pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
poprzednik
następca
Łącza do ilustracji dzieł sztuki związanych z papieżem
Urodzony ok. 1018 r. w Nordgau, Bawaria (wg źródeł papieskich) lub w Szwabii (wg źródeł niemieckich).
Był najmłodszym z czterech (prawdopodobnie) synów Hartwiga, hrabiego Calw-Dollnstein-Hirschberg (uprzednio Gröglingen) i hrabiny Bilizy, urodzonej w Szwabii. Rodzina była spokrewniona z salijskim domem cesarskim Henryka III.
Wykształcenie uzyskał najprawdopodobniej w przy-katedralnej szkole w Ratyzbonie (Regensburg). Tam też był kanonikiem (clericus canonicus) za rządów krewnego, bpa Gebharda III.
W 1042 r. został, dzięki wsparciu m.in. wuja, bpa Regensburga i abpa Bardo z Moguncji, mianowany 17tym biskupem Eichstätt (jako Gebhard I). Miał 22 lata.
Sytuacja kościelna: Ruch odnowy skupiony wokół opactwa benedyktyńskiego w Cluny za Leona IX uzyskuje przewagę w Kurii rzymskiej, skupiając się na problemie symonii (kupowania stanowisk kościelnych) oraz bezżeństwie kapłanów (problem dziedziczenia).
Podział chrześcijaństwa na wschodnie i zachodnie stał się faktem…
Miał być człowiekiem wielkich cnót i uczciwości i dość szybko, mimo młodego wieku, uzyskał wielki autorytet jako doradca i kanclerz na dworze Henryka III (który zresztą był od niego starszy zaledwie o cztery lata…). Szczególnie cenione były jego zdolności administracyjne i zarządcze. Uczestniczył w wielu najważniej- szych wydarzeniach panowania Henryka III: koronacji na cesarza w Rzymie w 1046 r., synodach organizowanych przez papieża Leona IX, konsultacjach między papiestwem a cesarstwem.
Za jego radą w 1053 r. armia cesarska zawróciła z drogi do Rzymu, wezwana tam na pomoc przez Leona IX dla wsparcia jego zmagań z Normana- mi, którzy powoli przejmowali całe południe Włoch. Leon poniósł klęskę pod Civitela i został internowany. Gebhard miał ponoć później swej rady żałować…
Będąc - przez pewien czas - regentem Bawarii, na rzecz trzy-letniego Henryka IV, bronił praw cesarstwa wobec roszczeń księcia Konrada wspieranego przez Węgrów, hrabiów Scheyern oraz usposobionego wojowniczo własnego wuja, bpa Gebharda z Ratyzbony (za spiskowanie przeciw cesarzowi został zamknięty najpierw na zamku Wüflingen a potem fortecy Stofeln).
Mimo częstej nieobecności w swojej diecezji Eichstätt rozszerzył ją terytorialnie. Rozbudował też szkolnictwo – wielu znamienitych prałatów i biskupów, i to nie tylko niemieckich ale i italskich, którzy wybierali Eichstätt mimo tylu znamienitych uczelni na terenie Włoch, zawdzięczało mu wykształcenie.
Po śmierci Leona IX w 1054 r. na dworze cesarskim pojawiła się delegacja rzymska z kard. Hildebrandem na czele. Jej życzeniem było wyznaczenie Gebharda na wakujący Tron św. Piotra. Podczas sejmu Rzeczy (diet) w Moguncji cesarz wyraził zgodę, ale sam zainteresowany – odmówił. Dopiero na następnym sejmie, pięć miesięcy później w 1055 r., w Ratyzbonie, zgodził się, po warunkiem wszelako, który wyraził w następujących słowach kierowanych do cesarza:
„Oddaję się całkowicie na służbę św. Piotra,
całą duszą i ciałem! Wiem, że nie jestem godny przywileju
podjęcia tych świętych obowiązków ale poddaję się
Twoim nakazom, Panie, pod warunkiem aliści, że Wasza Wysokość
zwróci Stolicy Apostolskiej, co do niej należy.”
Chodziło o posiadłości uprzednio odebrane Watykanowi. Cesarz przyjął warunki i Gebhard udał się z Hildebrandem do Rzymu.
Nie wiadomo, czy w Rzymie odbyły się formalne wybory. Wiadomo, że w Wielki Czwartek 1055 r. Gebhard uroczyście założył Tiarę, przyjmując imię Wiktora II.
Jako Pontifex Maximus pozostał jednak biskupem Eichstätt.
Kontynuował linię przyjętą przez wielkiego poprzednika, Leona IX. Stanął po stronie reformatorów z klasztoru w Cluny, zwalczając plagę świętokupstwa (symonii – nazwa pochodzi od Szymona Maga, który próbował wykupić przywilej udzielania daru Ducha Świętego od św. Jana i św. Piotra) i konkubinatu (nikolaizmu, czyli łamania zasad celibatu, nazwa pochodząca od sekty nikolaitów, wspomnianych w Apokalipsie św. Jana) w wśród kleru. Miał w tym wsparcie – co bardzo pomagało – samego cesarza.
Jeszcze w 1055 r. we Florencji odbył się synod, w obecności cesarza i 120 biskupów, gdzie ponownie potwierdzono dekrety przeciw świętokupstwu i braku wstrzemięźliwości. Paru grzesznych biskupów złożono ze stanowisk. Potępiono również siłowe uszczuplanie papieskich i kościelnych posiadłości.
Wiktor wysłał też legatów do króla Ferdynanda w Hiszpanii z groźbą ekskomuniki w razie odrzucenia zwierzchności Henryka III jako cesarza rzymskiego. Ferdynand uległ.
W 1056 r. Wiktor wysłał Hildebranda do Francji z misją zwalczania świętokupstwa i konkubinatu kleru. Z podobnym zadaniem w południowej Francji wysłani zostali papiescy legaci, abp Raimbaud de France Reillanne z Arles i abp Pons II de Cháteaurenard (Pontius) z Aix. Na synodach w Tuluzie (1056 r.) i Compostelli (1056 r.) duskutowano zagadnienia przywrócenia dyscypliny kościelnej, odnowienia życia religijnego i wykorzenienia świętokupstwa.
Na innym synodzie, w Chalon-sur-Saone, „In qua videlicet sex episcopos diversis criminibus involutos ex auctoritate sedis Apostolicae Deposuit” („Sześciu biskupów winnych różnych przewinień zostało złożonych z urzędu”)św. Piotr Damiani, list 72.
Jeszcze tego samego roku Wiktor udał się do Niemiec i w Goslar spotkał z cesarzem. Razem z nim przeniósł się do Bodfeld w górach Hartz, gdzie był świadkiem przedwczesnej śmierci cesarza. Przed śmiercią cesarz powierzył swego 6-letniego syna i następcę, Henryka IV, i regencję cesarstwa papieżowi. Wiktor, po pochowaniu cesarza w katedrze w Speyer, zabezpieczył następstwo cesarskie koronując Henryka IV w Akwizgranie. Uzyskał też lojalność księstw cesarstwa na sejmach Rzeszy (diet) w Kolonii i Ratyzbonie.
W 1057 r. Wiktor wrócił do Rzymu pozostawiając regencję cesarską w rękach Agnieszki, wdowy po zmarłym Henryku III. Następnie na synodzie w Lateranie podniósł do rangi kardynalskiej Fryderyka (uprzednio nominowanego opatem Monte Cassino), brata potężnego księcia Lotaryngii, Godfryda.
Potem udał się do Toskanii, by rozstrzygnąć lokalny spór, i tam, w Arezzo, zachorował, dostał wysokiej gorączki i odszedł do Pana.
Życzeniem jego dworu było pochowanie zwłok Wiktora w Eichstätt, siedzibie biskupstwa, które dzierżył do śmierci. W drodze aliści zostały one zbrojnie przejęte przez mieszkańców Rawenny i prawdopodobnie pochowane w tamtejszym kościele Santa Maria Rotonda (gdzie wcześniej miejsce ostatniego spoczynku znalazł król Ostrogotów, Teodoryk Wielki). Niestety nie wiadomo dokładnie, gdzie znajdują się jego szczątki…
Pontyfikat Wiktora, piątego niemieckiego papieża, i czwartego nominowanego przez Henryka III, oraz przedwczesna śmierć tego ostatniego, oznaczały koniec ścisłej współpracy cesarstwa i papiestwa w zabiegach o zreformowanie Kościoła, w czym do tej pory przewodził cesarz.
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
Niedziela
Wikipedia.pl
Sanktuarium Królowej Męczenników, Bydgoszcz
Poczet władców świata
angielskich:
Catholic Encyclopedia
Christ's Faithful People
NNDB
www.fact-index.com
Wikipedia.en
niemieckich:
Kirchen Geschichte
Wikipedia.de
Die Genealogie der Franks und Frankreiches
Obejrzyjmy też trzyczęściowy film o katedrze w Eichstätt (po niemiecku):
