św. ZDZISŁAWA BERKA
(ok. 1220, Krzyżanów /Křižanow/ - 1252, Jabłonne /Jablonné/)
żona i matka

patronka: młodych małzeństw, matek, diecezji i województwa Litomierzyce

wspomnienie: 3 stycznia

wszyscy nasi święci >>

Łącza do ilustracji (dzieł sztuki) związanych ze świętą:

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Zdzisława, urodzona ok. 1215 r. w Krzyżanowie (czes. Křižanow), była pierwszą z pięciorga dzieci głęboko wierzącej morawskiej rodziny szlacheckiej Przybysława z Krzyżanowa i Sybili, pochodzącej z Sycylii w południowych Włoszech. Cysters Henryk Rzezbarz ze Zdziaru (czes. Ždaru) nad Sazawą tak oto ok. 1300 r. pisał w łacińskiej, wierszowanej, kronice: „Z tego małżeństwa wzeszły przepiękne córki, którym dostało się później wielkiej chwały. […] Pierwsza z tych córek nazywała się Zdzisława…”.

Dwoje dzieci zmarło w dzieciństwie, przeżyły trzy córki: Zdzisława, Eufemia i „najmłodsza ze wszystkich, [której] nadano imię Elfiszka (Elżbieta)”^{Henryk Rzezbarz ze Zdziaru}.

Rodzice służyli na dworze królewskim Przemysła Otokara I, a potem Wacława I. Sybila byla damą dworu Kunegundy Hohenstaufen, narzeczonej a później żony Wacława; Przybysław – „na zewnątrz rycerz, w sercu mnich” - pierwszym urzędnikiem królewskim, burgrabią „na brnieńsku” - w Brnie i okolicach - oraz zarządcą zamku Veveri w Brnie.

Byli współzałożycielami maryjnego klasztoru cysterskiego w Zdziarze nad Sazawą. Matka, gdy owdowiała po raz trzeci (Przybysław, zmarły ok. 1251 r., był jej drugim mężem), wybrała życie zakonne: żyła i zmarła w pobliżu kościoła zdziarskiego.

Starannie wykształconą i wychowaną w atmosferze wiary Zdzisławę Bóg powołał do małżeństwa. Henryk Rzezbarz tak pisał o tym: „Gdy dziewczęta dorosły, Hawel, Boczek i Smil wzięli je sobie za żony”. Mężem Zdzisławy, ok. 1238 r., został Hawel z rodu Markvarticów, kasztelan zamku w Lemberku.

Mieli czworo dzieci, które Zdzisława wzorowo, w rodzinie będącej przykładnym kościołem domowymi, w blasku cnów chrześcijańskich, wychowywała na zamku w Lemberku.

Troszczyła się o ewangelizację okolicznych ziem. Wraz z mężem ufundowała klasztory dominikańskie w Turnovie i Jabłonnym (czes. Jablonné) - wokół obu z nich powstały miasta. Była tercjarką dominikańską, oddaną modlitwie i ludziom. Słynęła jako opiekunka ubogich, których między innymi z powodu najazdów tatarskich było w tych latach wielu: współcześni nazywali ją „Matką Biedaków”. A kroniki klasztorne przypisują jej wstawiennictwu liczne cudowne uzdrowienia. Stąd też nie dziwi, iż obecna liturgia dominikańska wspomina ją jako „Auxiliatrix afflictorum” („Wspomożycielkę strapionych”) i „Salus infirmorum” („Uzdrowicielkę chorych”).

Przepojona głęboką miłością do Boga wstąpiła do zakonu dominikańskiego jako świecka tercjarka. Jak mówi tradycja, habit zakonny - pozostając stanie małżeńskim - przyjęła z rąk ucznia św. Dominika, bł. Czesława. „W szacie zakonnej żyła wśród świata, ale żyła jakoby z tego świata nie była. Żyła ustawą zakonną, jej wszystkie przepisy wypełniała z całą ścisłością i surowością, dla Trzeciego Zakonu stała się wzorem przykładnym”^{Biografia św. Zdzisławy, x. J. M. Zatłokiewicz, SJ}.

Zdzisława Berka (lub z Lemberku) zmarła młodo w 1252 r. w Jabłonnym i tam w kościele św. Wawrzyńca została pochowana. Kronikarz pisał: „Z niej wzeszła cierpiącym wielka radość. Pięciu zmarłych Bożą mocą wskrzesiła. Wielu ślepych oświeciła, wiele chromych i trędowatych uzdrowiła i nad innymi wielkie cuda czyniła”^{Dalimil, kronikarz, XIVw.}

Legenda głosi, że jej doczesne odejście bardzo opłakiwał mąż. Ale niedługo po swojej śmierci Zdzisława „ukazała się mu, cała jaśniejąca, przywdziana w drogocenną czerwoną suknię, i objawiła mu chwałę i szczęśliwość, jaką już otrzymała. Na potwierdzenie zostawiła mu część swojej czerwonej sukni”^{o. Jacek Salij}…

Pochowana została w dominikańskim kościele św. Wawrzyńca w Jabłonnym, gdzie jej ciało spoczywa do dziś.

Tę patronkę młodych małżeństw i matek błogosławioną ogłosił Pius X w 1907 r. W trakcie procesu beatyfikacyjnego parafia w Jabłonnym zebrała rejestr wiernych, którzy pod przysięgą potwierdzili cudowne łaski ozdrowienia…

Kanonizował ją Jan Paweł II w 1995 r. w Ołomuńcu. Mówił wtedy: „wyróżniała się nadzwyczajną zdolnością do poświęcania się innym. […]  Była – […słowami…] Pawła VI – ‘przykładem małżeńskiej wierności, protektorką życia duchowego rodziny i uczciwości w obyczajach’. Potwierdza to również jej wielkoduszne zaangażowanie na polu dobroczynności i opieki nad potrzebującymi, zwłaszcza obłożnie chorymi […] Potrafiła uczynić z samej siebie dar, zgodnie ze słowami Jezusa: »Więcej szczęścia jest w dawaniu aniżeli w braniu«^Dz 20, 35”

Jest także patronką diecezji Litomierzyce (czes. Litoměřice).

Krótki film o zamku Lemberk (źródło: YouTube):

• 

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:

• Watykan
• Dominikanie świeccy Gidle
• ILG
• Wikipedia.pl

angielskich:

• Wikipedia.en

czeskich:

• Zdislava z Lemberka
• Středoběk
• Ruženec Jesenice
• Seminarky.cz
• christ.blog.cz
• depony.bloguje.cz
• Wikipedia.cz

włoskich:

• Santi e Beati