Rzymskokatolicka Parafia
pod wezwaniem św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
m. i gm. Konstancin-Jeziorna
powiat Piaseczno
RELIKWIE EWANGELICZNE
„RELIKWIE św. ŁAZARZA”
Miejsce przechowywania: Larnaka, Cypr
inne w naszych zasobach
TUTAJ
Łącza do ilustracji związanych z opisywanymi relikwiami:
- wskrzeszenie Łazarza:
relikwie Łazarza:
„Był pewien chory, Łazarz z Betanii, z miejscowości Marii i jej siostry Marty. Maria zaś była tą, która namaściła Pana olejkiem i włosami swoimi otarła Jego nogi. Jej to brat Łazarz chorował.
Siostry zatem posłały do Niego wiadomość: ‘Panie, oto choruje ten, którego Ty kochasz’.
Jezus usłyszawszy to rzekł: »Choroba ta nie zmierza ku śmierci, ale ku chwale Bożej, aby dzięki niej Syn Boży został otoczony chwałą«. A Jezus miłował Martę i jej siostrę, i Łazarza.
Mimo jednak że słyszał o jego chorobie, zatrzymał się przez dwa dni w miejscu pobytu. Dopiero potem powiedział do swoich uczniów: »Chodźmy znów do Judei«. Rzekli do Niego uczniowie: „Rabbi, dopiero co Żydzi usiłowali Cię ukamienować i znów tam idziesz?” Jezus im odpowiedział: »Czyż dzień nie liczy dwunastu godzin? Jeżeli ktoś chodzi za dnia, nie potknie się, ponieważ widzi światło tego świata. Jeżeli jednak ktoś chodzi w nocy, potknie się, ponieważ brak mu światła«.
To powiedział, a następnie rzekł do nich: »Łazarz, przyjaciel nasz, zasnął, lecz idę, aby go obudzić«. Uczniowie rzekli do Niego: „Panie, jeżeli zasnął, to wyzdrowieje”. Jezus jednak mówił o jego śmierci, a im się wydawało, że mówi o zwyczajnym śnie.
Wtedy Jezus powiedział im otwarcie: »Łazarz umarł, ale raduję się, że Mnie tam nie było, ze względu na was, abyście uwierzyli. Lecz chodźmy do niego«. Na to Tomasz, zwany Didymos, rzekł do współuczniów: ‘Chodźmy także i my, aby razem z Nim umrzeć’.
Kiedy Jezus tam przybył, zastał Łazarza już do czterech dni spoczywającego w grobie. A Betania była oddalona od Jerozolimy około piętnastu stadiów i wielu Żydów przybyło przedtem do Marty i Marii, aby je pocieszyć po bracie.
Kiedy zaś Marta dowiedziała się, że Jezus nadchodzi, wyszła Mu na spotkanie. Maria zaś siedziała w domu. Marta rzekła do Jezusa: ‘Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł. Lecz i teraz wiem, że Bóg da Ci wszystko, o cokolwiek byś prosił Boga’. Rzekł do niej Jezus: »Brat twój zmartwychwstanie«. Rzekła Marta do Niego: ‘Wiem, że zmartwychwstanie w czasie zmartwychwstania w dniu ostatecznym’. Rzekł do niej Jezus: »Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we Mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie. Każdy, kto żyje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki. Wierzysz w to?« Odpowiedziała Mu: ‘Tak, Panie! Ja wciąż wierzę, żeś Ty jest Mesjasz, Syn Boży, który miał przyjść na świat’.
Gdy to powiedziała, odeszła i przywołała po kryjomu swoją siostrę, mówiąc: ‘Nauczyciel jest i woła cię’. Skoro zaś tamta to usłyszała, wstała szybko i udała się do Niego. Jezus zaś nie przybył jeszcze do wsi, lecz był wciąż w tym miejscu, gdzie Marta wyszła Mu na spotkanie. Żydzi, którzy byli z nią w domu i pocieszali ją, widząc, że Maria szybko wstała i wyszła, udali się za nią, przekonani, że idzie do grobu, aby tam płakać.
A gdy Maria przyszła do miejsca, gdzie był Jezus, ujrzawszy Go upadła Mu do nóg i rzekła do Niego: ‘Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł’. Gdy więc Jezus ujrzał jak płakała ona i Żydzi, którzy razem z nią przyszli, wzruszył się w duchu, rozrzewnił i zapytał: »Gdzieście go położyli?« Odpowiedzieli Mu: ‘Panie, chodź i zobacz’.
Jezus zapłakał. A Żydzi rzekli: ‘Oto jak go miłował!’ Niektórzy z nich powiedzieli: ‘Czy Ten, który otworzył oczy niewidomemu, nie mógł sprawić, by on nie umarł?’ A Jezus ponownie, okazując głębokie wzruszenie, przyszedł do grobu.
Była to pieczara, a na niej spoczywał kamień. Jezus rzekł: »Usuńcie kamień«. Siostra zmarłego, Marta, rzekła do Niego: ‘Panie, już cuchnie. Leży bowiem od czterech dni w grobie’. Jezus rzekł do niej: »Czyż nie powiedziałem ci, że jeśli uwierzysz, ujrzysz chwałę Bożą?« Usunięto więc kamień.
Jezus wzniósł oczy do góry i rzekł: »Ojcze, dziękuję Ci, żeś mnie wysłuchał. Ja wiedziałem, że Mnie zawsze wysłuchujesz. Ale ze względu na otaczający Mnie lud to powiedziałem, aby uwierzyli, żeś Ty Mnie posłał«. To powiedziawszy zawołał donośnym głosem: »Łazarzu, wyjdź na zewnątrz!«
I wyszedł zmarły, mając nogi i ręce powiązane opaskami, a twarz jego była zawinięta chustą. Rzekł do nich Jezus: »Rozwiążcie go i pozwólcie mu chodzić«.
Wielu więc spośród Żydów przybyłych do Marii ujrzawszy to, czego Jezus dokonał, uwierzyło w Niego.”J 11, 1-45
„Na sześć dni przed Paschą Jezus przybył do Betanii, gdzie mieszkał Łazarz, którego Jezus wskrzesił z martwych. Urządzono tam dla Niego ucztę. Marta posługiwała, a Łazarz był jednym z zasiadających z Nim przy stole. Maria zaś wzięła funt szlachetnego i drogocennego olejku nardowego i namaściła Jezusowi nogi, a włosami swymi je otarła. A dom napełnił się wonią olejku.
Na to rzekł Judasz Iskariota, jeden z uczniów Jego, ten, który miał Go wydać: ‘Czemu to nie sprzedano tego olejku za trzysta denarów i nie rozdano ich ubogim?’ Powiedział zaś to nie dlatego, jakoby dbał o biednych, ale ponieważ był złodziejem, i mając trzos wykradał to, co składano.
Na to Jezus powiedział: »Zostaw ją! Przechowała to, aby /Mnie namaścić/ na dzień mojego pogrzebu. Bo ubogich zawsze macie u siebie, ale Mnie nie zawsze macie«.
Wielki tłum Żydów dowiedział się, że tam jest; a przybyli nie tylko ze względu na Jezusa, ale także by ujrzeć Łazarza, którego wskrzesił z martwych. Arcykapłani zatem postanowili stracić również Łazarza, gdyż wielu z jego powodu odłączyło się od Żydów i uwierzyło w Jezusa.
Nazajutrz wielki tłum, który przybył na święto, usłyszawszy, że Jezus przybywa do Jerozolimy, wziął gałązki palmowe i wybiegł Mu naprzeciw. Wołali: ‘Hosanna! Błogosławiony, który przychodzi w imię Pańskie oraz Król izraelski!’
A gdy Jezus znalazł osiołka, dosiadł go, jak jest napisane: Nie bój się, Córo Syjońska! Oto Król twój przychodzi, siedząc na oślęciu. Z początku Jego uczniowie tego nie zrozumieli. Ale gdy Jezus został uwielbiony, wówczas przypomnieli sobie, że to o Nim było napisane i że tak Mu uczynili.
Dawał więc świadectwo ten tłum, który był z Nim wówczas, kiedy Łazarza z grobu wywołał i wskrzesił z martwych.”J 12, 1-17
O Łazarzu i jego wskrzeszeniu z martwych przez Jezusa pisał – patrz cytaty po prawej - Ewangelista św. Jan. Czy pozostały jakieś fizyczne ślady opisywanych, historycznych wydarzeń?
Otoż tak. Jednym z nich jest grobowiec Łazarza, gdzie Chrystus uczynił wspaniały znak, niejako zapowiadający Swoje zmartwychwstanie, do dziś istnieje i jest czczony w Betanii.
A co z samym Łazarzem?
Otóż, według tradycji, szczególnie pieczołowicie przechowywanej przez grecki kościół ortodoksyjny, po zmartwychwstaniu Pańskim Łazarz został zmuszony przez Żydów do opuszczenia Judei. Wszak sami arcykapłani „postanowili stracić również Łazarza”J 12, 8. Łazarz udał się więc na Cypr. Tu – ok. 33 r. - stał się de-facto założycielem pierwszej gminy chrześcijańskiej na wyspie…
W późniejszych latach na Cyprze pojawił się św. Paweł z Tarsu, który wraz ze św. Barnabą – pochodzącym zresztą z Cypru - w czasie pierwszej podróży misyjnej (ok. 45-49 r.) nawiedził wyspę. Obaj apostołowie mieli wtedy wyświęcić Łazarza na pierwszego biskupa Kition (łac. Citium), miasta zwanego dziś Larnaką.
Wschodnia tradycja również głosi, iż w 52 r. w Kition Łazarza odwiedzić miała sama Maryja, Matka Boża, wraz ze św. Janem, Apostołem i Ewangelistą. Maryja miała wtedy uszyć Łazarzowi omoforion (gr. ὠμοφόριον), odpowiednik paliusza, oraz mankiety (gr. epimanikia, ἐπιμανίκια). Na pamiątkę tego wydarzenia ich odpowiedniki do dnia dzisiejszego stanowią część stroju cerkiewnego…
Jak podaje św. Epifaniusz (gr. Epiphanios) (ok. 315, Besanduk – 403, Salamina), biskup Salaminy (zwanej wówczas także Konstancją), Łazarz miał pełnić swoją posługę na Cyprze przez ponad 30 lat.
Ponoć był złowiekiem zamyślonym, co przypisywano czterem dniom spędzonym „po tamtej stronie”.
Ponoć tylko raz w życiu się uśmiechnął, a mianowicie gdy stał się świadkiem kradzieży naczynia glinianego. Powiedzieć miał wówczas: „Garstka prochu kradnie inną garstkę prochu”…
I to na Cyprze, w Kition, po śmierci – być może była to śmierć męczeńska - miał zostać pochowany…
I tu, nad grobem Łazarza, miał powstać kościół jego imienia…
Poczynając od 649 r. Cypr, po upadku zachodniego cesarstwa rzymskiego należący do cesarstwa bizantyjskiego, stał się obiektem arabskiej ekspansji na terenie Morza Śródziemnego. Był wielokrotnie atakowany przez muzułmańskich najeźdźców. Najazdy miały niejednokrotnie charakter pirackich napadów i trwały przez prawie 300 lat. Tysiące Cypryjczyków poniosło śmierć, zrabowane i zniszczone zostały zabytki kultury materialnej. Nie przetrwał żaden kościół, całe miasta legły w gruzach…
Już na samym początku, w 649 r., łupieżcy zaatakowali miejsce pochówku Łazarza, niszcząc otoczenie. Tak skutecznie, że pamięć o miejscu zaginęła… Dopiero w 890 r. odkryto – w katakumbach, gdzie przez stulecia chowano mieszkańców miasta - nagrobek z napisem: „Łazarz. Biskup Larnaki. Cztery dni w grobie. Przyjaciel Chrystusa”.
Imperator bizantyjski Leon VI Filozof (866, Konstantynopol – 912, Konstantynopol) nakazał sprowadzenie relikwii Łazarza do Konstantynopola. Akt ten miał miejsce w 898 r. Przebieg uroczystości zachował się w zapisach dwóch uroczystych kazań Aretasa (ok. 850, Patras - po 932), arcybiskupa Cezarei Kapadockiej, a grecki kościół prawosławny do dziś 17.x uroczyście obchodzi pamiątkę przeniesienia…
Szczątki doczesne świętego – wraz z sarkofagiem – przeniesiono początkowo do największej świątyni Konstantynopola – kościoła Mądrości Bożej - Hagia Sofia (gr. Ἁγία Σοφία). Niebawem cesarz nakazał wybudowanie nowego klasztoru pw. św. Łazarza, gdzie na następne kilkaset lat znalazły schronienie jego relikwie…
Jako zadośćuczynienie za przeniesienie szczątków Łazarza do Konstantynopola, imperator Leon VI zarządził wybudowanie na miejscu odnalezienia grobowca, w Kition, nowego kościoła, pw. św. Łazarza (gr. Ιερός Ναός Αγίου Λαζάρου, Ayios Lazaros). Budowa miała miejsce w IX-X w.
Ów kościół jest jedną z trzech bizantyjskich świątyń na Cyprze, która przetrwała do czasów współczesnych.
W XIII w. relikwie Łazarza miały zostać zagrabione przez uczestników IV wyprawy krzyżowej (lata 1202–1204), która w 1203 r. zaatakowała i rok później złupiła Konstantynopol, i przywiezione z kościoła jego imienia do Marsylii. Tu ślad po nich się urywa…
W XIII-XVI w. Cypr znajdował się w posiadaniu katolickich Franków i Wenecjan. Do 1571 r., gdy po kolejnej inwazji wojsk mahometan – ottomańskich Turków – został zamieniony w meczet. W kościele pw. św. Łazarza zniszczono dzwonnicę i trzy wspaniałe kopuły…
W 1589 r. Turcy „sprzedali” świątynię greckiemu kościołowi ortodoksyjnemu – prawdopodobnie dlatego, że tereny zawierały też cmentarz chrześcijański (katakumby). Wtedy też dokonano rekonstrukcji kościoła.
Przez następne parę stuleci kościół służył obu denominacjom – katolikom i prawosławiu greckiemu.
W 1970 r. ogarnął go pożar, niszcząc sporą część wnętrza, wraz z ikonostasem. Ikonostas został następnie częściowo odnowiony i ponownie pokryty złotem.
I to wtedy, w 1972 r., podczas prac renowacyjnych, w marmurowym sarkofagu pod ołtarzem, okryto ludzkie szczątki. Zidentyfikowano je jako relikwie św. Łukasza – choć sarkofag je zawierający nie był tym samym, co odkryty w 890 r. Oznacza to mogło tylko jedno, że cesarz Leon VI Filozof nie sprowadził w 898 r. wszystkich relikwii do Konstantynopola…
O tym, że mogło tak być, świadczyć może relacja pewnego rosyjskiego mnicha, który w XVI w., przed zaborem muzułmańskim, odwiedził Larnakę. Miał on widzieć relikwie Łazarza. Nie tylko widzieć – miał drobną ich cząstkę wziąć ze sobą i przywieźć do rodzinnego klasztoru w Pskowie (prawdopodobnie chodzi o monastyr Pskow-Pieczora). Tam relikwia, w kaplicy św. Łazarza, miała przetrwać okrutne czasy terroru sowieckiego i niemieckiej okupacji II wojny światowej, i ma być przechowywana do dnia dzisiejszego…
Larnaka pamięć o Łazarzu świętuje szczególnie w „dniu św. Łazarza”, na osiem dni przed Wielkanocą, gdy ikona świętego niesiona jest w uroczystej procesji przez miasto…
św. Łazarza przedstawiało wielu znakomitych artystów. Pochylimy się nad jednym z najbardziej znanych dzieł, autorstwa Caravaggio (1571, Mediolan – 1610, Porto Ercole):
Istnieje też alternatywna, zachodnia, tradycja, która głosi, iż Łazarz wraz ze swoimi siostrami, Marią i Martą, miał – wyrzucony przez Żydów z Judei, na łodzi bez żagli, wioseł i steru - wylądować w Prowansji (dziś nadmorskiej części Francji). Tam, w okolicach dzisiejszej Marsylii, miał schronić się w grocie, nad którą w późniejszych latach (V w.) zbudowano klasztor i kościół pw. św. Wiktora. Założyć miał gminę chrześcijańską i przetrwać prześladowania Nerona (37, Ancjum – 68, Rzym), ale za czasów cesarza Domicjana (51, Rzym – 96, Rzym), miał ponieść męczeńską śmierć przez ścięcie.
Legenda ta, pochodząca prawdopodobnie z XI w., uzyskała wiarygodność, gdy na początku XII w. w Autun, w Burgundii, odnaleziono grobowiec, który przypisano św. Łazarzowi. Na miejscu znaleziska powstała istniejąca do dziś katedra pw. św. Łazarza (fr. cathédrale St-Lazare)…
Kult św. Łazarza we Francji rozkwitł w XIII w. Z tego okresu pochodzą pierwsze pewne zapiski. Kościół pw. św. Wiktora w Marsylii zaczął szczycić się relikwią głowy i ręki Łazarza – ale jak się dziś wydaje mogło chodzić o innego Łazarza, biskupa żyjącego w V w. Zastanawiające jest jednakże to, że wzrost kultu nastąpił w niewiele lat po grabieży Konstantynopola przez uczestników IV krucjaty krzyżowej w 1204 r., gdy cesarstwo bizantyjskie złupiono z wielu materialnych pamiątek pierwszych lat chrześcijaństwa…
Oprócz Autun, gdzie przechowywana jest część relikwii domniemanego Łazarza, relikwią głowy i ramienia świętego – po zniszczeniu i zamknięciu klasztoru św. Wiktora w czasie rewolucji francuskiej - szczyci się dziś także katedra Matki Bożej Większej (fr. Sainte-Marie-Majeure) w Marsylii.
Kto wie, a może relikwie przechowywane we Francji są relikwiami przeniesionymi do Konstantynopola w 898 r. i zrabowanymi w 1204 r. przez krzyżowców?
Popatrzmy na panoramiczny obraz cerkwii św. Łazarza w Larnace:
Popatrzmy na inny film o cerkwii św. Łazarza w Larnace:
Adres:
Agios Lazaros
Plateia Agiou Lazarou
Larnaka
Mapa okolicy:
Opracowanie oparto na następujących źródłach:
polskich:
angielskich:
- Church of Saint Lazarus
- Sacred Destinations
- Catholic Encyclopedia
- Saints of the Greek Orthodox Church
- Lives of the Saints
- EWTN
- Visit Cyprus
- Wikipedia.en
francuskich: