Upowcy oraz miejscowi Ukraińcy podpalili polskie gospodarstwa, żywcem spłonął Polak, Jan Turczyński. „Stają wymienieni i oświadczają: dnia 21 maja br. o godzinie 11 ½ w nocy ukraińska banda w sile około kilkudziesięciu osób uzbrojona w automaty karabinów napadła na ludność polską gromady Żydatycze, a w szczególności na rzym. — katolicką plebanię, którą ostrzeliwano, wybito okna i starano wedrzeć do środka, a tylko dzięki silnemu okratowaniu i zabezpieczeniu wszelkich wejść nie zdołano tego zamiaru uskutecznić. Nadto spalono jeden budynek mieszkalny oraz trzy budynki gospodarcze wraz z inwentarzem. Mieszkańcy spalonych domów, wszyscy Polacy zdołali w czas uciec i schronić się. Napad powyższy trwał zaledwie pół godziny, napadająca bowiem banda cofnęła się z Żydatycz, gdy żołnierze niemieccy oddziału stojącego tam na reflektorze lotniczym zjawili się z karabinami dla obrony ludności. Mimo, że na miejscu w Żydatyczach znajduje się posterunek milicji ukraińskiej, żaden milicjant w ogóle nie zjawił się i nie interweniował, a dopiero z posterunku wyszła milicja o godzinie 8–ej rano. Że napad ten był przygotowany ze strony Ukraińców i to w porozumieniu prawdopodobnie z miejscową milicją ukraińską i miejscową ukraińską ludnością świadczą następujące fakty:
1. Oddział dokonujący napadu zjawił się strony posterunku ukraińskiej milicji,
2. Milicja w ogóle nie interweniowała,
3. Ukraińcy wszyscy nie szli z pomocą nawet z pomocą swym najbliższym krewnym, mieszkającym w najbliższym sąsiedztwie (Jan Turczyński Polak spalony, zięć Iwan Fedecki) twierdząc, że im nie wolno przyjść z pomocą i robić alarmu (świadek Julia Bar Polka, gdy uciekała do pobliskiego sąsiada Ukraińca Michała Michalaka, ten oświadczył jej, że nie wolno mu schronić w mieszkaniu Polaka i zabronił jej krzyczeć i robić alarmu, świadek Maria Konstancjak, której Pasiak Ukrainiec oświadczył, że w razie napadu nie wolno mu robić alarmu i bić w gong). Na tydzień mniej więcej przed napadem sołtys gromady Żydatycze Ukrainiec Jurko Michaluk zabronił Polakom pełnić wszelką straż i mówił, że Polacy nie mają się czego obawiać, gdyż napadu na nich nie będzie i żadnej takiej propagandy szerzyć nie wolno, szerzący bowiem z miejsca będzie karany. Po napadzie na ludność polską oświadczył sołtys gospodarzom Bartłomiejowi Dorosiakowi, Stanisławowi Turczyńskiemu, Józefowi Parowi i Wawrzyńcowi Parowi, gdy ci skarżyli się mu, że on zapowiadał, że nie będzie napadu, że to jest polityka niemiecka, aby się Polacy stąd usunęli”.

źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – maj 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]

źródło: „1944, 23 maja - Protokół spisany w PolKO Lwów-powiat przez ks. Kazimierza Zygmunta, Bartłomieja Dorociaka i Stanisława Turczyńskiego dotyczący napadów na ludność polską w gromadzie Żydatycze i współpracy band z miejscową ludnością ukraińską”; w: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, w: nr 16722/1, s. 71

W ponownym napadzie upowcy podpalili kilka polskich domów i zabili 1 Polaka; Niemcy strzałami zmusili napastników do ucieczki. „23 maja 1944 roku we wsi Żydatycze (obecnie Hamalijiwka w obwodzie lwowskim) sotnia UPA dokonała spalenia kilkunastu polskich gospodarstw oraz mordu na jednym Polaku. Rozmiary tej tragedii byłyby zapewne większe, gdyby nie fakt, że ze wsi przepędził Ukraińców oddział niemiecki, który oddał w ich kierunku strzały”.

źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – maj 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]

źródło: „Historia Polski dzień po dniu”; w: portal: Facebook — internet: www.facebook.com [dostępny: 2021.04.11]