pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
108 polskich męczenników II wojny św.
tutaj
bł. ANTONI JULIAN NOWOWIEJSKI
(1858, Lubienia - 1941, Działdowo)
biskup, męczennik
patron: Płocka
wspomnienie: 28 maja
wszyscy nasi święci
tutaj
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych z błogosławionym:
Urodził się 11.ii.1858 r. w miejscowości Lubienia, w guberni radomskiej (ros. Радомская губерния) zaboru rosyjskiego - dokładnie w dniu objawienia Matki Bożej w Lourdes!. Rodzicami byli Antoni, nadleśniczy w leśnictwie Iłża, i Marianna z Sutkowskich.
W wieku 15 lat wraz z rodzicami sprowadził się do Płocka. Tu wstąpił do seminarium duchownego, a po jego ukończeniu został skierowany na dalsze studia do Akademii Duchownej w Petersburgu.
Tamże w 1881 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk bpa Aleksandra Gintowna.
Po powrocie rozpoczął pracę w płockim seminarium duchownym. Był profesorem liturgiki, teologii moralnej i łaciny, a później rektorem seminarium. Pełnił też funkcję wikariusza w parafii św. Bartłomieja, rektora kościoła poreformackiego.
W 1908 r. został nominowany biskupem płockim - sakrę przyjął w Petersburgu z rąk abpa Wnukowskiego (w 1930 r. został promowany na arcybiskupa ad personam, ze stolicą tytularną Silyum).
W 1913 r. udzielił sakramentu bierzmowania dzieciom w Andrzejewie. Jednym z bierzmowanych był późniejszy Prymas Tysiąclecia, Stefan kard. Wyszyński, który tak wspominał ten dzień: „Spotkanie małego chłopca z dostojnym biskupem wywarło na mnie potężne i niezapomniane wrażenie. Ilekroć później zapraszany byłem z różnymi odczytami do Płocka, biskup Nowowiejski - wówczas już arcybiskup - często mi powtarzał: Bierzmowałem księdza profesora, a tak rzadko do nas przyjeżdża. Jak gdyby słusznie uważał, że powinienem płacić tym, na co mnie stać, za wielką łaskę pasowania mnie na rycerza Chrystusowego”.
W Płocku angażował się w pracę społeczną, m.in. w zakładzie Anioła Stróża dla dziewcząt, kierował też przebudową katedry. Zainicjował działalność Akcji Katolickiej. Rozbudował seminarium, założył w 1916 r. Niższe Seminarium Duchowne, a wcześniej Muzeum Diecezjalne.
Podczas I wojny światowej zajmował się ratowaniem głodujących dzieci robotniczych, utworzył w Płocku Unię Misyjną Duchowieństwa, bowiem, jak mawiał, „Największą troską […] są dusze ludzkie” i „tylko miłością się dochodzi do celu”…
Pasją jego życia była praca naukowa. Był autorem prac z zakresu historii, liturgii, komparatystyki kościelnej. Do najwybitniejszych dzieł należy „Wykład liturgii Kościoła katolickiego”, oraz „Ceremoniał parafialny podstawowy podręcznik duchowieństwa parafialnego”, którego do wybuchu II wojny światowej było aż siedem wydań.
Zasłynął także z obszernego dzieła „Płock. Monografia historyczna”.
Z okazji 50-lecia kapłaństwa prezydent Rzeczypospolitej nadał mu w 1931 r. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta, a Uniwersytet Warszawski tytuł doktora honoris causa.
Kiedy Niemcy wkroczyli w 1931 r. do Polski, pozostał w Płocku, choć miał możliwość ukrycia się przed okupantem. W 1940 r. został deportowany i, wraz ze swoim biskupem pomocniczym Leonem Wetmańskim, internowany w Słupnie. Wkrótce potem osadzono go w obozie śmierci w Działdowie.
Poddawany był torturom moralnym i fizycznym ale nie załamał się. Pewnego dnia hitlerowcy wyprowadzili sędziwego arcybiskupa na podwórko obozu i na oczach współwięźniów zaczęli pędzić biegiem do latryny i z powrotem. Gdy przewrócił się w błoto zerwano z jego szyi krzyż i kazano go podeptać - arcybiskup odmówił. Z szacunkiem pochylił się i krzyż ucałował…
Najcięższą próbę przeszedł w Wielki Piątek, 11 kwietnia 1941 r., kiedy to upadł na ziemię, uderzony w skroń biczem zakończonym ołowiem…
Zmarł prawdopodobnie 28 maja 1941 r. Niemcy, swoim zwyczajem, jako przyczynę śmierci określili „uwiąd starczy”…
Miejsce pochówku arcybiskupa nie jest znane; najprawdopodobniej był to las w Malinowie, na Górze Komornickiej i w Białutach.
Dokładnie 40 lat po śmierci abpa Antoniego Juliana 28 maja 1981 r. w Warszawie, na ul. Miodowej, zmarł bierzmowany przez niego Prymas Wyszyński.
Beatyfikowany został, wraz z bpem Leonem Wetmańskim oraz 106 innymi polskimi męczennikami II wojny światowej, 13.vi.1999 r. w Warszawie przez Jana Pawła II. Tego samego dnia Papież powiedział do pielgrzymów z diecezji płockiej: „Jest to niezwykły dar Opatrzności. W tragicznych latach wojny i okupacji Bóg dał Wam dwóch pasterzy, świadków bezgranicznej miłości Chrystusa”…
4 grudnia 2008 r. hołd abpowi Nowowiejskiemu oddał Senat Rzeczypospolitej: „Senat Rzeczypospolitej Polskiej uznaje życie i działalność błogosławionego Arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego za chlubny przykład heroizmu obywatela i kapłana, za wzór działacza społecznego, którego praca nad duchowością narodu, obroną jego godności w chwilach największych prób dowodziła heroicznego umiłowania Boga i Ojczyzny. Senat oddaje hołd błogosławionemu Arcybiskupowi Antoniemu Julianowi Nowowiejskiemu, uznając, iż jest człowiekiem godnym najwyższego uznania i należnej czci. Stanowi wzór do naśladowania dla kolejnych pokoleń Polaków”.
Pochylmy się także nad słowami Ojca św. Jana Pawła II z 13.vi.1999 r. w Warszawie:
Posłuchajmy też słów Jana Pawła II z tej samej homilii:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich: