poprzednik

WIKTOR II

Poczet Papieży (154)
(nasza lista: tutaj>>)

STEFAN IX (X)

Posługa: 2.viii.1057 - 29.iii.1058

następca

MIKOŁAJ II

Łącza do ilustracji dzieł sztuki związanych z papieżem

Fryderyk urodził się prawdopodobnie ok. 1020 r. Był trzecim dzieckiem Gothelona (Gozelona) I, księcia Górnej i Dolnej Lotaryngii (Lorraine)m i Junki, córki Berengariusza II, króla Italii.

Wykształcenie uzyskał w Liège, w kościele św. Lamberta, w jednej z najlepszych ówcześnie szkół…

W latach 1041-1048 był biskupem Liège. Dał się poznać jako lojalny poddany cesarza, zaczął być kojarzony z reformatorskim ruchem klasztoru Cluny.

Wraz z wiekiem cieszył się coraz większym uznaniem, nie tylko z racji urodzenia i stanowiska, ale także pobożności, charakteru i wiedzy. Został zauważony przez swego kuzyna, papieża Leona IX, w trakcie pierwszej pielgrzymki tegoż do Niemiec i Francji, i ściągnięty w 1049 r. do Rzymu. Dwa lata później papież powołał go na stanowiska kanclerza i bibliotekarza kościoła rzymskiego.

W nowej roli towarzyszył Leonowi w jego apostolskich wędrówkach po Europie.

Pod koniec życia Leona w 1054 r. wysłano go, wraz z kard. Humbertem oraz abpem Piotrem z Amalfi, z poselstwem do Konstantynopola. Wyprawa zakończyła się tragicznie, pieczętując rozdział kościoła rzymskiego od kościoła bizantyjskiego (prawosławia).

Po powrocie ze wschodu został ograbiony przez hrabiego Teate i by uniknąć wpadnięcia w ręce cesarza Henryka III (który w międzyczasie przestał mu ufać, jako młodszemu bratu Godfryda III Brodacza, księcia Dolnej Lotaryngii i, przez małżeństwo, hrabiego Toskanii, któremu cesarz odmówił prawa do księstwa Górnej Lotaryngii i z którym toczył zażarty, wieloletni spór) został mnichem w klasztorze Monte Cassino. Gdy Henryk III przybył do Rzymu w 1055 r. Fryderyk, w habicie benedyktyńskim, przemieścił się z klasztoru Monte Cassino na adriatycką wyspę Trimiti, a stamtąd do klasztoru św. Jana w okolicach Lanciano.

Po śmierci Henryka III (1056 r.) powrócił do Monte Cassino (zrehabilitowany został też jego brat, który musiał wcześniej uchodzić z Italii). W 1057 r. został jego 36-tym opatem, dając się poznać jako przeciwnik osobistej własności mniszej (był tu po prostu zgodny z regułą benedyktyńską).

W tym samym czasie następca Leona, Wiktor II, mianował go kardynałem-prezbiterem kościoła św. Chryzogonusa.

Niedługo potem Wiktor umarł i – jeszcze tego samego 1057 r.– Fryderyk został wybrany i konsekrowany papieżem, przyjmując imię Stefana IX (X¹)

Wybór – przez kardynałów - odbył się bez zapytania cesarskiego władcy niemieckiego o zgodę. Złamano w ten sposób obietnicę daną cesarzowi Henrykowi III w 1046 r. Cesarz wprawdzie nie żył już od paru lat ale Niemcami rządziła regentka, jego żona cesarzowa Agnieszka. O zatwierdzenie wyboru zwrócono się do niej dopiero po paru tygodniach. Udzieliła go.

W ten sposób kwestia niezależności papieża, w tym jego wyboru, od władz świeckich – konkretnie od cesarstwa niemieckiego – a co za tym idzie kwestia niezależności wszelkich władz kościelnych od wpływów świeckich, czyli inwestytury, stawała się centralnym zagadnieniem politycznym tamtych czasów. Stefan polecił kard. Hildebrandowi, aby przestudiował nowe zasady elekcji papieża, tytułem zabezpieczenia jej przed zewnętrznymi naciskami cesarza lub wichrzycieli arystokracji rzymskiej.

Stefan kontynuował reformy i zmiany zainicjowane przez św. Leona IX. Kardynalski paliusz nadał Piotrowi Damianowi, opatowi Fonte Avellana, a kard. Humberta, który towarzyszył mu w wyprawie do Konstantynopola, powołał na stanowisko bibliotekarza kurii rzymskiej (stanowisko, które wszak sam wcześniej dzierżył). Obu uważano za reformatorów.

Zwołał kilka synodów, na których potępiono symonię i małżeństwa kleru. Kapłani, którzy żyli w konkubinacie, mieli być usuwani z urzędu. W 1057 r. kard. Humbert, na jego prośbę, ogłosił traktat „Libri tres adversus Simoniacos” („Trzy księgi przeciw symonii”), który niejako stał się iskrą inicjującą późniejsze reformy gregoriańskie (Grzegorza VII - Hildebranda).

Samego kard. Hildebranda – duszę partii reformatorskiej - wysłał do Mediolanu (Lombardia), gdzie powstał ruch Patarii, zwolenników dobrowolnego ubóstwa, nawiązujący do tradycji wczesnego chrześcijaństwa (nazywano ich „patarini” „śmieciarzami” - stąd nazwa ruchu), przeciwny symonii, nepotyzmowi oraz łamaniu zasad celibatu przez kapłanów. Miał tam wspomóc reformatorsko nastawioną część kleru wobec miejscowego arcybiskupa, który z kolei stawił ognisko obrońców status quo. Stamtąd Hildebrand udać się miał do Niemiec, do regentki Agnieszki, i dalej do Francji.

Stefan zamierzał też wznowić rozmowy z kościołem bizantyjskim, by zakończyć schizmę, zatrzymać Normanów rozszerzających swe władanie w południowej Italii, …

Nie zdążył – chorował w zasadzie od chwili wyboru - i zmarł w 1058 r. we Florencji. Na łożu śmierci upominał zgromadzonych przy nim kardynałów, by z wyborem następcy poczekali na powrót Hildebranda z Niemiec…

Pochowany został w kościele św. Reparaty, dziewicy, we Florencji (na jego miejscu dziś wznosi się katedra Santa Maria del Fiore).

¹ Podwójna numeracja wynika z tego, iż do II Soboru Watykańskiego na oficjalnej liście papieskiej Annuario Pontificio znajdował się kapłan Stefan, który papieżem został wybrany w 752 r. ale zmarł przed święceniami biskupimi. Sobór uznał, że wszyscy Stefanowie, którzy zostali po nim papieżami mają mieć podwójną numerację. Stefan IX - pierwszy, który z papieży o imieniu Stefan stosował numerację imienia, podpisywał swe dokumenty jako Stephanus Nonus Papa.

Opracowanie oparto na następujących źródłach:

polskich:
Niedziela
Wikipedia.pl
Sanktuarium Królowej Męczenników, Bydgoszcz
Poczet władców świata

angielskich:
Catholic Encyclopedia
Christ's Faithful People
NNDB
Encyclopedia Brytannica
www.fact-index.com
Wikipedia.en

niemieckich:
Kirchen Geschichte
Die Genealogie der Franks und Frankreiches

Obejrzyjmy też krótki filmik o pozostałościach kościoła Santa Reparata w katedrze we Florencji:

oraz kilka zdjęć nowej katedry we Florencji: