• MATKA BOŻA CZĘSTOCHOWSKA: kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneMATKA BOŻA CZĘSTOCHOWSKA
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
link to OUR LADY of PERPETUAL HELP in SŁOMCZYN infoLOGO PORTALU

Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska

  • św. ZYGMUNT: kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
  • św. ZYGMUNT: XIX w., feretron, kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    XIX w., feretron
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
  • św. ZYGMUNT: XIX w., feretron, kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    XIX w., feretron
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
  • św. ZYGMUNT: XIX w., feretron, kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    XIX w., feretron
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne
  • św. ZYGMUNT: XIX w., feretron, kościół św. Zygmunta, Słomczyn; źródło: zbiory własneśw. ZYGMUNT
    XIX w., feretron
    kościół pw. św. Zygmunta, Słomczyn
    źródło: zbiory własne

LINK do Nu HTML Checker

GENOCIDIUM ATROX

LUDOBÓJSTWO dokonane przez UKRAIŃCÓW na POLAKACH

Opisy zbrodni (dane za okres 1943–1947)

Miejscowość

II Rzeczpospolita

Zawadka Morochowska

pow. Sanok, woj. lwowskie

współcześnie

Zawadka Morochowska

pow. Sanok, woj. podkarpackie, Polska

info ogólne

miejscowość opuszczona

Zbrodnie

Sprawcy:

Polacy

Ofiary:

Ukraińcy

Ilość ofiar:

min.:

181

max.:

208

Położenie

link do GOOGLE MAPS

wydarzenia

nr ref.:

12570

data:

1946.01.23

lokalizacja

opis

dane ogólne

Zawadka Morochowska

24 stycznia 1946 r., Sanok — Fragment raportu wywiadowczego sztabu 34 pułku dla dowódcy 8 dywizji piechoty Wojska Polskiego o boju Grupy Operacyjnej 'Poraż' z oddziałem UPA we wsi Zawadka Morochowska:
Grupa Operacyjna 'Poraż' po przeprowadzeniu akcji w rejonie Morochów (8286), gdzie zabito dwóch banderowców oraz w miejscowości Mokre (8006), gdzie zabito też dwóch banderowców, natknęła się w miejscowości Zawadka Morochowska (8084) na banderowską bandę w sile około 2000 ludzi. W wyniku stoczonej walki zabito 21 banderowców, zdobyto 1 nagan oraz zabrano dokumenty u jednego zabitego. Straty własne: 3 rannych w tym 1 ciężko, 2 moździerze 82 mm, 30 min, 2 km kabla telefonicznego, 2 wozy taborowe i 2 pary koni taborowych. Podczas akcji stwierdzono, że we wszystkich domach danej wsi są poustawiane dwupiętrowe łóżka, w stajniach zaś i w stodołach dużo koni wierzchowych. Z chwilą ukazania się wojska naszego na tamtych terenach wszyscy mężczyźni z miejscowości Morochów (8286), Mokre (8086), Czaszyn (7890), Zawadka Morochowska (8084) zostali zmobilizowani przez banderowców. Siedzibą sztabu, punktem zbornym, zaopatrzeniowym i amunicyjnym jest miejscowość Zawadka Morochowska.
O godzinie 17.30. Grupa 'Poraż' powróciła do miejsca postoju Olchowce po stoczonej walce, która trwała od godziny 13. do 14. W dniu jutrzejszym zostanie wysłana grupa ta do miejscowości Zawadka Morochowska przy najprawdopodobniejszym wzmocnieniu jej ze strony stacjonujących w miejscowości Sanok wojsk Armii Czerwonej z zadaniem odbicia straconej broni i wyniszczenia znajdujących się tam band.
II Pomocnik P.o. Szefa Sztabu
Ludwikow Bereznicki ppor
”.

źródło: „Meldunek zwiadowczy do dowódcy 8. drezdeńskiej 'Krzyża Grunwaldu' dywizji piechoty im. B. Głowackiego – II Oddziału z 24.01.1946 r.”; w: Wojskowe Biuro Historyczne, Centralne Archiwum Wojskowe, w: CAW IV.521.8.9, k. 88

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

25 stycznia 1946 r., Sanok — Raport wywiadowczy sztabu 34 pułku dla dowódcy 8 dywizji piechoty Wojska Polskiego o operacji pułkowych grup operacyjnych we wsi Zawadka Morochowska:
Na podstawie rozpoznania jakie nam przyniosła Grupa 'Poraż', która na skutek silnego oddziału banderowskiego wycofała się z miejscowości Zawadka Morochowska (8084) w dniu wczorajszym, tracąc przy tym 2 moździerze 82 mm i 30 mm, 2 km kabla telefonicznego, 2 wozy taborowe i 2 pary koni taborowych, stwierdzono, że grupa banderowska licząca około 2000 ludzi, uzbrojona w wielką ilość broni maszynowej, składała się ze zmobilizowanych w ostatnich dniach mężczyzn w miejscowościach Morochów (8286), Mokre (8086), Czaszyn (7890), Zawadka Morochowska (8084). Oddział ten był zakwaterowany w miejscowości Zawadka Morochowska, gdzie w domach były dwupiętrowe łóżka, stajnie zaś i stodoły zajęte były przez konie wierzchowe, należące do band. Na podstawie fotografii i kwitów znalezionych przy jednym z zabitych stwierdzono, że miejscowość Zawadka Morochowska była siedzibą sztabu banderowskiego.
W związku z tym zostały zorganizowanе trzy współdziałające ze sobą Grupy Operacyjne w ogólnej sile 290 ludzi, które rozpoczęły akcję w wyżej wymienionym rejonie dziś o 9:00 rano. W wyniku przeprowadzonej w dniu dzisiejszym akcji stwierdzono, że banderowcy, których spotkano w dniu wczorajszym w miejscowości Zawadka Morochowska (8084), wycofali się w kierunku południowym, miejscowość Płonna (8680). W czasie tej akcji Grupa Operacyjna z 36. Komendantury WOP została ostrzelana przez uzbrojoną ludność cywilną w miejscowości Zawadka Morochowska. W wyniku powstałej walki wybuchł pożar, podczas którego dało się słyszeć silne i częste detonacje, co świadczyło, że we wsi tej była zmagazynowana broń banderowców  […]
II Pomocnik P.o. Szefa Sztabu
Ludwikow Bereznicki ppor
”.

źródło: „Meldunek zwiadowczy do dowódcy 8. drezdeńskiej 'Krzyża Grunwaldu' dywizji piechoty im. B. Głowackiego-II Oddziału z 25.01.1946 r.”; w: Wojskowe Biuro Historyczne, Centralne Archiwum Wojskowe, w: CAW IV.521.8.9, k. 100

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

sprawcy

Polacy

ofiary

Ukraińcy

ilość

w tekście:

21

min. 21

max. 21

nr ref.:

10820

data:

1946.01.25

lokalizacja

opis

dane ogólne

Zawadka Morochowska

23 stycznia 1946 grupa operacyjna 36 komendy odcinka Olechowiec w sile 80 żołnierzy pod dowództwem ppor. Henryka Garbowskiego prowadząc rozpoznanie rozbiła pododdziały UPA we wsi Morochow i Mokre. W Zawadce Morochowskiej natknęła się na większe siły przeciwnika (bazę). Zmuszona była wycofać się. Na polu walki pozostały dwa wozy taborowe i dwa moździerze 82 mm. próba odzyskania broni następnego dnia nie powiodła się. W toku walki część wsi spłonęła, a przeciwnik wycofał się.
25 stycznia do Zawadki Morochowskiej wkroczył 120–osobowy oddział z 34 Budziszyńskiego Pułku Piechoty, paląc wieś i zabijając kilkudziesięciu mieszkańców, w tym kobiety i dzieci. Atakiem kierował dowódca 34 pp, ppłk Stanisław Pluto. Dokonano tego mimo faktu, że żaden mieszkaniec wsi nie był członkiem UPA. Żołnierze 3 batalionu 34 pp, schwytani później przez UPA zeznali, że winnym zbrodni był 2 batalion 34 pp 8 DP. Ich wyjaśnienia pojawiły się w opublikowanej przez OUN broszurze zatytułowanej Krwawym szlakiem stalinowskiej demokracji. Jedna z ofiar napaści, Kateryna Tomasz, przed śmiercią zdążyła powiedzieć przybyłym na miejsce partyzantom z UPA, że razem z żołnierzami widziała polskich chłopów ze wsi Niebieszczany.
Liczba ofiar pierwszej zbrodni w Zawadce Morochowskiej nie została jednoznacznie ustalona. Wskazana wyżej broszura wymienia z nazwiska 56 zabitych, równocześnie stwierdzając, że ofiar było ok. 70. Padają również liczby 64, 68 lub 78 zabitych. Zbrodnia dokonana została w okrutny sposób, ofiary przed śmiercią były okaleczane i torturowane. Większość ofiar pochowano w zbiorowej mogile na cmentarzu w Zawadce Morochowskiej, tylko nielicznych pochowano w rodzinnych grobach.

źródło: „Zbrodnie w Zawadce Morochowskiej”; w: portal: WikipediA — internet: pl.wikipedia.org [dostępny: 2022.02.28]

sprawcy

Polacy

ofiary

Ukraińcy

ilość

w tekście:

56 – 78

min. 56

max. 78

nr ref.:

10821

data:

1946.01.25

lokalizacja

opis

dane ogólne

Zawadka Morochowska

Oddział Wojska Polskiego pojawił się w Zawadce Morochowskiej [po raz trzeci] 13 kwietnia 1946 i zabił sześciu przypadkowych ukraińskich cywilów.

źródło: „Zbrodnie w Zawadce Morochowskiej”; w: portal: WikipediA — internet: pl.wikipedia.org [dostępny: 2022.02.28]

sprawcy

Polacy

ofiary

Ukraińcy

ilość

w tekście:

6

min. 6

max. 6

nr ref.:

12569

data:

1946.01.25

lokalizacja

opis

dane ogólne

Zawadka Morochowska

20 stycznia 1946 r., m.p. — Fragment zawiadomienia referenta OUN z Okręgu I Kraju Zakerzońskiego o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Zawadce Morochowskiej:
25 stycznia 1946 r. wczesnym rankiem napadli wojskowi Polacy i ludność cywilna z [nieczytelne nazwy miejscowości — B.H.] na wieś Zawadka Morochowska, którą spalili w całości i porżnęli, wrzucając do ognia ponad 70 osób. Nie zastrzelili ani jednego, tylko rżnęli bagnetami, wykłuwali oczy, odcinali części ciała itp. Miejsce ruiny wygląda strasznie. Nie oszczędzili nawet małych niemowląt, ich też porżnęli. Udział w mordowaniu ludzi z Zawadki Morochowskiej brali cywilni Polacy z Niebieszczan, Andruszkowiec i Pobiedna”.

źródło: „Powidomłennia pro antyukrajinśki akciji widdiliw Wijśka polśkoho”; w: Wiatrowycz W. (red.), „Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942—1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA”, w: Lwów 2011, t. 2, s. 985, w: oryg. ukraiński

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

27 stycznia 1946 r., m.p. — Fragment zawiadomienia dowódcy kompanii UPA 'Szturmowiec–5' Stepana Stebelskiego 'Chrina' dla dowódcy Batakionu Łemkowskiego UPA Wasyla Mizernego 'Rena' o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Zawadce Morochowskiej:
Chwała Ukrainie!
Kolego Dowódco!
Polscy bandyci po zadaniu im haniebnego dla nich uderzenia w dniu 24 stycznia 1946 r., zebrawszy około 5 sotni Wojska Polskiego, 2 samochody NKWD, setkę Lachów z Niebieszczan i Poraża, dnia 25 stycznia 1946 r. o godzinie 8 rano napadli na wieś Zawadka Morochowska. Ja z dwoma plutonami i komendantem Służby Bezpieczeństwa byliśmy przygotowani w lesie do obrony, wnioskując, że będzie skok na las. Oni okrążyli nas od Niebieszczan, Morochowa, Mokrego, Wysoczan i Płonnej, a na tyłach od Bełchówki. W ten sposób ustawili zapory od lasu, a sami z szumowinami z Niebieszczan napadli na Zawadkę Morochowską tak nagle, bez strzałów, że w ciągu 20—30 minut dosłownie wyrżnęli 68 kobiet, dzieci (nawet od 2 lat) i starców. Wielu ludziom wycinali języki, brzuchy, piersi, podrzynali gardła itd. Połowa z zarżniętych na pół spłonęła w ogniu. Widok straszny, w życiu jeszcze takiego nie widziałem. Okrucieństwo gorsze niż wczasach Nerona lub Hunów. Do podanej wyżej cyfry brakuje jeszcze wiele [zamordowanych] osób. [Napastnicy] zabrali ze wsi całe bydło i nagle uciekli.
Nikt nie zdążył donieść nam o napadzie, bo przeprowadzili go cicho. Żołnierze są oburzeni do ostateczności. Chociaż mam mało żołnierzy, to byłbym poszedł walczyć do ostatniego.
Rannym wieśniakom udzieliłem pomocy, dając leki i bandaże.
Niebieszczany przekazują, aby ich nie palić, bo od teraz już niczego nie będzie — oto podłość bandytów!
Ściągnąłem fotografa, który to sfotografował.
W mordowaniu rolę główną odegrali enkawudyści, Żydzi i niebieszczańcy
”.

źródło: „Powidomłennia pro napad na seło Zawadka Morochiwśka 25 sicznia 1946 r.”; w: Wiatrowycz W. (red.), „Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942—1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA”, w: Lwów 2011, t. 2, s. 988, w: oryg. ukraiński

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

30 stycznia 1946 r., m.p. — Fragment sprawozdania nieznanego referenta OUN rejonu V w Okręgu I Kraju Zakerzońskiego o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Zawadce Morochowskiej:
Dnia 25 stycznia 1946 r. polskie wojsko czerwone i bolszewicy w ilości około300 osób okrążyli wsie Mokre i Zawadkę Morochowską. Pododdziały znajdowały się także w Morochowie i Wisłoku. Około godziny 9. spalili Zawadkę Morochowską i wymordowali prawie wszystkich znajdujących się tam ludzi. Nie oszczędzali nawet malutkich niemowląt i starych kobiet. Prawie wszystkich zarzynali bagnetami w straszny nieludzki sposób. Niemowlętom rozpruwali brzuchy, wykłuwali oczy, kobietom odcinali piersi, języki, kilkanaście dzieci żywcem wrzucili do ognia. Przed śmiercią wszystkich w nieludzki sposób katowali. Wszystkie ofiary miały przebite bagnetami ręce i nogi, a niektórzy mieli poodcinane łydki. Oprócz tego wszyscy pomordowani mieli połamane ręce, kilkuletnim dzieciom odrzynali głowy. Wszystkich zwierzęcych orgii nie sposób opisać.
Wieś została spalona, zabrano wszystkie konie i krowy. Zamordowano następujących ludzi:
1. Neczysty Andrij — lat 53;
2. Neczysty Iwan — 55;
3. Dobriański Mykoła — 49;
4. Izdebski Nestor — 25;
5. Bończak Osyp — 42;
6. Kłepczyk Dmytro — 26;
7. Kyryłejza Petro — 35;
8. Izdebski Petro — 67;
9. Izdebski Mychajło — 33;
10. Hryńko Iwan — 76;
11. Cyhanyk Iwan — 38;
12. Cyhanyk Mykoła — 41;
13. Cyhanyk Wołodymyr — 9;
14. Morejda Mychajło — 1s5;
15. Morejda Wołodymyr — 8;
16. Tomasz Stepan — 2;
17. Nonczak Dmytro — 56;
18. Nonczak Iwan — 69;
19. Dudyńczak Osyp — 49;
20. Neczysty Taras — 8;
21. Biłas Iwan — 45;
22. Biłas Teodor — 70;
23. Maksym Andrij — 75;
24. Maksym Stepan — 9;
25. Kyryłejza Jarosław — 4;
26. Biłas Kateryna — 42;
27. Bańczak Kateryna — 37;
28. Bańczak Amrija — 12;
29. Kyryłejza Kateryna — 48;
30. Kozłyk Marija — 67;
31. Kozłyk Jewa — 40;
32. Kozłyk Anna — 20;
33. Pysanyk Kateryna — 74;
34. Cyhanyk Anastazija — 39;
35. Morejda Marija — 45;
36. Morejda Anna — 17;
37. Tomasz Kateryna — 32;
38. Tomasz Marija — 7;
39. Tomasz Anna — 4;
40. Bończak Anna — 39;
41. Dudeńczak Anastazija — 48;
42. Izdebska Jewa — 35;
43. Izdebska Kateryna — 6 miesięcy;
44. Neczysta Kateryna — 42;
45. Neczysta Mahdsałyna — 46;
46. Neczysta Sofija — 11;
47. Neczysta Marija — 6;
48. Biłas Marija — 39;
49. Biłas Sofija — 7;
50. Neczysta Anna — 50;
51. Neczysta Kateryna — 20;
52. Bis Jewa — 40;
53. Maksym Anastazija — 37;
54. Maksym Kateryna — 4;
55. Maksym Anna — 1;
56. Maksym Marta — 49;
57. Kyryłejza Marija — 39;
58. Kyryłejza Anna — 16;
59. Kyryłejza Kateryna — 14;
60. Biłas Kateryna — 60;
61. Biłas Milana — 52.
Ranni zostali Cyhanyk Wasyl, Neczysty Mychajło, Maksym Iwan — Polacy myśleli, że są martwi.
Po tym mordzie i spaleniu wsi dowodzący akcją polski porucznik zgłosił swojemu bolszewickiemu zwierzchnikowi [po rosyjsku]:
— «Tawariszcz kapitan, wasze prikazannie społniennoje, dierewniu sożgli, liudiej unicztożili».
Na co ten odpowiedział:
— «Charaszo».
Oprócz bandytów z Wojska Polskiego i oddziałów NKWD w mordowaniu ludności ukraińskiej wsi Zawadka Morochowska brali również udział polscy mieszkańcy Niebieszczan. Jednego z tych cywilnych bandytów wieśniacy rozpoznali — nazywa się Kuczer Jan.
Takimi metodami bolszewiccy ludożercy razem z ich polskimi wysłużnikami–bandytami starają się zmusić ukraińskich mieszkańców Łemkowszczyzny do «dobrowolnego wyjazdu» do ZSRR. Obok Pawłokomy, Wiązownicy, Małkowic i dziesiątków innych przykładów niesłychanego zezwierzęcenia, mordów i bandytyzmu notujemy nowe wstrząsające sceny barbarzyńskiego wyrzynania kobiet, dzieci i starców przez polsko–bolszewickie potwory w ludzkiej skórze
”.

źródło: „Zwit pro akciju na seło Zawadka Morochiwśka Sianićkoho powitu”, Powidomłennia pro napad na seło Zawadka Morochiwśka 25 sicznia 1946 r.; w: Wiatrowycz W. (red.), „Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942—1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA”, w: Lwów 2011, t. 2, s. 988—991, w: oryg. ukraiński

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

1946 luty 1, m.p. [Sanockie] — Tłumaczenie na język polski sprawozdania informacyjnego 'Stepowej' dotyczącego mordów Wojska Polskiego na ukraińskich mieszkańcach wsi Zawadka Morochowska:
We wsi Zawadka Morochowska nasz oddział stoczył walkę z bandytami rabującymi wieś. Złoczyńcy zostawili wszystko — moździerze, furmanki z mieniem i amunicją, uciekli w kierunku polskiej wioski Niebieszczany. Następnego dnia zebrali większe siły na czele z sowieckimi oficerami stacjonującymi w sąsiednich wsiach, wpadli do wsi i zamordowali 66 osób oraz spalili prawie wszystkie chałupy. Ofiarami mordu były głównie dzieci poniżej roku, a nawet pół roku, kobiety i starcy. Mężczyźni przeważnie ratowali się ucieczką do lasu. Wśród 66 trupów było tylko 4 mężczyzn, których zastrzelono podczas ucieczki z chaty. Inni byli pobici kolbami, pokłuci bagnetami, porżnięci nożami i spaleni (6 lub 7 osób). Widok był okropny. Na pogorzeliskach, w ogrodach, podwórkach i na drodze leżało po 3—4 dzieci w wieku od pół roku do 5—6 lat z rozprutymi brzuchami, podciętymi gardłami, niektóre miały po kilka dziur od bagnetów na plecach, piersiach lub głowach. Całe rodziny, złożone z 6—7 osób, leżały zamordowane, zabito ludzi na drodze, przy pracy (jednego zabito przy rąbaniu drzewa, z siekierą w ręku). Młode dziewczyny miały odcięte piersi, porżnięte nogi. Prawie wszystkie ciała były sine od uderzeń kolb, głównie na twarzach i rękach. Ręce dorosłych ofiar były pokaleczone jakby drutem kolczastym lub czymś podobnym, krew tryskająca z żył już na nich zakrzepła. Ciało jednego starca miało bardzo dziwną pozycję — klęcząca postać z twarzą zwróconą do góry. Prawdopodobnie śmierć dosięgła go podczas modlitwy. Miał plecy przebite bagnetem, ciało było spalone. Trupy były tak spalone, że ledwie można było rozpoznać kształt głowy i poszczególnych części ciała. Cztery osoby były ciężko ranne. Jedna zmarła w ciągu pół doby, reszta leżała w jakichś budach i ocalałych chatach. Gdzieniegdzie z rodziny zostało tylko jedno dziecko, staruszek lub staruszka. Jak widma błąkały się one po zgliszczach, bezustannie oglądając ciała najbliższych istot i łamiąc ręce z rozpaczy. To tu, to tam rozlegał się rozdzierający duszę szloch”.

źródło: „Sanockie w styczniu 1946”; w: Siwicki M., „Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich”, w: Warszawa 1994, t. III, s. 320

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

3 marca 1946 r., okolice Zawadki Morochowskiej — Fragment protokółu przesłuchania przez SB OUN dowódcy 5 kompanii 34 pp 8 dywizji WP Bronislawa Kuźmy o jego udziale w mordzie na mieszkańcach Zawadki Morochowskiej:
Następnego dnia [29 lub 25 stycznia 1946 r. — B.H.] pułkownik Pluto wydał 2. i 3. batalionowi rozkaz spalenia Zawadki Morochowskiej. Batalion 2. poszedł na Zawadkę Morochowską, a 3. był w Mokrym na zastawie. Akcją na Zawadkę Morochowską dowodził z rozkazu pułkownika Pluto dowódca 3. batalionu kapitan Kozyra, chociaż jego batalion był w Mokrym, a nasz dowódca kapitan Gutowski został przy 3. batalionie. Do środka wsi weszły kompanie 4, 5 i 6. One paliły wieś i mordowały mieszkańców  […] Ja ze swoją kompanią paliłem i mordowałem środkową część wsi. Ja sam zastrzeliłem jednego mężczyznę–Ukraińca, lat około 40—48. Przekłułem mu brzuch, a potem przekłułem go dwa razy — on prosił się, żeby go dobić. Ja sam nikogo więcej nie zamordowałem, ale wśród nas byli tacy, którzy lubowali się tą robotą. Rżnęli dzieci, wydłubywali oczy, odżynali języki, odcinali kobietom piersi  […] Na drugi dzień nasz 2. batalion otrzymał od pułkownika Pluto pochwałę za dobre przeprowadzenie akcji”.

źródło: Staruch 'Stiah' Jarosław, „Nowitni warwary. Nowi Lidice”; w: Moroz W. (red.), „Litopys UPA”, w: Nowa seria, Kijów-Toronto 2012, t. 21: „Jarosław Staruch. Dokumenty i materiały”, s. 673—674, w: oryg. ukraiński

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

25 stycznia 1946 r. II batalion (dowodzony tego dnia przez kapitana Kzyrę) 34 pułku Wojska Polskiego (dowódca ppłk Stanisław Pluto) o godz. 8 rano zajął ukraińską wieś Zawadka Morochowska. Akcja trwała pół godziny. Lista ofiar (niepełna) [Wykaz ułożony rodzinami]:
Biłas Kateryna (około 60 lat), Biłas Pełahija (około 50 lat), Biłas Ewa (36 lata) Biłas Teodor (65 lat), Biłas Iwan (46 lata) Biłas Marija (38 lata) Biłas Sofija (7 lat), Biłas Katarzyna, Bonczak Osyp, Bonczak Marija (żona) Bonczak Kateryna (córka), Bonczak Dmytro (50 lat) Bonczak Iwan (brat), Cyhanyk Wasyl, Cyhanyk Kateryna (matka), Cyhanyk Iwan, Dobriański Mykoła, Dudyńczak Anastasja (40 lat), Dudyńczak Osyp (40 lat), Hrynio Iwan, Izdebska Ewa, Izdebska Kateryna (6 miesięcy) Izdebski Mychajło Izdebski Petro (brat), Izdebski Nestor, Kłemczyk Anna, Klemczyk Dmytro, Kozłyk Kateryna, Kozłyk Anna, Kozłyk Ewa, Kyryłejza Marija (41 lata, ur. w USA) Kyryłejza Anna (córka, 16 lat) Kyryłejza Kateryna (córka 15 lat), Kyryłejza Kateryna, Kyryłejza Jaroslaw (syn), Kyryłejza Petro (brat), Maksym Andrij (70 lat), Maksym Marija (żona), Maksym Anastasija (synowa), Maksym Stepan (10 lat), Maksym Kateryna (4 lata), Maksym Anna (1 rok), Neczysta Anna, Neczysta Kateryna (córka, 20 lat), Neczysty Mychajło (ranny), Neczysta Kateryna (żona), Neczysta Sofija (córka, 8 lat), Neczysta Marija (córka, 6 lat), Neczystyj Taras (3 lata), Neczysta Mahdałyna (17 lat), Neczysty Andrij, Neczysty Iwan, Tomasz Kateryna, Tomasz Marija (córka), Tomasz Anna (córka), Tomasz Stepan (syn)”.

źródło: „Annały Świtowoji Federaciji Łemkiw”, w: nr 2, Camillus (USA) 1975, s. 168—172

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

Tłumaczenie na język polski relacji Włodzimierza Biłasa o mordzie na Ukraińcach we wsi Zawadka Morochowska, zamieszczonej przez Stefana Migusa w tygodniku „Nasze Słowo” nr 15 z 1990 r.:
— «Po raz pierwszy Wojsko Polskie napadło na Zawadkę Morochowską 24 stycznia 1946 r.» — wspomina czternastoletni wówczas mieszkaniec wioski Wołodymyr Biłas
— «Żołnierze przyszli i przyjechali wozami od strony Morochowa i Mokrego. Prawie cały dzień rabowali, co im wpadło w ręce. Bili każdego, kto się nawinął. Ojciec mój zdołał uciec z koniem do lasu. Nie przed Polakami, bo — jak mu się wydawało — żył z nimi w zgodzie. Uciekał, gdyż bał się, żeby nie stracić konia…
Rankiem następnego dnia obudził mnie i krzyknął:
— ‹Bierz szybko konia i uciekaj do lasu, wojsko otacza wieś!›.
Niektórzy już zdążyli uciec. Żołnierze już otoczyli wieś, widziałem ich ukrytych w krzakach, jednak nie zatrzymali mnie. Pewno myśleli, że jeszcze o nich nic nie wiemy i nie chcieli się pokazać. Jadąc dalej, spotkałem grupę ludzi, wracających z lasu. Byli zamarznięci. O żołnierzach już wiedzieli, usłyszeli jeszcze ode mnie, lecz odrzucali myśl o niebezpieczeństwie — we wsi panowała cisza. Ci ludzie nie myśleli, że może się powtórzyć taki napad, jak poprzedniego dnia.
Wojsko przepuściło ich. Weszli do pułapki bez przeszkód. Gdy byłem już jakieś 200 metrów w głębi lasu, usłyszałem strzelaninę i krzyki od strony Zawadki. Była godzina ósma rano. Strzały i wołania o pomoc tak mnie przestraszyły, że nie wiedziałem co robić, ale koń sam zaprowadził mnie do ludzi, którzy ukrywali się w lesie. Razem ruszyliśmy jeszcze głębiej w las. Po długim marszu spotkaliśmy oddział UPA. Opowiedzieliśmy partyzantom o strzelaninie i strasznych krzykach we wsi. Dodałem, że wieś paliła się. Kilku partyzantów poszło na zwiad. Niebawem wrócili ze smutkiem na twarzach. Nie chcieli nam nic mówić, tylko coś raportowali dowódcom. Przeczuwałem najgorsze, w duszy jednak tliła się nadzieja. Tam przecież zostali rodzice, siostrzyczka, siedmiomiesięczny braciszek…
Już na początku wsi zobaczyliśmy straszny obraz — ludzie, których spotkałem w lesie, gdy wracali do Zawadki, byli martwi. Trupy leżały w całej wiosce. Leżały tam, gdzie ich dopędzili żołnierze i zakłuli bagnetami. A mordowali bagnetami wszystkich: dzieci, dorosłych, kobiety, starców. Mego tatę jako jedynego zastrzelili. Strzelali w plecy, gdy drzewo rąbał. Mamę z siedmiomiesięcznym bratem i siedmioletnią siostrzyczką dogonili na podwórzu. Mamie podcięli język, całe ciało pokłuli bagnetami. Siostrę też zakłuli bagnetem, Brata nie było nigdzie. W trakcie szukania rannych ludzie zobaczyli, że mama jakby się poruszyła. Odwrócili ją i zobaczyli pod nią mego braciszka. Był cały we krwi, ale żył. Mama uratowała mu życie, przykrywając go własnym ciałem. Sama jednak zginęła w strasznych męczarniach.
Trudno opisać wygląd Zawadki Morochowskiej po tych napadach. Z tej rzezi uratowało się chyba z 10 osób, a ponad 100 żołnierze zamordowali. Napady powtarzały się jeszcze dwukrotnie, ale wówczas zabijano już tylko mężczyzn, nawet rannych.
Trudno zrozumieć to bestialstwo. Ciężko ranna Kateryna Tomasz — na jej oczach żołnierze zakłuli trójkę jej dzieci — opowiedziała partyzantom z UPA wszystko, co widziała na własne oczy i z tego powstał protokół. Powiedziała również, że żołnierzom pomagali mordować Polacy ze wsi Niebieszczany.
Cudem uratowała się Marusia Maksym. Kiedy żołnierze wpadli do wioski i biegli w jej kierunku, ona schowała się za babcię. Zakłutą bagnetami babcię wnuczka pociągnęła na siebie, przykryła się jej ciałem. I w ten sposób przeżyła.
Wszystkimi napadami dowodził ten sam porucznik. Jeździł na białym koniu po wiosce i strzałami z pistoletu dobijał rannych. Krzyczał przy tym, że wystrzela wszystkich, jak kaczki, jeśli nie wyjedziemy do Związku Radzieckiego. Spotkałem go później w Mokrem. Kiedy go zobaczyłem, zacząłem uciekać z braciszkiem na rękach. Dobiegłem do chaty Josyfa Płatosza, który przygarnął nas, sieroty, po tej tragedii. Modliłem się w duszy: jeśli oficer znajdzie nas, to niech zabije nas obu, razem z bratem. Przypomniały mi się słowa mamy, że kiedy przyjdą zabijać, to niech zabiją wszystkich, razem z dziećmi, by zaoszczędzić im losu nieszczęsnych sierot… Oficer odnalazł nas i zorientował się, skąd jesteśmy. Powiedział, żeby nie uciekać, bo już nie zabijają. Ale jak można nie uciekać, gdy przed oczyma czternastoletniego chłopca stoi postać zabitego tatusia, zakrwawionej i zakłutej mamy i siostry…
Kto mordował mieszkańców Zawadki Morochowskiej, nie jest tajemnicą. W tej strasznej akcji brał udział 2. batalion 34. pułku Ludowego Wojska Polskiego. Pułkiem dowodził podpułkownik Stanisław Pluto. Nazwiska porucznika dowodzącego oddziałem, który mordował, nie znam, ale to chyba nie trudno ustalić.
Ta druga, najtragiczniejsza akcja 2. batalionu, trwała od godziny 8. do 8.30. Najstarszym z zamordowanych mieszkańców był 70–letni Andrij Maksym. Spalono go żywcem. Najmłodsza była sześciomiesięczna Kasia Izdebska. Podcięto jej gardło. Przy okazji wojsko zamordowało żołnierzy wracających z Armii Czerwonej do domu. Byli to: Iwan Biłas — 35 lat, Iwan Neczysty — 41 lat, Mychajło i Petro Izdebscy — 22 i 28 lat. Ci ludzie wyzwalali od hitlerowców między innymi i Polskę. Wracali do domu, aby zginąć w czasie pokoju.
Mieszkańcy okolicznych wsi zostali opowiadali, że wracające z Zawadki wojsko wyglądało, jakby wyszło z rzeźni. Żołnierze byli zakrwawieni, krew była na ich twarzach i rękach. Świadkowie tego morderstwa jeszcze są. Czy morderców dosięgnie sprawiedliwość?
»

źródło: „W Zawadce Morochowskiej”; w: Siwicki M., „Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich”, w: Warszawa 1994, t. III, s. 315—319

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

Fragment wspomnień Anny Babiak o mordach na Ukraińcach w Zawadce Morochowskiej dokonanych przez żołnierzy Wojsko Polskiego:
W Zawadce, mówiąc dokładnie, było 49 numerów. To była niewielka wioska  […] Nikt z Zawadki nie służył w UPA  […] Po moim powrocie z Niemiec 27 lipca 1945 r. wieś nie była jeszcze zupełnie odbudowana [po spaleniu przez żołnierzy niemieckich w 1944 r.]. My zaczęliśmy mieszkać [w swoim domu] w grudniu. Tak nam było dobrze…, lecz cóż: pomieszkaliśmy z dwa tygodnie i przyszło wojsko polskie. Trwało to pół godziny, a ile wymordowali…! Po raz pierwszy miało to miejsce 24 stycznia [1946 r.].
Było to rano, gdzieś godzina dziewiąta. Mama, siostra i ja uciekłyśmy. Wzięliśmy pierzynę, zrzuciliśmy ją z brzegu na dno potoku, a sami poszliśmy do sąsiadów Neczystych do piwnicy, bo ich dom jeszcze nie był dobudowany. Tam schowa się także sąsiad. Przyszło wojsko. Znalazło nas i bijąc kolbami mówiło:
— «Wychodźcie, wychodźcie!».
Zabrali mężczyzn od Neczystych. Zabili jednego, zbili drugiego, dwóch braci: Andrija i Iwana  […] My, kobiety, miałyśmy to szczęście, że nasz koniec był od Mokrego, nasz dom miał numer 10, a oni w mordowaniu ludzi do końca nie doszli. Neczystych gnali dalej do wsi, gdzie szli ci mordercy i mordowali. Prowadzili nas razem. Pchaliśmy się pod most, aby się schować; przyprowadzili także mężczyzn: Cyhanyka Waśkę, Hryniwa Mychajła, Hryniwa Petra, Józka Tomasziwa. I tych czterech zaraz po drugiej stronie potoku zabili, u Neczystych, po tamtej stronie. Cyhanyka zranili w rękę, upadł, ale przeżył, jednak niedługo zmarł od zakażenia.
Mnie wojskowy wyciągnął, prowadzi pod karabinem, także mamę i siostrę. I już chce we mnie strzelać, ale podleciał drugi i mówi:
— «Co ty robisz!? Takie dziewczęta będziesz strzelał?!».
I odepchnął lufę— kula wyleciała, ale poszła w bok.
Babcia trzymał jedno dziecko zawinięte pod płachtą. Babcię zastrzelili, a dziecko zostało. A jej brata i siostrę zabili, matkę, dziadka i dziadkowego brata. Oni pisali się Maksym. Ojciec tej dziewczynki dokądś uciekła, a dziecko leżało pod babcią. Gdy wojsko odeszło, dziewczynka wstała. Babcia była nieżywa, już robiła się ciężka. Ojciec wrócił, wyjechali potem na Ukrainę.
Po tym, jak Niemcy spalili wieś, to kowal Neczysty mieszkał w kuźni. Miał coś z 6 dzieci. Jego bratowa z córką i siostrą też siedziała w tej kuźni. I gdy teraz przyszło wojsko i wrzuciło granat, to, to wszyscy zostali zamordowani. Zostało jedno dziecko, Jurko, i 10–letni Andrij. Neczystemu oderwało rękę, wszyscy inni zabici, kuźnia się zapaliła  […]
Jedno dziecko przymarzło do ziemi. Był to Mykoła Biłas. Wojsko przeszło na Mokre, ludzie po południu wyszli zobaczyć, co się stało we wsi. Zachodzą na podwórze, a tam matka leży i słychać głos dziecka. Znak życia. Przychodzą, chcą je podnieść, a ono przymarzło, nie daje się wziąć. Wrócijego starszy brat z potoku z krową i koniem, ale co zrobi — płacze  […]
To był styczeń, mróz. Po odejściu wojska ludzie pozamarzali, martwi zrobili się tacy, jakby byli z drewna. Ładowano ich na sanie i zwożono do wspólnego dołu, a jeśli ktoś miał rodzinę, to chowano go na tym samym cmentarzu koło rodziny. Maksymowa Kaśka leży w samym kącie, pod pochyloną brzozą, jak i mój brat.
Licząc od tej pochylonej brzozy i licząc od dołu, tam leżą ci, którzy zostali zamordowani za drugim razem: Teodor Biłas, Jakytm Szurkała, Dybyk Iwan, Mychajło Neczysty (Dziadiw) bez ręki, nasz stryjek, Fyśko Machluch, co wrócił z Niemiec z drugą żoną, Iwan Biłas (Hnatkiw), co wrócił z ruskiego wojska (został zamordowany paskudnie: uderzyli go kolbą tak, że czaszka odpadła i poleciała do potoku, cała krew zeszła z niego w potoku) i inni — Mykołaj Maszluch, Teodor Maszluch, Iwan Maszluch, Stefan Kozłyk, a dalej leżą Kateryna, Marija i Anna Neczyste. Matka została zabita, córki leżały po jednej i drugiej stronie. Matka trzymała na piersiach ikonę, ochraniała się ikoną  […] Pozabijali ich na kupie gnoju, strzelili przez obraz, przez Matkę Boską.
Brat był w domu, jak przyszedł wojskowy, pod kuchnią się paliło, wziął słomy i zapalił dom. Brat prosił, żeby nie palić, ale ten mówi:
— «Ja mam rozkaz».
Brat wyniósł jeszcze z domu łóżko, stół i szafkę na naczynia. Postawił to koło takiego przepustu koło gnojarni, a za chwilę przyszli następni dwaj wojskowi, zabili go czy co i mówią:
— «O, k…, mać, już go nie ma»  […]
W nocy przed napadem spaliśmy w szopie koło domu. Przyszła jeszcze sąsiadka z narzeczonym i tak sobie rozmawialiśmy o wydarzeniach w naszej Zawadce  […] Nad ranem brat poszedł poprawiać blachę, jak przybiega sąsiad i krzyczy, żeby brat uciekał, bo idzie wojsko. I brat poszedł, zachodząc po drodze do Kyrłejzy, z kuzynem i bratem Bończaka. Potem brat Bończaka uciekał na Dolinę, do księdzowego lasu, a brat z kuzynem poszedł dalej. My zaś siedzieliśmy pod skałą. Potok płynął, ale był tak zamarznięty! Stoimy nogami w potoku, ja i mama chowaliśmy się między krami. A moja siostra uciekła brzegiem lasu, strzelali za nią i strzelali… Maszluczka niosła pierzynę na plecach i z tą pierzyną uciekła, a siostra nie miała niczego. Strzelali za obiema, ale one to tu, to tam, i kula ich nie złapała. My pod tą skałą, [żołnierze] chodzili ponad nami, ale nas nie wiedzieli. Razem z nami była taka Kopka z dziećmi, miała ich z sześcioro, i te dzieci też stały w zimnej wodzie i były tak cicho, że nawet nie mruknęły. Jedno miało, ja wiem, może z dwa lata, a takie ciche było, że nawet nie oddychało… I my ocaleliśmy.
A ten Bończaka brat leci i mówi:
— «Wasz brat już nie żyje! Władek Dobriański też nie żyje!».
Mama zaczęła mdleć. Odczuwała wszystko, jak tylko przed tym pierwsza kula wystrzeliła, mama odczuła ten strzał w swoim sercu, i już ginęła i mdlała. I tu Bończak przychodzi…
Wyszłyśmy obydwie. Doszliśmy, poznałyśmy, ale nie po twarzy, a ubraniu. Kuzyn już był zimny, a brat ciepły. Twarz z przodu mu się zapadła, a po bokach wszystko poszło na uszy. Dostał kulę rozrywającą w twarz, a potem kulę w serce  […]
Po tym mordzie człowiek już w ogóle nie myślał o życiu, to z tego strachu, z tego bólu, z tego żalu. Człowiek był kamienny, drewniany, nie czuło się, że się żyje. Nie czuło się ani ciepła, ani zimna. Nic już nie było można, człowiek był glina nie glina, drewno nie drewno, nie wiedział, czy żyje, czy w ogóle nie żyje, czy chce mu się jeść, czy zamarzł. Utraciliśmy pamięć o sobie, nie mogliśmy się opamiętać. Ludzie nie wiedzieli, dokąd idą, c robią, dzieci płakały, a ludzie nie wiedzieli, czy dać im jeść, co z nimi począć. Wszystko nie żyło, wszystko zostało zamordowane, jedzenie zabrane, ubranie zabrane
”.

źródło: „Spohad Anny Babiak (diwocze prizwyszcze Dobriańska) narodżenoji 1927 roku w Zawadci Morochiwśkij Sianićkoho powitu”; w: Huk Bogdan (red.), „1947 Propamiatna Knyha”, w: Warszawa 1997, s. 224—227

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

Fragment wspomnień Stepana Bończaka o mordzie na Ukraińcach w Zawadce Morochowskiej dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego:
Wojsko szło od Mokrego, kazało ugotować sobie zupy. Jak wychodziło ze wsi i wyszło, idąc na Niebieszczany, na górę, miało z sobą dwa wozy narabowanych rzeczy. I zaczęły się strzały. Powstańcy zabrali im jeden wóz i jakąś broń, jednego żołnierza zabili lub ranili.
I następnego dnia rano jedno wojsko przyszło z Sanoka, a drugie z Mokrego. Ci, którzy szli od Sanoka, doszli do Storożów, gdzie na dworze zastali kobietę z mężem. Kazali zaprowadzić się do Niebieszczan. Mężczyzna ten nazywał się Tarnawczyk, a jego żona nie puściła go samego i poszła z nim. Doprowadzili wojsko do Niebieszczan do szkoły. Tam wojsko nabrało sobie niebieszczaków i poszło na Zawadkę. Doszło do Łazów, gdzie stały trzy domy. Ja byłem wtedy chłopakiem, szedłem tamtędy, ale nie widziałem ich, bo wszyscy byli ubrani na biało. Nie szli drogą. Szli na Zawadkę. Wreszcie jeden z nich wystąpił i mnie się pyta:
— «Skąd jesteś?»
— «Z Zawadki»
— «Banderowcy są?»
— «Nie ma»
— «Naprawdę nie ma?»
— «Nie ma»
— «Ale nie ma?!»
— «Nie ma» — odpowiedziałem po raz trzeci, a on uderzył mnie w skroń, rozcinając kolbą skórę. Cofnąłem się i poleciałem do wsi.
Za pierwszym razem strzelali do kogo popadło: kobiet, dzieci, mężczyzn. Doszli do Mytra Kłepczyka, zastrzelili go, a dopiero 4 dni minęły, jak przyjechał z Niemiec [z robót]. Był trochę lepiej ubrany, więc jeden [żołnierz] sięgnął do kieszeni i wyciągnął polski dowód Mytra z Niemiec. Wyciągnęli: Polak! Porucznik podszedł i mówi:
— «Chłopcy, trzeba uważać, bo tu są ludzie mieszane».
I od tego miejsca aż do końca już nie zamordowali ani dzieciaka, ani kobiety, tylko samych chłopów. Koło szkoły zegnali jeszcze z 20 chłopów i rozstrzelali.
Zastrzelili jeszcze troje Bończaków na brzegu potoku: Józka (nazywanego 'do Prokopa'), Sztefana, który był jeszcze chłopakiem, i Kasię, która była po drugiej matce  […]
Zastrzelili mojego stryjka i ojca. Stryjek pisał się Iwan Bończak, a tato miał na imię Mytro.
Moja siostra z ciotką uciekały do lasu. Miały może niecałych 10 metrów — i strzelił. Ciotka dostała kulę w samo serce, upadła, a siostra Marysia poszła do lasu  […]
Na drugi dzień wróciłem do Łazów, gdzie miałem siostrę i ciotkę, i zobaczyłem, że stryjek leży spalony, a ojciec leży zabity.
Jak za drugim razem wojsko zeszło z góry, to mojego brata Wołodymyra Bończaka i Teodora Maszlucha gnało przez wieś. Dolecieli przed szkołę. Młodszy brat Wołodymyr mówi:
— «Może byśmy skręcili w lewo?».

źródło: „Spohad Stepana Bonczaka narodżenoho 1931 roku w Zawadci Morochiwśkij Sianićkoho powitu”; w: Huk Bogdan (red.), „1947 Propamiatna Knyha”, w: Warszawa 1997, s. 229—230

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

sprawcy

Polacy

ofiary

Ukraińcy

ilość

w tekście:

70

min. 70

max. 70

nr ref.:

10822

data:

1946.03.28

lokalizacja

opis

dane ogólne

Zawadka Morochowska

23 stycznia 1946 grupa operacyjna 36 komendy odcinka Olechowiec w sile 80 żołnierzy pod dowództwem ppor. Henryka Garbowskiego prowadząc rozpoznanie rozbiła pododdziały UPA we wsi Morochow i Mokre. W Zawadce Morochowskiej natknęła się na większe siły przeciwnika (bazę). Zmuszona była wycofać się. Na polu walki pozostały dwa wozy taborowe i dwa moździerze 82 mm. próba odzyskania broni następnego dnia nie powiodła się. W toku walki część wsi spłonęła, a przeciwnik wycofał się.
28 marca 1946 oddział 34 pp po raz drugi pojawił się w Zawadce Morochowskiej. Ludność ukraińska zaczęła uciekać; ci, którzy nie zdążyli, zostali zgrupowani w pobliżu budynku szkoły. Dowodzący oddziałem oznajmił, że wszyscy zebrani zostaną zabici za unikanie wyjazdu do ZSRR oraz za wspieranie UPA. Następnie żołnierze wyciągnęli z tłumu 11 mężczyzn i natychmiast ich rozstrzelali, po czym spalili kilka ocalałych po poprzednim ataku na wieś szałasów. Zamordowanych pochowano w zbiorowym grobie na cmentarzu we wsi.

źródło: „Zbrodnie w Zawadce Morochowskiej”; w: portal: WikipediA — internet: pl.wikipedia.org [dostępny: 2022.02.28]

sprawcy

Polacy

ofiary

Ukraińcy

ilość

w tekście:

11

min. 11

max. 11

nr ref.:

12572

data:

1946.03.28

lokalizacja

opis

dane ogólne

Zawadka Morochowska

25 stycznia 1946 r. II batalion (dowodzony tego dnia przez kapitana Kzyrę) 34 pułku Wojska Polskiego (dowódca ppłk Stanisław Pluto) o godz. 8 rano zajął ukraińską wieś Zawadka Morochowska. Akcja trwała pół godziny. Lista ofiar (niepełna) [Wykaz ułożony rodzinami]  […]
Ofiary Wojska Polskiego z akcji w dniu 28 marca 1946 r.:
Biłas Iwan (36 lata), Biłas Teodor (40 lat), Dobrianski Wasyl (35 lat), Kyryłejza Dmytro (48 lat), Kłemczyk Mychajło (28 lat), Kozłyk Stepan (18 lat), Maśluh Iwan (46 lat), Maśluch Mykoła (26 lat), Maśluch Teodor (26 lat), Neczysty Mychajło (38 lat), Szurkało Jakym (40 lat)
”.

źródło: „W Zawadce Morochowskiej”; w: Siwicki M., „Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich”, w: Warszawa 1994, t. III, s. 315—319

źródło: „Annały Świtowoji Federaciji Łemkiw”, w: nr 2, Camillus (USA) 1975, s. 168—172

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

sprawcy

Polacy

ofiary

Ukraińcy

ilość

w tekście:

11

min. 11

max. 11

nr ref.:

12571

data:

1946.04.13

lokalizacja

opis

dane ogólne

Zawadka Morochowska

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta OUN Stepana Golasza 'Mara' z nadrejonu 'Beskid' o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Zawadce Morochowskiej:
13 kwietnia 1946 r. batalion WP napadł na wieś Zawadka Morochowska powiat Sanok, mordując 11 osób”.

źródło: „Wisti z terenu za czas wid 1.4 – 1.5.1946 r.”; w: Poticzny P. J., Łyko I. (red.), „Litopys UPA”, w: Toronto-Lwów 2002, t. 34: „Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Sprawozdania polityczne (Dokumenty)”, s. 77, w: oryg. ukraiński

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

25 stycznia 1946 r. II batalion (dowodzony tego dnia przez kapitana Kzyrę) 34 pułku Wojska Polskiego (dowódca ppłk Stanisław Pluto) o godz. 8 rano zajął ukraińską wieś Zawadka Morochowska. Akcja trwała pół godziny. Lista ofiar (niepełna) [Wykaz ułożony rodzinami]  […]
Ofiary Wojska Polskiego akcji w dniu 13 kwietnia 1946 r.:
Bonczyk Wołodymyr (18 lat), Dobriański Wołodymyr (15 lat), Dobriański Iwan (22 lata), Kyryłejza Iwan (42 lata), Maśluch Orest (27 lat), Neczysty Siańko (3 lata)
”.

źródło: „W Zawadce Morochowskiej”; w: Siwicki M., „Dzieje konfliktów polsko-ukraińskich”, w: Warszawa 1994, t. III, s. 315—319

źródło: „Annały Świtowoji Federaciji Łemkiw”, w: nr 2, Camillus (USA) 1975, s. 168—172

źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]

sprawcy

Polacy

ofiary

Ukraińcy

ilość

w tekście:

6—11

min. 6

max. 11

LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA

Autorzy niniejszego opracowania informują, że każda korespondencja wysłana na podany poniżej adres portalu Genocidium Atrox może zostać opublikowana — verbatim w całości lub części, wraz z podpisem — chyba że zawierać będzie explicite odnośne zastrzeżenie. Adres Emajl nie będzie publikowany.

Jeśli na Państwa urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlookopisane m.in. Wikipedii — by skontaktować się z Kustoszem/Administratorem i wysłać korespondecję proszę spróbować wybrac link poniżej:

LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA

Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:

ADRES EMAJL

jako temat podając:

GENOCIDIUM ATROX: ZAWADKA MOROCHOWSKA

WYJAŚNIENIA

  1. Brak precyzyjnej informacji o sprawcach w opisie konkretnego wydarzenia oznacza, iż były nimi osoby określone w danych ogólnych dla tego wydarzenia.
  2. Nazwa miejscowości w czasach II Rzeczpospolitej oznacza nazwę obowiązującą ok. 1939 r., czyli ostatnim roku niepodległości II Rzeczypospolitej.
  3. Dane regionalne miejscowości współcześnie — czyli powiat i województwo w Polsce oraz region i obwód na Ukrainie — jeśli wszelako na Ukrainie, to zgodnie z podziałem administracyjnym Ukrainy obowiązującym do 2020 r.
  4. Wyjaśnienia ogólne ⇒ TUTAJ.
  5. Przyjęte założenia co do szacunku liczby ofiar ⇒ TUTAJ.