Rzymskokatolicka Parafia
pw. św. Zygmunta
05-507 Słomczyn
ul. Wiślana 85
dekanat konstanciński
archidiecezja warszawska
LUDOBÓJSTWO dokonane przez UKRAIŃCÓW na POLAKACH
Opisy zbrodni (dane za okres 1943–1947)
Miejscowość
II Rzeczpospolita
Werchrata
pow. Rawa Ruska, woj. lwowskie
współcześnie
pow. Lubaczów, woj. podkarpackie, Polska
Zbrodnie
Sprawcy:
Ukraińcy
Ofiary:
Polacy
Ilość ofiar:
min.:
38
max.:
44
Sprawcy:
Polacy
Ofiary:
Ukraińcy
Ilość ofiar:
min.:
24
max.:
25
wydarzenia
nr ref.:
06151
data:
1944.03
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
(Tomaszów Lubelski) banderowcy zamordowali 3‑osobową rodzinę gajowego Stefana Czarnego.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
3
min. 3
max. 3
nr ref.:
06849
data:
1944.04
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
Sprawozdanie ukraińskiego podziemia z maja 1944 r. dotyczące akcji antypolskich dotyczące okręgu Rawa Ruska: „Podobne wiadomości dotyczące liczby Polaków zlikwidowanych przez oddziały UPA: Potoki [?] — 3 (miejsc[owi]), Lubycza–Kołajce — 3 (miejsc[owi]), Huta Lubycka — 2 (niezn[ani]), Lubycza — 10 (uciek[inierzy]), Potylicz — 13 (miejsc[owi]), Dagany Wiel[kie] — 2 (niezn[ani]), Werchrata — 1 (miejsc[owy]), Rzeczyca — 8 (3 miejsc[owych], 5 niezn[anych]), Domaszów — 2 (1 miejsc[owy], 1 niezn[any]), Bruckenthal — 2 (niezn[ani]), Ostobuż — 1 kobieta (miejsc[owa]), Choronów — 1 (miejsc[owy]), Sałasze — 1 (miejsc[owy]), Tehlów — 15 i 4 kobiety (— miejsc[owi]) oraz 44 (niezn[ani]), Wierzbica — 3 (miejsc[owi]), Chodywańce — 9 (niezn[ani]), Zaborze — 30 (miejsc[owi] i niezn[ani]), Rzyczki — 15 (miejsc[owi] i niezn[ani])”.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – kwiecień 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: „Sprawozdanie ukraińskiego podziemia z maja 1944 r. dotyczące akcji antypolskich”; w: „Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku”, w: Warszawa-Kijów 2005, t. 4, cz. 2, s. 159 — internet: zbrodniawolynska.pl [dostępny: 2021.04.11]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
08312
data:
1944.10
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
Miejscowi Ukraińcy zamordowali 2 Polaków.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – październik 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
2
min. 2
max. 2
nr ref.:
08447
data:
1944.11.30
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
Miejscowi Ukraińcy zamordowali Stanisława Leontowicza lat 37.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – listopad 1944”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
źródło: „Postanowienie o umorzeniu śledztwa”; w: Instytut Pamięci Narodowej IPN Opole, w: sygn. S 37.2013.Zi, 21 grudnia 2018 — internet: ipn.gov.pl [dostępny: 2022.02.25]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
12484
data:
1945.03.02
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
maj (?) 1946 r., [m.p.] — Fragment sprawozdania nieznanego referenta z Okręgu II Kraju Zakerzońskiego o mordach na Ukraińcach w Werchracie:
„[2 III 1945 r.] WP w liczbie około 200 osób przeprowadziło akcję terrorystyczną na przysiółki Dahany I, Dahany II, Monasterz, które spaliło prawie zupełnie […]
W wyniku pożaru [wywołanego przez WP] w kryjówkach udusili się:
Belmas Ołeksa — lat 48;
Liwczanin Teodor — lat 40;
Mazur Iwan — lat 45;
Ośmak Mychajło — lat 40 […]
W kryjówce udusił sie także
Bzdel Iwan — lat 50 […]
Buhaj Mychajo”.
źródło: „Informacija pro ukrajinśki seła ta jich meszkanciw, szczo postradały w rezultati polśkych napadiw”; w: Wiatrowycz W. (red.), „Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942—1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA”, w: Lwów 2011, t. 2, s. 929, w: oryg. ukraiński
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
6
min. 6
max. 6
nr ref.:
11901
data:
1945.03.28
lokalizacja
opis
dane ogólne
Fragment rozmowy z Hryhorijem Piziurem ur. w 1929 roku w Hrebennym o mordach żołnierzy Wojska Polskiego na mieszkańcach tej wsi:
„[W Hrebennym był członek podziemia o pseudonimie 'Bajda', a pisał się Stefan Piziur, syn Wasyla […] Polacy zabili jego bratanka.
— «Kto to był?»
— «Mychajło Piziur, syn Andrija».
— «Należał do UPA?»
— «Nie należał, jeszcze był mały, młody. To był 1946 rok» […]
— «A jak to stało się, że zabili tego Mychajłę?»
— «Uciekaliśmy razem… Polacy robili obławę, chcieli wywozić na Ukrainę, ludzie uciekali. W lesie wszyscy byli z furami, ze świniami, i tam spali, ziemianki pobudowali. I potem [Polacy] zrobili obławę, to było 28 marca o godzinie 9. Okrążyli las i zaczęli to wszystko, fury, to wszystko palić…»
— «A w jakim lesie to było?»
— «Pomiędzy Hrebennym a Werchratą. Zrobili nagonkę na gościńcu między Tomaszowem a Lwowem. Zrobili zasadzkę. My wszyscy uciekaliśmy z Lipki, od Horajów, od Bożyków w kierunku na Kornie. Dobiegliśmy do szosy, patrzymy, że tu jest wojsko na koniach i stoją tankietki. Wróciliśmy. Szybko powyrzucałem to, co niepotrzebne i wlazłem na świerk, przywiązałem się. A on wlazł pod korzeń. Wojsko zaczęło latać. Przybiegł wojskowy, kabewiak i…»
— «Po czym poznaliście, że to kabewiak?»
— «Bo oni mieli granatowe otoki. Kabewiak krzyknął do niego: ‹Ręce do góry!›. Puścił serię i go zabił»”.
źródło: „Zapis magnetofonowy rozmowy z Hryhorijem Piziurem z 1994 roku”; w: Archiwum Bogdana Huka
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
09689
data:
1945.03
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
(leśnictwo)
Został zamordowany wraz z rodziną gajowy Stefan Czarny.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – marzec 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1 – 5
min. 1
max. 5
nr ref.:
12483
data:
1945.06–1945.09
(lato)
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
Fragment wspomnień Ołeksija Szupra o Ukraińcach zamordowanych w Werchracie przez bandytów z polskich wsi:
„Z zachodu nasunęła się na wieś lawina polskich bandytów, grabieżców, zabierających wszystko, co miało jakąś wartość. Bandyci nie tylko rabowali majątek, ale zabijali ludzi. Bandy zabiły wtedy: […]
Snihura Dmytra, znanego majstra–samouka z Łużków, który umiał własnoręcznie zrobić młynki do mielenie kasz. Za nic zabili tego utalentowanego człowieka na początku lata 1945 r”.
źródło: Szuper O., „Nasz ridnyj kraj staw dla nas czużynoju”; w: „Nasz kraj Lubacziwszczyna”, w: nr 3, Lwów 2005, s. 94
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
10795
data:
1945
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
Ukraińcy zamordowali 23 Polaków, głównie kobiety i dzieci.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – grudzień 1945 oraz rok 1945”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2021.02.04]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
23
min. 23
max. 23
nr ref.:
12485
data:
1946.02.09
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
maj (?) 1946 r., [m.p.] — Fragment sprawozdania nieznanego referenta z Okręgu II Kraju Zakerzońskiego o mordach na Ukraińcach w Werchracie:
„9 lutego 1946 r […] [żołnierze WP] zamordowali wieśniaka Martyna Ołekśe, lat 45 oraz zranili Gryndżę Teodora, lat 60”.
źródło: „Informacija pro ukrajinśki seła ta jich meszkanciw, szczo postradały w rezultati polśkych napadiw”; w: Wiatrowycz W. (red.), „Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942—1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA”, w: Lwów 2011, t. 2, s. 929, w: oryg. ukraiński
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
1
min. 1
max. 1
nr ref.:
12486
data:
1944–1946
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
maj (?) 1946 r., [m.p.] — Fragment sprawozdania nieznanego referenta z Okręgu II Kraju Zakerzońskiego o mordach na Ukraińcach w Werchracie:
„Razem: zamordowanych 36, kobiet 3, mężczyzn 33 (przez NKWD 13, przez pograniczników 3, przez oddziały ACz 1, przez WP 8 i 6 udusiło się w czasie pożaru, przez UBP i WP 1, przez MO 1, przez WP 3 kobiety)”.
źródło: „Informacija pro ukrajinśki seła ta jich meszkanciw, szczo postradały w rezultati polśkych napadiw”; w: Wiatrowycz W. (red.), „Polśko-ukrajinśki stosunky w 1942—1947 rr. u dokumentach OUN ta UPA”, w: Lwów 2011, t. 2, s. 929, w: oryg. ukraiński
źródło: „Mordy na ludności ukraińskiej 1944-1947”; w: Huk Bogdan z gronem przyjaciół, portal: Apokryf Ruski — internet: www.apokryfruski.org [dostępny: 2021.09.30]
sprawcy
Polacy
ofiary
Ukraińcy
ilość
w tekście:
16
min. 16
max. 16
nr ref.:
11496
data:
1946
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
Upowcy zamordowali 3 Polaków, w tym Marię Nepalską.
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – grudzień 1946 oraz w roku 1946”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2022.02.28]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
3
min. 3
max. 3
nr ref.:
11669
data:
1947
lokalizacja
opis
dane ogólne
Werchrata
„Tragiczniejsze wydarzenia miały miejsce w Werchracie. Tam po wysiedleniu Ukraińców przyjeżdżali ludzie i przeszukiwali domy w poszukiwaniu potrzebnych im rzeczy. Dwóch takich poszukiwaczy weszło do domu nieopodal stacji w Werchracie. Na stolnicy w kuchni zobaczyli świeżo nalepione pierogi, a w garnku z już ostygłą wodą widać było niedogotowane pierogi. Miało się wrażenie, że przed chwilą była tu cała rodzina i nagle zniknęła. Zaglądnęli do piwnicy i osłupieli, na ziemi leżała cała rodzina, każdy z nich był przecięty piłą ręczną na pół, obok leżała zakrwawiona piła”…
źródło: „Bandy UPA na ziemi horynieckiej 17 – Hałanie, Werchrata i konfrontacje”; w: portal: Horyniec Zdrój — internet: na.horyniec.info [dostępny: 2022.03.02]
źródło: Żurek Stanisław, „Kalendarium ludobójstwa – rok 1947”; w: portal: Wołyń — internet: wolyn.org [dostępny: 2022.03.02]
sprawcy
Ukraińcy
ofiary
Polacy
ilość
w tekście:
1 rodzina
min. 4
max. 6
Autorzy niniejszego opracowania informują, że każda korespondencja wysłana na podany poniżej adres portalu Genocidium Atrox może zostać opublikowana — verbatim w całości lub części, wraz z podpisem — chyba że zawierać będzie explicite odnośne zastrzeżenie. Adres Emajl nie będzie publikowany.
Jeśli na Państwa urządzeniu działa klient programu pocztowego — taki jak Mozilla Thunderbird, Windows Mail czy Microsoft Outlookopisane m.in. w Wikipedii — by skontaktować się z Kustoszem/Administratorem i wysłać korespondecję proszę spróbować wybrac link poniżej:
LIST do KUSTOSZA/ADMINISTRATORA
Jeśli natomiast Pan/Pani nie posiada takowego klienta na swoim urządzeniu lub powyższy link nie jest aktywny proszę wysłać Emajl za pomocą używanego przez Pana/Panią konta — w stosowanym programie do wysyłania korespondencji — na poniższy adres:
jako temat podając:
GENOCIDIUM ATROX: WERCHRATA