). Z tej okazji opracowano żywot Bogumiła. Proces niestety nie został zakończony, gdyż zgromadzona „Księga cudów”, jako część niezbędnej dokumentacji, nieszczęśliwie spłonęła.
Nowy proces kościelny rozpoczęto w 1908 r. i w 1925 r. Pius XI zatwierdził starodawny kult biskupa Bogumiła, jako kult lokalny, a Paweł VI ogłosił bł. Bogumiła wraz z bł. Jolentą Heleną patronami archidiecezji gnieźnieńskiej.
W 2007 r. w Dobrowie powstało sanktuarium ku czci bł. Bogumiła…
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich: