pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
św. PAULA MONTAL
(1799, Arenys de Mar - 1889, Olesa de Montserrat)
zakonnica i wychowawczyni
patronka: zgromadzenia Córek Maryi Sióstr Szkół Pobożnych (pijarek)
wspomnienie: 26 lutego
Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętą:
Paula Montal Fornés urodziła się w 1799 r. w Arenys de Mar, nadmorskiej katalońskiej miejscowości, ok. 30 km od Barcelony.
Była najstarszym z pięciorga dzieci katolickich rodziców, Ramona i jego drugiej żony Wincenty (hiszp. Vicenta). W domu rodzinnym poza tym mieszkało siedmioro starszych dzieci Ramona z jego pierwszego małżeństwa…
Gdy miała 9 lat ojciec zostawił siedmioro starszych dzieci w domu rodzinnym z babką, a sam, z żoną i pięciorgiem młodszych, przeniósł się do sklepu ze sprzedażą i naprawą lin i sieci rybackich, który prowadził.
W wieku 10 lat straciła ojca. Aby pomóc w utrzymaniu rodziny, zaczęła pracować jako hiszp. puntaire (pl. hafciarka-koronkarka). Pomagała w swojej parafii w katechizacji dzieci i młodzieży jako członkini Bractwa Matki Bożej Różańcowej i Bractwa Matki Bożej Naszej Pani Bolesnej.
Czasu na naukę i głębsze wykształcenie nie starczyło…
Nie były to łatwe czasy. Inwazja francuska w 1808 r. (Francuzi rządzili Katalonią do 1814 r.) spowodowała kryzys gospodarczy – stanęły stocznie, w porcie pozostały łodzie rybackie… Fabryczki i zakłady produkujące na potrzeby żyjących z morza przestały pracować. Wojska francuskie plądrowały okolice. Życie w Arenys de Mar zamierało…
To wtedy zrozumiała, jak niewielkie możliwości edukacyjne i kulturalne istnieją dla dziewcząt, młodych panien i kobiet. Przez to doświadczenie zobaczyła, jak ważne jest odpowiednie przygotowanie intelektualne i zawodowe, dowartościowanie młodych kobiet.
W takiej atmosferze, w płonnym oczekiwaniu na sygnały syren, oznajmujących o wodowaniu kolejnej łodzi – i na kolanach przed ołtarzem w lokalnym kościele, z najpiękniejszą w Katalonii barokową polichromią - rodziło się powołanie i pomysł Pauli na szkolnictwo dziewcząt i kobiet.
Postanowiła poświęcić się im bez reszty.
Pomysł oparty był o trzy hasła, trzy filary, których spełnienie było konieczne dla polepszenia losu dziewcząt i kobiet:
- „Należy bronić rodzinę”, bo tylko ona zapewnić może podstawy przyszłej pomyślności młodych dziewcząt;
- „Należy kształcić dziewczęta”, bowiem tylko w ten sposób można zabezpieczyć los niejednokrotnie strasznie doświadczanych kobiet;
- „Należy żyć w bojaźni Bożej” – bowiem to bojaźń Boża jest zaczynem miłości i fundamentem mądrości…
W 1829 r., pokonując rozliczne trudności, udała się do Figueras (Gerona), miejscowości na pograniczu Hiszpanii i Francji, częściowo o charakterze twierdzy, i założyła tam – wraz ze swoją wierną przyjaciółką Inés Busquets - pierwszą szkołę dla dziewcząt. Program szkoły znacznie przekraczał curriculum szkół dla chłopców w wieku jej uczennic, a dodatkowo obejmował nauczanie z zakresu duchowości. Ponadto nauczano muzyki, malarstwa, hafciarstwa, a także podstaw handlu.…
Wkrótce powstały kolejne (m.in. w rodzinnym Arenys de Mar w 1842 r., Sabadell w 1846 r.). Wszystkie miały ten sam cel i program działania. Paula wnosiła atmosferę rodzinną, w której radość przeplatała się z intensywnym nauczaniem, głęboką modlitwą i formacją uczennic.
Kościół wzbogacał się o nowy charyzmat, apostolskiej pracy nakierowanej na całościowe, chrześcijanskie wychowanie dziewcząt i młodych kobiet, na wzmocnienie roli kobiety w celu uratowania rodziny i przekształcenia społeczeństwa. A jego inspiratorką była Paula, kobieta, która sama nie miała prawie żadnego formalnego wykształcenia…
Rosnąca grupa zaangażowanych w dzieło Pauli kobiet naturalnie niejako doprowadziła do powstania w 1847 r. Zgromadzenia Córek Maryi Sióstr Szkół Pobożnych (pijarek). Specjalne nabożeństwo do św. Józefa Kalasancjusza, założyciela pijarów nie dziwi – to wszak św. Józef był założycielem pierwszej bezpłatnej i powszechnej szkoły podstawowej w Europie!
Naśladowczynie Pauli w założonym przez nią zgromadzeniu oprócz podstawowych trzech ślubów składają też i czwarty: ślub nauczania…
W założeniu nowego zgromadzenia pomagali o. pijarowie: Jacinto Felíu i Agustín Casanovas, i to ich rady i pomoc sprawiły, iż nowe zgromadzenie w tak krótkim czasie uformowało się kanonicznie…
Wtedy też Paula przyjęła imię Pauli od św. Józefa Kalasancjusza (hiszp. Paula de San José de Calasanz). Oprócz niej do nowego zgromadzenia wstąpiły trzy siostry: Inés Busquets, Felicia Clavell i Francisca de Domingo.
Przełożoną generalną, mimo zasług Pauli, na pierwszym zgromadzeniu generalnym wybrana została siostra Felicia Clavell…
Rok później zmarła matka Pauli, Vincenta (miała 75 lat)…
Do 1859 r. osobiście założyła jeszcze cztery następne szkoły: w Igualada (1849 r.), Vendrell (1850 r.), Masnou (1852 r.) i Olesa de Montserrat (1959 r.). Zainspirowała i pomagała w powstaniu czterech kolejnych: w Geronie (1853 r.), Blanes (1854 r.), Barcelonie (1857 r.) i Sóller (1857 r.).
Jednocześnie uformowała i wychowała pierwsze 130 sióstr Córek Maryi Sióstr Szkół Pobożnych…
Od 1859 r. aż do śmierci przebywała w Olesa de Montserrat w okolicach Barcelony, w ostatniej założonej przez siebie osobiście szkole, u stóp klasztoru Naszej Pani z Montserrat. Szkoła była niewielka, uczennicami były córki niezamożnych pracowników fizycznych. Nauczanie było bezpłatne, a w miarę możliwości dzieci z biednych rodzin otrzymywały również darmowe posiłki, ubrania i obuwie…
Z Olesa de Montserrat obserwowała dalszy rozwój założonego przez siebie Zgromadzenia Córek Maryi Sióstr Szkół Pobożnych. W 1860 r., w krótkim liście zatwierdził je Ojciec św. Pius IX. Dziesięć lat później zaaprobowana wstępnie została konstytucja nowego zgromadzenia (oficjalnie zatwierdził ją później Leon XIII).
W 1863 r. zgromadzenie dotarło do stolicy, Madrytu: powstała szkoła sponsorowana przez królową Elżbietę II…
Poprzez trud wychowawczy, a także przez ufną modlitwę uczestniczyła w przeżywaniu losów nowego zgromadzenia. Przykładem życia była wzorem dla wielu dziewcząt i młodych kobiet z Olesy. „Wszyscy ją kochali” – jak później świadczono.
W 1874 r., po śmierci przełożonej generalnej Felicii Clavell, została przełożoną prowincji katalońskiej zgromadzenia. Wtedy też, w liście nominacyjnym, uhonorowano ją jako „matkę założycielkę”…
Przełożoną była do 1883 r. W pokornej służbie swojej kongregacji, w całkowitym oddaniu Bogu, spędziła ostatnie 30 lat życia.
W chwili jej śmierci Zgromadzenie liczyło 19 domów w całej Hiszpanii (m.in. w Alcira, Bujak, Villanueva y Geltrú, Saragossie i Santa Victoria k. Kordoby), w których mieszkało ponad 346 sióstr i nowicjuszek.
Zmarła w 1889 r. w Olesa de Montserrat.
Jej relikwie przechowywane są pod ołtarzem w kaplicy konwentu sióstr pijarskich (hiszp. Convent de les Mares Escolàpies) w Olesa de Montserrat.
Beatyfikował ją Jan Paweł II w 1993 r. Mówił wtedy: „Matka Paula żyła prostą wiarą, której uczyli jej głęboko wierzący rodzice. W swej parafii w Arenys de Mar katechizowała dzieci i młodzież. Od tego czasu czuła wielką potrzebę całkowitego oddania się integralnej edukacji młodzieży, a przede wszystkim promocji godności kobiety. Cała jej praca, poświęcona nauczaniu, oświecona była jej życiem intymnej więzi z Bogiem łączonej z modlitwą kontemplacyjną i miłością do dziewcząt, które przygotowywała do przyszłej misji żony i matki. To powinien być przykład dla was, drogie pijarki, w waszej misji nauczania i wychowywania młodego pokolenia dzisiaj, w waszym trudzie uczestniczenia wraz z rodzicami w ich niezbywalnym obowiązku chrześcijańskiego i ludzkiego wychowania własnych dzieci.
Matka Paula pragnęła, by przez rodziny prawdziwie chrześcijańskie Chrystus mógł królować w społeczeństwie. Dlatego jej dzieło nie przestało być aktualnym i zobowiązującym także dziś. Również i do was się zwracam absolwenci i uczniowie szkół pijarskich i zapraszam, byście swym własnym życiem umieli dać świadectwo z otrzymanej kiedyś formacji, współpracując dziś w budowaniu społeczeństwa opartego na cywilizacji miłości. A przede wszystkim byście potrafili otwierać swe serca ku tym najbardziej potrzebującym według przykładu zostawionego nam w osobie Matki Pauli”
W 2001 r. Jan Paweł II włączył ją do grona świętych. Mówił wtedy: „»Zaprawdę, powiadam ci: Dziś będziesz ze Mną w raju«Łk 23, 43. Do raju, do pełni Królestwa Bożego, przyjęta została św. Paula Montal Fornés od św. Józefa Kalasantego, założycielka Zgromadzenia Córek Maryi Sióstr Szkół Pobożnych, pijarek. Prowadziła święte życie, najpierw w swym rodzinnym mieście Arenys de Mar, gdzie oddawała się różnorodnej działalności apostolskiej, a dzięki modlitwie i głębokiej pobożności zgłębiała tajemnice Boga; następnie jako założycielka rodziny zakonnej, kierując się mottem: ‘Pobożność i nauka’, pracowała na rzecz promocji kobiety i rodziny, realizując swój ideał ‘ratowania rodziny poprzez wychowywanie dziewcząt w świętej bojaźni Boga’; i wreszcie, podczas trzydziestu lat życia ukrytego w Olesa de Montserrat dawała dowody autentyczności, odwagi i łagodności swojego ducha — ducha ukształtowanego przez Boga.
Nowa święta należy do grupy założycieli zgromadzeń zakonnych, którzy w XIX w. odpowiadali na licznie pojawiające się wówczas potrzeby społeczne, jakim Kościół, zgodnie z duchem Ewangelii i pod natchnieniem Ducha Świętego, musiał dać odpowiedź. Przesłanie św. Pauli jest nadal aktualne, a jej charyzmat wychowawczy jest źródłem, które inspiruje kształtowanie nowych pokoleń w trzecim tysiącleciu chrześcijaństwa.”
Dziś ponad 800 Sióstr Pijarek, zorganizowanych w ponad 112 społecznościach, pracuje na 5 kontynentach, w 19 krajach świata, szkoląc i wychowując ok. 30,000 wychowanek. Tworząc „cywilizację miłości”.
W 1990 r. dotarły do Polski. Założyły dwie wspólnoty w Krakowie. Prowadzą szkoły w Krakowie i Rzeszowie…
Pochylmy się też nad tekstem homilii wygłoszonej podczas kanonizacji św. Pauli 25.xi.2001 r. przez Jana Pawła II na Watykanie:
Zamyślając się nad przykładem życia św. Pauli popatrzmy na dwie krótkie etiudy:
- o Arenys de Mar dziś:
- o jednej z polskich naśladowczyń św. Pauli:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
angielskich:
hiszpańskich:
włoskich: